Atom Bombasının Babası Oppenheimer’ın Türk Fizikçi Feza Gürsey’e Yazdığı Mektuplar

Christopher Nolan, insanları yine sinemaya çekmek için tarihin en büyük hikayelerinden biri olan Oppenheimer’ın hayat kıssasını beyaz perdeye aktardı. Şu anda tüm dünyada tahminen de milyonlarca insan yine beyaz perdeyle barışmak için bu sinemaya bilet aldılar. Pekala Oppenheimer’ı ne kadar uygun tanıyoruz? Sizlere daima biraz ortada kalmış bilim insanıyla ilgili kimi bilgileri aktarmıştık. Bugün ise Oppenheimer’ın vaktinde Türkiye’nin en büyük fizikçilerinden biri olan Feza Gürsey için yazdığı mektuptan bahsedeceğiz.

Bir formda etrafında daima başarılı beşerler bulundurmayı başarmış Oppenheimer, bilim dünyasının saygın isimlerinden olan Türk fizikçi Feza Gürsey için de bu çabayı vermiş. Boğaziçi Üniversitesi dijital arşivlerinden ulaşılabilir olan 5 Aralık 1962 tarihli mektupta J. Robert Oppenheimer’ın o ehemmiyet Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Fizik Kısmı’nda bulunan Dr. Feza Gürsey’e oldukça içten bir mektup yollayarak kendisini ABD’ye çağırıyor. 

Oppenheimer’ın Feza Gürsey’e gönderdiği mektup:

“T.D.’den, önümüzdeki yılı burada karşılayabileceğinizi öğrendim. Umarım öyledir. Sizden haber aldığımda meslektaşlarıma danışacağım ve olumlu niyetlerinizi kağıda dökeceğiz. Kısa mühlet sonra tekrar gelmeniz bana gerçek görünüyor. İkinize de samimi, yeterli dileklerimle.”

Aslında bu mektup, Oppenheimer’ın Feza Gürsey için yazdığı birinci mektup değildi. Boğaziçi Üniversitesinin Feza Gürsey Koleksiyonu’nda Oppenheimer’ın 3 Şubat 1959 tarihinde devrin İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Dekanı Lütfi Biran’a Gürsey için yazdığı mektup da arşivlerde yer alıyor. Oppenheimer, dekana Dr. Gürsey’in 1 yıl daha onlarla kalmasını, bunun fizik alanında gelecekteki mesleğine epeyce yararlı olacağını söylüyor. 

Oppenheimer, Türkiye’de atom fiziğinin gelişimi için de değerli olduğunu söylüyor.

Oppenheimer, Biran’a yazdığı mektupta Gürsey’in 1 yıl daha onlarla çalışmasının Türkiye’de atom fiziğinin gelişimi için değerli olduğunu söylüyor. Dr. Gürsey’in bir öğretmen ve başkan olarak yararlı olacağını lisana getiriyor.

21 Mayıs 1963 tarihli bir öbür mektup ise Fulbright kuruluna gönderiliyor.

ABD’nin en itibarlı burs programlarından olan Fulbright Bursu’na başvuran Feza Gürsey’i desteklemek için bir mektup daha yazan Oppenheimer, “Ankara’daki Orta Doğu Teknik Üniversitesinden Profesör Feza Gürsey’in Amerika Birleşik Devletleri’ne gelmek üzere Fulbright seyahat bursu başvurusunu memnuniyetle desteklemek için yazıyorum.” tabirleriyle başladığı mektubuna Gürsey’in kuşağının en yetenekli teorik fizikçilerinden biri olduğunu söyleyerek devam eden Oppenheimer, Gürsey’in başarılarından bahsederek fizikçiye tam takviyesini sunuyor.

Oppenheimer’ın hayatında sahiden farklı devirler var. Bu insanın hayatında Feza Gürsey’in de kıymetli bir yeri vardı. Oppenheimer’ın bile ilgisini çeken Feza Gürsey ile ilgili yazdığımız içeriğe buradan ulaşabilirsiniz.