“Ben Küçükken Sarışınmışım” Diyenler Toplansın: Saç Rengimizi Vakitle Yoğunlaştıran Şey Aslında Ne?
Kulağa epey garip gelse de çoğumuz bu değişimi bilhassa bebeklik ve ergenlik çağlarında yaşadık ve pek fazla sorgulamadık. Halbuki mana verilmesi hayli güç olan duruma, bilimin mantıklı bir karşılığı var.
Şimdi çocukken sahip olduğumuz saç renklerinin, sonradan nasıl apayrı bir renge dönüşebildiğine bakalım.
Saç ve göz renklerimiz ekseriyetle genlerimiz doğrultusunda şekillenir fakat bu renk seçimi, sadece sahip olduğumuz genlerle değil, birebir vakitte birtakım etkenlere bağlı olarak onların değişim göstermesiyle ilgilidir.
Saç rengimiz de aslında saçımızda bulunan melanin isimli doğal bir pigmentin ölçüsüne nazaran şekillenir. Melanin pigmenti, melanosit ismi verilen hücreler tarafından oluşturulur ve bu hücreler, saçlarımızın her bir telinde etkin olmayı sürdürür.
Bu melanin pigmenti, eumelanin ve feomelanin olmak üzere iki farklı tipe ayrılır ve ikisi de saça farklı bir renk kazandırır. Eumelanin, saça kahverengi ve siyah bir renk verir ve bu pigment, bedende ne kadar çok varsa saç da bir o kadar koyu renkli olur.
Feomelanin ise tıpkı eumelaninin, saç renginin yoğunluğunu denetim ettiği üzere saçın kırmızılık tonunu düzenler. Yeniden feomelanin pigmenti, saçlarda ne kadar çok varsa kırmızılık tonu o derecede artış gösterir. Ayrıca bedendeki feomelanin ölçüsü, olması gerekenden bir oldukça fazlaysa saça kazandıracağı renk hiç görünmez bir hale de gelebilir.
Her birimiz, bu iki pigment çeşidini üretecek genlere sahibiz fakat bedenimizdeki hücreler, bü üretimi eşit ölçüde gerçekleştirmez.
Bu noktada genlerin açık ve kapalı biçimlerde rol oynamaları belirleyici olur. Örneğin, ayaklarımızın alt kısımları ve avuç içlerimizdeki melanin genleri kapalı durumdadır ve etkin değildir. Lakin bu genler vakit içerisinde açıkken kapalı, kapalıyken de açık duruma gelebilir ve vücudumuzun farklı bölgeleriyle birlikte saçlarımız da renk değişimine uğrayabilir.
Mevzubahis renk değişimi olduğunda, genlerin yanı sıra hormonlar da büyük bir rol oynar. Hormonlar, bir nevi bedenin kısımları ortasında bildirileri göndermekle sorumlu kimyasal sinyallerdir ve hormon düzeylerindeki değişimler, pigment genlerinin açılıp kapanmasına sebep olur.
Genler ve hormonlardan kaynaklı bu saç rengi değişimleri, yüklü olarak çocuklarda ve gençlerde görülse de vakit zaman yetişkinleri de tesiri altına alabilir. Tekrar beslenme formu, yaş faktörü ve güneşe maruz kalma oranı bedenimizin ürettiği hormon çeşitlerinin ve ölçülerinin değişimine neden olur. Özetle bu değişim ömrünüz boyunca, hiç iddia etmediğiniz bir anda başınıza gelebilir.
Peki yaşlanınca beyaza yahut griye dönen saçların sebebi nedir?
Yaşla birlikte bedendeki melanin üretimini gerçekleştiren hücreler, eskisi kadar yeterli çalışmaz ve yıpranma eğilimi gösterir. Yıpranan hücreler de pigmenti saça aktarma konusunda güzel bir performans gösteremez ve az ölçüde pigment alan saç gri, hiç pigment alamayan saçlar da beyaz rengini alır.
Kısaca bu hücreler genç yaşta öldüğünde yerini yenileri alır lakin, ileri yaşlar kelam konusu olduğundan hücreler tazelenemez. Yani bir melanin değiştirilmezse, o bölgedeki tüyler pigmentsiz kalır ve beyazlama yahut grileme eğilimine giren saçlar bu formda varlığını sürdürmeye devam eder.