Astronotlar Haftalar Boyunca Giydikleri “İç Çamaşırlarını” Nasıl Değiştirip Temizliyorlar? (Gök Taşına Silmiyorlar!)

Astronotlarla ilgili aklımıza “Orada acaba şunu nasıl yapıyorlardır?” tarzında birçok soru gelir. Bu sorulardan bazıları “kirlenmiş çamaşırlarını nasıl yıkadıkları, aylarca nasıl temiz kıyafet giyebilecekleri” olabilir. NASA, astronotların kirli çamaşırlarını ortaya dökerek bu soruya açıklık getirmişti.

Dünya’dan ortalama 20 milyar km uzakta olduğunuzu düşünün. Elbette tek kaygınız kirli çamaşırlarınızı ne yapacağınız olmaz ancak bir süre sonra orası yaşam alanınız gibi olmaya başlar ve birtakım ihtiyaçlar hissedersiniz.

Birkaç günlüğüne tatile giderken bile eşyalarımızı bavula sığdırmakta zorluk çekeriz, bir de bunu aylarca uzay gemisinde yaşamını sürdüren astronotlara sorun. 6 ay süren bir yolculukta, temiz bir çift iç çamaşırının yetmesi için yanlarında 540 çift iç çamaşırı götürmeleri, kirli hâlde saklamaları ya da kirlenenleri de yörüngeye fırlatmaları gerekirdi.

Astronotlar uzayda çamaşır sorununu nasıl çözüyor?

Aslında uzay istasyonunda giysiler Dünya’da olduğu kadar çabuk kirlenmiyor. Astronotlar kontrollü bir ortamda yaşıyorlar. Bu sebeple sıcaklık sabit ve rahat bir seviyede kalıyor.

Ayrıca etraflarındaki her şey neredeyse ağırlıksız olduğundan Dünya yer çekimindeki gibi zorlu fiziksel hareketler yapmıyorlar. Yine de astronotlar vücutlarının körelmemesi için düzenli küçük egzersizler yapıyorlar. Tüm bunlara rağmen elbette kıyafetleri bir süre sonra kirleniyor. Bu duruma bulunan çözümler aşağıda yer alan maddelerdeki gibi:

Aynı çamaşırı uzun süre giymek.

Astronotlardan alınan bilgilere göre, aynı iç çamaşırlarını yaklaşık olarak 1 hafta giyiyorlar. Hatta bazılarının pantolon ve şort gibi kıyafetlerini 3 ay boyunca değiştirmedikleri oluyormuş.

Expedition Six Komutanı Ken Bowersox’un dediğine göre, plastik bir torba kullanarak şortunu yıkamanın bir yolunu bile bulmuş.

Kayan bir yıldız gibi uzaya fırlatmak.

Rus Uzay Ajansı’nın aktardığına göre, mürettebatın uzayda bir süre kalması için yeterli yiyecek, su ve diğer ihtiyaçları karşılayacak malzemelere sahip olmaları gerekir. Bu malzemeleri taşımak üzere insansız ilerleme gemileri de mürettebatla birlikte uzaya fırlatılır. Astronotların kirli çamaşırları da bu geminin içinde durabilir.

Kirli çamaşırlarla bitki yetiştirmek.

Bilim Subayı Pettit, istasyonda bulunan domates ve fesleğen tohumlarını denemeye ve yetiştirmeye karar verdiğinde bir sorunu vardı. Toprak olmadığı için bitkileri yetiştirmenin başka bir yolunu bulması gerekiyordu. Pettit, Space Chronicles adlı kitabında şöyle yazdı:

“Ekme makinemi inşa etmek için küresel bir çekirdeğe ihtiyaç var. Eski bir iç çamaşırı işe yaradı. İstasyonda, iç çamaşırlarımızı belki her 3-4 günde bir değiştirmeye yetecek kadar malzememiz var. Birkaç besin maddesi bulup eski bir iç çamaşırı bir küre şeklinde katlayın ve dikiş takımımızdan iğne ve iplik kullanılarak birkaç iyi yerleştirilmiş dikişle yerinde tutun.”

Pettit, tohumların çimlenemeyecek kadar soğuk kalmasına neden olan bir sorunu çözdükten sonra, iç çamaşırı ve tuvalet kağıdından oluşan ekme makinesinde 2 gün içinde tohum filizlendirdi.

Bakterileri beslemek.

Bu şu anda gerçekten bir seçenek değil ancak gelecekte olabilir. Mir İstasyonu henüz yörüngedeyken, Rus bilim insanları istasyonda aylarca kirli iç çamaşırlarının saklanması sorununa yeni bir çözüm üzerinde çalışıyorlardı.

Bilim insanları, astronotun pamuklu ve kağıt iç çamaşırlarını sindirmek için bakterileri kullanacak bir sistem tasarlamaya başladılar. Araştırmacılar, bakteri iç çamaşırını yediğinde ortaya çıkan metan gazının uzay aracına güç sağlamak için kullanılabileceğini bile söyledi.

Hatta sistem, istasyondaki diğer bazı atıklardan kurtulmak için de kullanılabilecek. Sistem Mir’de kullanım için hiçbir zaman tamamlanmamış olsa da (araştırmacılar doğru bakteri kombinasyonunu bulmanın on yıl kadar sürebileceğini söylediler), gelecekte uzayda yaşayan insanlar için bir seçenek olabilir.

• Kaynaklar: NASA, BBC