Beyinleri Olmayan Denizanalarının Gözleri Var mı? – Webtekno

Balık kategorisine girmeyen ve plankton sınıfına ilişkin olan denizanaları, deniz canlılarının besin zincirinde epey hayati bir pozisyonda ve suda yaşayan canlılar ortasında tahminen de en dikkati çekenlerden.

Peki bu canlıların görme yetenekleri, onlardan kaçmamıza değecek kadar kusursuz mu ve zannettiğimiz kadar tehlikeliler mi?

Farklı boyutlara, yapılara ve formlara sahip olan denizanaları, eşsiz özelliklere ve yeteneklere sahiptir.

Bu canlıların jelatinimsi bir beden yapısı vardır ve birçoklarının gövdesi şeffaftır. 10.000’den fazla farklı türü olan bu canlılar genellikle okyanusun ortasında, hayli derin yerlerde yaşarlar. 

Tuzlu suda varlığını sürdüren denizanaları, tatlı sudan büyük oranda uzak durur. Tıpkı vakitte bedenleri, bir insanı yahut avını öldürmeye yetecek kadar zehirle doludur ve makus bir halde sokabilirler. 

Denizanaları öbür deniz canlılarıyla kıyaslandığında epey kolay bir anatomiye sahiptir.

Bu canlıların kemikleri, beyinleri ve kalpleri yoktur ve bununla birlikte bizim sahip olduğumuz hayati organların da birçoklarına sahip değillerdir. 

Vücutlarının %98’i sudan oluşan denizanalarının fiziksel yapısı üzere kimyasal yapısı da son derece basittir. Bu yapıda epidermis, organları müdafaa vazifesini üstlenirken; gastrodermis, iç katmanlarıdır. Mezoglea ismi verilen jelatinimsi bir dolgu hususu de bu katmanlar ortasındaki kısımdır.

Denizanaları, bedenlerinde tek bir ağız taşırlar ve bu ağızla hem besinleri alır hem de dışkılarını boşaltırlar. Birebir vakitte kolay bir mide yapısına sahiptirler ve çeşitli hal ve uzunluklarıyla dokunaçları, onlar için olmazsa olmaz uzuvlarındandır.

Esas mevzumuza gelelim: Pekala bu canlıların gözleri var mı? 

Göz denildiğinde aklımıza her ne kadar bizimki üzere bir yapı gelse de durum, denizanaları için biraz farklı. Aslında görme yeteneğinin, yalnızca göz gibisi yapıya sahip bir organla fonksiyonellik kazanmasına gerek yoktur. 

Bu canlıların karmaşık görsel uyaranları işleyebileceği bir beyin yapısı bulunmamakta fakat beyin üzere fonksiyonellik gösteren ve tıpkı vakitte yiyecek aramak için kullandıkları dokunaçları vardır.

Bu dokunaçların ucunda da sudaki hafif ve farklı kimyasal izleri tespit edebilecek ve tıpkı vakitte kendilerini yönlendirebilecek duyu organları mevcuttur.

Denizanalarının görme yetenekleri, çoklukla bizler üzere tek bir organla hudutlu kalmaz.

Denizanalarının birçok, bu yeteneklerini opsin ismi verilen hudut ve protein ağlarıyla gerçekleştirir. Ancak tüm denizanalarını bu noktada birebir kalıba koymak mümkün değildir. Örneğin Cnidarian ve Sölentera çeşitlerinin gözleri, evrimsel olarak çok sayıda değişim geçirmiştir. Kutu denizanaları da toplam 24 opsine sahiptir.

Kutu denizanalarının opsinlerinden 2’si ise tıpkı bizim göz yapımıza misal ve birebir manzara oluşturma yeteneğine sahiptir. Bunlar üst ve alt lens gözleri olarak tanımlanır ve onların yönünü bulma, ışığa reaksiyon verme ve engellerden kaçmasına büyük katkı sağlar.

Kutu denizanalarının bu göz yapıları başka cinslerinden farklı olarak, kornea ve lenslerden oluşan gerçek gözlere sahiptir.

Gözleri içeren bu yapılar, içinde gözlerin asılı bulunduğu şeffaf bir dokudan oluşur. Bu gözler de her istikamete dönebilir ve bu canlının gözlerini her vakit üst gerçek yönlendirebilmesine katkı sağlar.

Ayrıca box jelly olarak bilinen bir denizanası tipi, gövdesinin iki yanında altışar görme demetine sahiptir ve bu yolla ışığı algılayabilir. Birebir vakitte bu algıları, onların hayatta kalabilmelerinde büyük bir rol oynar. 

Tüm bunların yanı sıra bu canlılar, avcı bir cins olmadığı için güçlü bir görme yeteneğine muhtaçlık duymaz ve bizim onları gördüğümüz üzere, onların bizi görmesi mümkün değildir. Zehirli iğneleriyle etrafındaki tüm canlıları oldukça korkutan denizanaları, bir araştırmaya nazaran de 1 yılda 120 milyon insanı sokarak çeşitli sıhhat sıkıntılarına sebebiyet vermiştir.