1920’lerde Rusya’da Kıtlık Yüzünden Halkın Yamyamlık Yapması: Açlıktan Akrabalarını Yiyorlardı!
Tarih boyunca insanlığı sarsan pek çok berbat olay gerçekleşti. Bazıları siyasi bazıları ise sıhhat sorunları nedenleriyle ortaya çıktı ve sayısız insanın vefatına sebep oldu.
Rusya’yı kasıp kavuran bu kıtlık ise milyonlarca insanın açlıktan ölmesine, salgın hastalıkların baş göstermesine hatta insanların hayatta kalabilmek için birbirlerini yemelerine bile sebep oldu.
Rusya’da her beş ila yedi yılda bir gerçekleşen kuraklıklar kıtlığa yer hazırladı.
Rusya, geniş toprak rezervlerine sahip bir ülkeydi fakat çiftçilik daha çok insan gücü ile yapıldığından üretkenlik çok düşüktü.
Ayrıca hasatların başarısı uygun hava şartlarına bağlıydı. Ülkede yağışların azalması sonucu oluşan kuraklık; mahsul kıtlığına, randımanda düşüşe ve besin kıtlığına neden oldu. Bu kuraklıklar yaşanan bu büyük kıtlığı etkileyen en büyük faktörlerden biriydi.
Kıtlığın bir öteki sebebi ise Lenin’in Savaş Komünizmi Politikaları’ydı.
Rusya, o periyot hem I. Dünya Savaşı yüzünden hem de iç savaş yüzünden ekonomik meseleler yaşıyordu. Lenin olarak bilinen komünist başkan Vladimir İlyiç Ulyanov ise her ne kadar ülkenin iktisadı güçlendirmek için “Yeni İktisat Siyaseti (NEP)”nı ortaya koysa da “Savaş Komünizmi Politikaları”, ülkedeki durumu daha da kötüleştirdi.
Çünkü Savaş Komünizmi Siyasetleri tüm sanayilerin kamulaştırılması ve katı merkezi idarenin getirilmesi, emekçiler için katı disiplin ve grev yasağı, çalışmayanlar için zorunlu çalışma vergisi, kent merkezlerinde merkezi dağıtımla besin kısıtlandırılması ve özel teşebbüsün yasaklanması üzere unsurlar içeriyordu.
Hâl bu türlü olunca köylüler besine daha kolay ulaşabilmek için köylerden kentlere göç etmeye karar verdiler.
Kıtlık baş göstermeden evvel köylülerin birden fazla bir yıllık tahılı depolayarak mahsul kıtlığına hazırlandı lakin Rus tahıl ambarları, yıllarca süren düşük randıman ve savaş komünizminin tahıllara daima el koyması nedeniyle boştu.
Durum bu türlü olunca tahıla daha kolay ulaşabilmek için köyden kente göç eden Rus köylüler yolda açlıktan ölmüş vaziyette olan insanları gördükleri için kentteki durumun köylerinden farklı olmadığını kısa müddette anladılar.
Şehirde de besine ulaşamayan halk, elde edebildiği her şeyi yemeye başladı.
Konuyla ilgili hazırlanan raporlara nazaran halk; hayatta kalabilmek için tohum, meşe palamudu, çimen, yabani otlar, ağaç kabuğu, hatta evcil hayvanları ile beslendi.
Hükûmet yetkilileri ise açlıktan ölmek üzere olan halka kurutulmuş hayvan kemiklerini kazıyıp un haline getirmelerini ve bu un ile beslenebileceklerini söyledi. Üstelik beğenilen olmayan kokusuna karşın çavdar ekmeğinden yüzde 25 daha fazla faydalı olduğunu da öne sürdü.
Buldukları kâfi gelmediği için yamyamlık baş gösterdi.
Öyle ki açlıktan ölmek üzere olan köylülerin yakın vakitte gömülmüş cesetlerin etlerini yemek için mezarlarından çıkardıkları görüldü. Hatta raporlara nazaran bir bayan, kocasının cesedini yiyeceği için gömülmeye götürülmesini reddetti.
O periyot Rusya’ya yardıma giden Amerikalı gönüllülerden biri şu kelamları söyledi: “Aileler babaları, dedeleri, çocukları öldürüp yiyordu. Bu durum o kadar yasallaştırılmıştı ki pazarda birbirlerine küfreden kaba saba satıcılar ortasında bir kişinin sosis yapma tehdidi işitilirdi.”
Yamyamlık yasal bir hayatta kalma usulü olarak kabul edildiğinden kolluk kuvvetleri bu hususa ait rastgele bir süreç yapmadı.
Büyük kıtlığı inceleyen Rus akademisyenlere nazaran yamyamlık en çok Volga ırmağı yakınlarında, kıtlığın en şiddetli olduğu yerlerde yaygındı.
Kıtlık, pazarlarda insan eti ticareti yapılmasına da yol açtı.
Hem yamyamlık hem de hayatta kalabilmek için tüketilen besin dışı şeyler tifüs, tifo, çiçek hastalığı, grip, dizanteri, kolera hatta hıyarcıklı veba üzere salgın hastalıkların ortaya çıkmasına sebep oldu.
Durumu denetim altına alamayan Lenin, birinci başta yurt dışından gelen yardımları reddetse de ilerleyen vakitlerde bir aracı ile yardımları kabul etti.
Lenin, kıtlığın birinci vakitlerinde yurt dışından gelen yardımları “müdahale” olarak gördüğü için reddetti lakin ilerleyen periyotlarda resmen kabul etmese de bir aracı ile Amerikan Yardım Yönetimi (ARA)’nın yardımlarını onayladı.
Böylece “Save The Children” gibi Avrupa yardım kuruluşları da yardım etmeye başladı. Bu yardımlar kıtlığı hafifletse de büsbütün bitmesine yardımcı olmadı.
Kutup kaşifi Fridtjof Nansen de Rusya’da kıtlığa yardımcı olan isimlerdendi.
Lenin, “Milletler Cemiyeti” ile Rusya’ya yardımcı olan Nansen’e Nobel Barış Mükafatı verildi.
Kıtlık sebebi ile o kadar çok insan öldü ki ne Sovyet Devleti ne de yabancı gözlemciler net bir meyyit sayısı veremedi.
Tarihçiler tarafından en az beş milyon insanın öldüğü söylense de bu sayının sekiz milyona kadar çıkabileceği düşünülüyor.