Avrupa’nın Tüm Toplumsal Yapısını Değiştirerek Tarihi Şekillendiren Kitlesel Hareket: Kavimler Göçü
İnsanlar var oldukları günden beri pek çok farklı nedene bağlı olarak ferdî ya da toplu olarak yer değiştirirler. Bugün göç olarak isimlendirdiğimiz bu olayın tarihteki en büyük örneklerinden bir tanesi ise Kavimler Göçü’dür. Kavimler Göçü sırasında o kadar büyük değişiklikler yaşanmıştır ki Avrupa’nın tüm siyasi ve toplumsal yapısı bir daha asla eskisi üzere olmayacak biçimde şekillenmiştir.
Şaşırmadık, Kavimler Göçü’nü de biz başlattık. Evvel Hun Türkleri hareketlendi ve daha sonra onların önüne kattığı öbür topluluklar ilerledi. Yüzlerce yıl boyunca süren bir hareket olduğu için iki farklı periyot üzerinden pahalandıran bu göç, siyasi temelli nedenlerden ötürü gerçekleşmiştir. Kavimler Göçü nedir gelin yakından bakalım ve nedenleri ile sonuçları hakkında bilmeniz gereken tüm ayrıntıları görelim.
Önce kısaca tanıyalım: Kavimler Göçü nedir, hangi yılda gerçekleşti?
Kavimler Göçü, 4. yüzyılın ortalarında başlayan ve 9. yüzyılın birinci günlerine kadar süren kitlesel bir göç hareketidir. Uzun yıllar sürdüğü için iki periyot üzerinden incelenen Kavimler Göçü, doğudan batıya gerçekleşen bir harekettir ve Avrupa’nın hem siyasi hem de toplumsal yapısını değiştirmiştir. Pek çok farklı nedeni olsa bile temel nedeni politiktir.
Her şey Kuzey Hun Devleti’nin yıkılmasıyla başladı:
Doğu Hun Devleti’nin yıkılması sonrası bölgenin kuzeyinde kurulan Kuzey Hun Devleti, çevredeki Türk uzunluklarını dağılmaktan kurtarsa bile milattan sonra 216 yılında yıkılmış ve sistem tekrar bozulmuştu. Bunun üzerine Hun Türkleri; Kuzey Kafkasya, Seyhun Nehri’nin batısı ve Dinyeper Irmağı etrafına yerleştiler.
Elbette yerleşik bir hayata sahip olmayan Hunlar burada uzun müddet kalmadılar ve Aral Gölü ile Hazar Denizi ortasında oldukları bölgeden Don ile Volga ırmakları ortasına göç etmeye başladılar. Tabii bölge boş değildi. Burada Ostrogotlar, Vizigotlar, ön Slavlar üzere pek çok topluluk vardı. Yaklaşık 375 yılında Hunların bölgeye gelmesi ile birlikte bu topluluklar batıya hakikat hareket etmeye başladılar.
Barbarlar Roma’da!
Yok biz değiliz, evvelden Romalılar; Vizigotlar, Ostrogotlar, Anglo-Saksonlar, Franklar, Gepidler, Lombardlar, Burguntlar, Vandallar ve Slavlar için barbar derlerdi. Hun göçü sonrası batıya yanlışsız ilerleyen bu barbar Cermen topluluklar öyle bir ilerlediler ki İspanya ve Kuzey Afrika topraklarına kadar gittiler.
Daha göçün birinci yıllarında bu topluluklar Roma İmparatorluğu’nun batısındaki pek çok bölgeyi işgal ettiler. 410 yılında Vizigotların İtalya’yı işgal etmesi tüm nizamın alt üst olması manasına geliyordu. Franklar Galya topraklarına girerken Vizigotlar bugünkü Almanya ve Fransa bölgelerini ele geçirdiler. Anglo-Saksonlar ise Büyük Britanya’ya girerek Roma izlerini sildiler.
Kitlesel göç yüzlerce yıl daha devam etti:
Buraya kadar anlattıklarımız Kavimler Göçü’nün birinci periyodunda yaşandı. İkinci devri ise yaklaşık 5. yüzyılda başladı. Avarlar ve o periyot İtalya’nın kuzeyinde bulunan Lombardlar Avrupa’nın içlerine ilerledi. 7. yüzyıla geldiğimizde ise Bulgarlar, o periyot Bizans İmparatorluğu’nun elinde olan Balkan topraklarını ele geçirdiler.
Diğer tarafta Bizans – Arap savaşları yaşanıyordu. Boşluktan yararlanan Araplar Balkanlara kadar ilerlediler. 718 yılında Konstantinopolis birinci defa Müslümanlar tarafından kuşatıldı ama Bizanslılar Bulgarlar ile birlikte savaşarak galip oldular. Araplar öbür taraftan da Kafkaslara kadar ilerlemiş ve Cebelitarık Boğazı üzerinden Avrupa’ya geçmeye başlamışlardı.
İyi ancak tüm bunlar neden oldu? İşte Kavimler Göçü nedenlerinden kimileri:
- Hun Türklerinin Çin hücumlarından kaçmak istemesi
- Orta Asya steplerinde yaşanan kuraklık
- Türk uzunlukları ortasında yaşanan çekişmeler
- Hunların Volga Irmağı’nın batısına kadar gelmeleri
İşte Kavimler Göçü’nün başlamasının en temel nedenleri bu halde. Girişte de anlattığımız üzere aslında her şey Orta Asya’daki güçlü bir Türk devletinin yıkılması ile başladı. Düzensiz kalan Türk uzunlukları hem kendi ortalarında uğraş ettiler hem de Çin ile toprak ve ticaret uyuşmazlıkları yaşadılar. En sonunda göç etmekten öteki da bir devaları kalmadı.
Hunlar tarafından atılan bu birinci adım sonrası esasen çorap söküğü üzere geldi. Hunların gelmesi ile göç etmek zorunda kalan topluluklar Avrupa içlerine ilerledi ve bölgeleri ele geçirdi. Onların ele geçirmesi üzerine öteki iç göçler ve öbür işgaller oldu. Boşluğu fırsat bilen öteki topluluklar bile gerekli olmadığı halde Avrupa’ya gelmeye başladı.
Kavimler Göçü’nün sonuçları tarihi değiştirdi:
- İlk Çağ bitti, Orta Çağ başladı.
- Roma İmparatorluğu doğu ve batı olarak ikiye ayrıldı, tıpkı sebeple Batı Roma İmparatorluğu yıkıldı.
- Feodalite yani derebeylik sistemi ortaya çıktı.
- Avrupa’da Hristiyanlık yayılışı hızlandı.
- Papa ve kilise güç kazanınca skolastik niyet ortaya çıktı.
- Avrupa’da bir Türk devleti olan Batı Hun Devleti kuruldu.
- Avrupa’nın etnik yapısı değişti ve bugünkü milletler ortaya çıktı.
Kavimler Göçü’nün tesirleri bugün bile süren sonuçlarından kimileri bu halde. Kavimler Göçü ile birlikte Vizigotlar İspanya’ya, Vandallar Kuzey Afrika’ya, Ostrogotlar İtalya’ya ve Franklar da Fransa’ya yerleşmiş oldular. Vandal, Alan, Süeb ve Vizigotlar İspanyolların; Anglo-Saksonlar ise İngilizlerin atalarıdır.
Avrupa’daki düzensizlik bitmek bilmedi:
Roma İmparatorluğu’nun kurduğu sistem içinde yaşayan Avrupa, barbar kavimlerin bölgeye gelmesi ile ne olduğunu şaşırdı. Öyle ki koca imparatorluk bile yıkıldı ve artık barbar dedikleri kavimler lokal halk halina geldi. Bunların yanı sıra bir de artık bölgede Avrupa Hun Devleti vardı ve en büyük ordu gücü Türklerin elindeydi.
Batı ve Doğu Roma İmparatorluğu ortasında yaşanan pek çok çekişmede Avrupa Hun Devleti ortaya girdi. Batının yanında olan Hunlar, Attila’nın başa geçmesi ile birlikte bölgeyi avuçlarının içine aldılar. Uzun yıllar boyunca Hunlar, Doğu Roma İmparatorluğu üzerinde hakimiyet kurmuş ve vergi almışlardır.
Avrupa’da artık tek bir hâkim güç olmadığı için feodal sistem kuruldu. Yani güçlü bir kale içinde halkını koruyan mahallî önder sistemi. Yine tıpkı sebeple kilise güçlendi ve skolastik niyet ortaya çıktı. Yani farklı bir açıdan bakarsak Avrupa’nın Orta Çağ karanlığı aslında Kavimler Göçü ile başlamış oldu.
Yüzlerce yıl süren ve Avrupa’nın hem siyasi hem de toplumsal yapısını değiştiren Kavimler Göçü nedir sorusunu yanıtlayarak nedenleri ve sonuçlarından bahsettik. Zannediyoruz içinde Türklerin olmadığı tek olaylar Antarktika’da falan yaşandı.