“Ali” İsminde Bir Türk Personeli Kılığına Girerek Koca Bir Toplumun Maskesini Düşüren Alman Gazetecinin Etkileyici Kıssası

Kariyeri boyunca meslektaşlarından farklı çalışmalar yapan Wallraff, Almanya’da Türk bir emekçi kılığına girdiği serüvenini kitap hâline getirip mesleği boyunca kullandığı sıra dışı tekniklere bir yenisini eklemişti.

1983 yılında “Ali Levent Sinirlioğlu” isminde bir takma isim alarak çalışmasına başlayan Günter Wallraff’ın bunu yapmasındaki gaye, Almanya’daki Türk çalışanlarının karşısına çıkan zorlukları ve dışlanmayı görmekti. 

Wallraff, Türklerle birlikte pek çok farklı işte çalışarak onların çalışma ve yaşam koşullarını birebir deneyimlemişti.

Günter; Ali ismindeki bu karakteriyle bulaşıkçı, temizlikçi, McDonald’s çalışanı, inşaat personeli üzere birçok farklı iş yerinde çalıştı. Hatta ilaç geliştirme laboratuvarında ilaç deneği bile oldu! 

Özellikle inşaat personelliği yaparken oradaki başka beşerlerle arkadaşlık kurdu. Böylece işçilerin yaşadıklarını daha yakından gözlemleme ve anlama fırsatı yakaladı.

Tecrübelerini anlattığı kitabı, Alman toplumuna bir tenkit yapıtı olmuştu.

Almancası “Ganz Unten (En Alttakiler)” olan kitabında, 2 yıl boyunca Almanya’da bir Türk emekçi olarak maruz kaldığı tüm deneyimlerini kaleme aldı. Her şeyi onlarla birlikte birebir deneyim etmişti.

Kitap, Alman toplumuna bir eleştiri yapıtı hâline gelmişti. Ülkede çalışan yabancı personellerin maruz kaldığı ayrımcılık, makus hayat şartları, iş güvenliği ihlalleri ve şirketlerin vergi kaçakçılığını birinci ağızdan gözler önüne serilmişti.

Göçmen hakları, kitap sayesinde daha çok tanınmıştı.

Elbette kitap, Almanya başta olmak üzere tüm dünyada gündeme geldi ve göçmen hakları daha çok konuşulmaya başladı. Wallraff, Alman halkını sosyal adalet konusunda biraz da olsa bilinçlendirebilmişti. Daha sonra, “Ganz Unten” isimli belgesel sinema de çekildi.

Günter Wallraff, Kozmik Gazetesi’ne verdiği röportajda şu kelamları sarf etmişti:

“Türk göçmenler geldiğinde birinci başlarda kuşku, kaygı ve ön yargı fazlaydı. Reddetme çoktu. En azından bir ara vardı. Başından itibaren gettolaştırma, mümkün olduğu kadar bizden uzak kalmaları tarafında bir tavır benimsendi. “Mümkünse kendi ortalarında kalsınlar.” denildi. Kaldıkları yerler ise hapishane üzereydi. Kapalı alanlarda tutuluyorlardı, kimlikle girip çıkabiliyorlardı. Sonraları bu yavaş yavaş değişmeye başladı.”

Türk işçilerin tecrübelerini ise şu formda anlatıyor Wallraff:

“Ali rolünde birinci denemeyi Hamburg’da fabrikada yaptım. Asbest üretiliyordu. Orada çalışan bir komşumun anlattığına nazaran, maske ve muhafaza olmadan asbest tozları içinde çalışıyorlarmış. Ciğerleri asbest alan bir kişinin 10-20 yıl içinde ömrü altüst oluyor. Tıpkı biçimde Türklerin çalıştırıldığı nükleer santralde de durum buna benzeriydi. Burada asıl olarak bir işi ve oturumu olmayan Türkler çalıştırılıyordu. Hayati tehlikesi olan paklık işini yapıyorlardı. Bu iş için Almanlar bulunmuyordu zira çalıştıklarında birkaç gün sonra kanlarında nükleer husus oranı yüksek tespit edildiğinden işten çıkıyorlardı. Bilhassa yasa dışı olarak burada kalan ve kimsenin umurunda olmayan Türkler nükleer santrallerde çalıştırılıyordu. Thyssen’de maskesiz çalıştırıldık. Türklerin sıhhati değersizdi. Orada birlikte çalıştığım arkadaşlarımın birçok öldü. Zira aylarca değil yıllarca tıpkı tozu ciğerlerine çektiler. Ben, daima idman yapıp kendimi şartlara hazırladığım hâlde, birkaç ay çalıştıktan sonra fakat 15 dakika koşabiliyordum. Ciğerlerim ziyan gördü.”

Ve son olarak, her türlü ayrımcılığın karşısında durduğunu belirterek röportajı sonlandırıyor:

“Ayrımcılık Türkiye’de de var. “Alamancılar” Türkiye’de de ayrımcılığa uğruyor. İster Türkiye’de isterse Almanya’da olsun, klasik dayatmaları kırıp geleceğe bakmak gerekiyor. Gelecek, dünya vatandaşlığında; ulusal kimlikle kapalı yaşamakta değil. Adaletsizliklere karşı çıkın. Kimden geldiği, hangi ulustan olduğundan bağımsız olarak.”

Ganz Unten belgeselinin tamamı: