Arama Kurtarma Çalışmalarında Madencilerin Kullandığı “Domuzdamı Yöntemi” Nedir?

Konu deprem olunca akıllara pek gelmeyen fakat bizler için her an hayatlarını tehlikeye attıklarını bildiğimiz değerli madencilerimizin kullandığı bu yöntem, çok sayıda hayat kurtardı ve kurtarmaya da devam ediyor.

Arama kurtarma çalışmalarında halk olarak hemen her imkânı seferber etmiş bulunmaktayız. Bu imkânlardan biri de madenlerde kullanılan bazı işlevsel imar ve temellendirme yöntemleri.

Bu yazımızda, madencilerimizin kendi madenlerinin güvenliği için kullanımına sık sık başvurdukları domuzdamı yönteminin arama ve kurtarma çabalarında nasıl kullanıldıklarına değineceğiz.

Domuzdamı, çökme ihtimali olan tavan benzeri alanlara sağlam bir temel inşa edilmesi yöntemine verilen isim.

• Görselimiz, ABD’nin Maine eyaletinin Harpswell şehrinden. Nehir üzeri bir köprünün çökmesinin önlenmesi için domuzdamı yöntemine başvurulmuş.

İnşa edilen bu sağlam temeller, 120x20x20 ve 80x20x20 ebatlarında yatay biçimde ve jenga blokları gibi üst üste yerleştirilen tahta parçaları olacak şekilde ayarlanıyor.

Aralarındaki açılar ve boşluklar pürdikkâtle ayarlanan bu tahta parçaları, çökecek alan bırakmadığı ve üstteki yapının çökebileceği boş alanı doldurduğu için madenlerin tavanlarında sıklıkla tercih ediliyor. Bu temelin çökemiyor oluşundaki asıl sebep, üstteki tavanın ağırlığını tüm parçalarına eşit olarak dağıtıyor oluşu. Bu sayede ağırlık belirli noktalara odaklanmıyor ve çökme ihtimali sıfıra indiriliyor.

Bu yöntem, sadece halihazırda sağlam yapılarda kullanılan yahut uygulanabileceği yerler kısıtlı olan bir yöntem değil. Benzer bir şekilde, çoktan çökmüş olan enkazların belirli kısımlarına domuzdamları yerleştirerekten daha fazla çökmeleri önlenebiliyor. Bir başka deyişle, bu sayede enkaz altında kalan kimselere doğru güvenli yaşam tünelleri açabilmek ve mağdurları canlarını yakmadan enkazlardan kurtarabilmek mümkün.

Mağaralarda tavanın çökmesini önleyen bu işlevsel yöntem, deprem bölgelerinde de kullanılıyor.

3 bine yakın madencimiz 6 Şubat 2023’te Amasra’dan, Manisa’dan ve Zonguldak’tan facianın gerçekleştiği maden tesisinin önünde bir araya geldiler. Talepleri ve amaçları, depremin en fazla hasar verdiği 10 ilimize gönderilmekti. Zira az önce bahsettiğimiz domuzdamı yöntemi gibi çeşitli yöntemlerle hayat kurtarabileceklerine inanıyorlardı, yahut kurtarabileceklerini biliyorlardı.

Nitekim değerli madencilerimiz, karşılarına çıkan tüm zorluklara ve yollardaki yoğunluklardan ötürü ortaya çıkan engellere rağmen deprem alanlarına ulaşmayı başardılar.

Tabii sadece deprem bölgelerine ulaşmayı başarmakla da kalmadılar. Henüz bilmediğimiz sayıda kişinin hayatlarını kurtarmayı da başardılar.

Görsel, depremden 90 saat sonra Zonguldak taş kömürü madencilerimiz tarafından kurtarılan bir vatandaşımıza ve madencilerimize ait olduğu gibi, domuzdamı yönetiminin işlevselliğine kanıt teşkil eden sayılı vakadan bir tanesini gözler önüne seriyor.

Özetle, kurtarma çalışmalarında kullanılabilecek en etkin yöntemlerden biri bunca zamandır gözlerimizin önündeydi ve büyük ihtimalle kullanımı için daha uygun bir yer ve zaman dilimi bulunamazdı.

• Kaynaklar: Maden Mühendisleri Odası, Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel Müdürlüğü