Bildiğiniz Ancak Bilmek İstemediğiniz Acı Gerçek: TL’nin Kıymet Kaybı, İnsanları Dolaylı Yoldan Nasıl Öldürüyor?
Yoksullaşmak; istediğiniz telefon modelinin bir alt modelini almak, Paris yerine Batum’a gitmek, Volvo yerine Fiat’a binmekten ibaret değil.
At gözlüğümüzü çıkarıp toplumun kanayan yarasını tüm gerçekliğiyle görmemiz gerekiyor. Zira Ö-LÜ-YO-RUZ!
Örneğin, istediğimiz arabası alamamanın neden olduğu sonuçlar küçümsenecek düzeyde değil.
Daha kaliteli araba alma nedenleri ortasında elbette gösteriş de var lakin bu neden, başka nedenlerin ortasında devede kulak kalır. Benim daha âlâ bir otomobil almam demek, birebir zamanda trafikte kendimi itimada almam demek.
Çarpışma testlerinde 1 yıldız alabilmiş otomobilleri almaya mecbur kaldığımız için trafik kazalarında pisi pisine ölüyoruz ya da sakat kalıyoruz. Üstelik yalnızca çarpışma testi faktörü de yok, çağdaş araçlarda türlü türlü güvenlik tedbirleri yer alıyor lakin bunlardan yoksun kalıyoruz. Yollar trafikten men edilmesi gereken teneke araçlarla dolu.
Türkiye ve Avrupa ülkelerinde trafik kazalarında yaşanan meyyit sayısına baktığımızda tepede yer aldığımızı görebilirsiniz. Bir yılda 4866 insanımız!
Kazalar haricinde emisyon salınımı sorunu de göz arkası edilmemeli. Bir bilimsel araştırma, emisyon salınımını azaltmak ismine uygulanan siyasetler sayesinde binlerce insanın ölmekten kurtulduğunu ortaya çıkarmıştı. TÜİK datalarına nazaran ülkemizdeki 25.2 milyon aracın ortalama yaşı 14.5 yıl. Danimarka’da ise 8.5 yıl.
Daha fazla ziyanlı gaz salınımı, daha fazla vefat demek. 2021 yılı bilgilerine nazaran üç büyük kentimizde Dünya Sıhhat Örgütü’nün kanserojen unsur ilan ettiği “Partikül Husus 2.5 (PM2.5)” kaynaklı hava kirliliğine bağlı erken vefat sayıları üç büyük vilayetimizde şöyle:
- İstanbul’daki erken vefat sayısı: 8895
- Ankara’daki erken mevt sayısı: 3157
- İzmir’deki erken mevt sayısı: 2458
PM2.5 konsantrasyonları “Dünya Sıhhat Örgütü limit bedellerine uygun olsaydı”, PM2.5 kirliliğine atfedilebilen erken ölümlerin sayısı azaltılarak Türkiye’de her yıl tahminen 26.000 hayat kurtarılabilirdi.
Art arda gelen artırımlara ve ÖTV’yi indirme planının konuşulmamasına bakarsak elektrikli arabalara geçişimiz kolay olmayacak. Bol bol kirli hava solumaya devam…
Hangi hastalık olduğu fark etmez, sıhhat tedavilerine ulaşmak artık çok daha sıkıntı.
SMA’lı bebekler için muhtaçlık duyulan para tam toplandı derken TL’nin bedel kaybetmesi nedeniyle fark yine açılıyor ve beşerler çaresiz kalıyor. Bu acıya dayanamayıp intihar eden aileler var ne yazık ki. Bebekler de bu yüzden hayata tutunamıyor.
Kanser üzere kimi hastalıkların ilaçları da epeyce değerli. Farklı hastalıklarla gayret etmeye çalışan binlerce insanı bir düşünün, kim bilir kimler ilaç alamadığı için yaşama tutunamadı.
Sadece beşerler değil, hayvanlar da bu durumdan etkileniyor. Fipli bir kedi için on binlerce liralık ilaç alınması gerekebiliyor lakin bunlar tek kişinin karşılayabileceği ölçüler değil ne yazık ki.
Üstelik önemli ve beklenmedik bir hastalık olması da kaide değil. Mamaların kıymetlenmesi nedeniyle daha sağlıksız mama verilen hayvanlar uzun vadede kimi hastalıklara daha meyilli hale gelebiliyorlar.
Hırsızlık, dolandırıcılık, rüşvet üzere birçok kabahat daha sık işlenir oldu.
Aramızda dolandırılmayan kaldı mı mesela? Ve bu hatalar günden güne normalleşirse daha da yayılabilir. Türkiye, organize kabahatlerde Avrupa’da 1., Batı Asya ülkeleri ortasında 3., tüm dünya ülkeleri ortasında ise 12. sırada. Bir de bunun organize olmayan tarafını varın siz düşünün.
TL’nin paha kaybı, vergiler, enflasyon nedeniyle bu türlü haberleri daha sık duymaya başladık.
Sahte içki nedeniyle hayatını kaybedenler, kaçak tütünün tetiklediği hastalıklar, kaçak yakıt kullanan firmalar yüzünden yanan otobüsler, makûs gereç kullanılan binalar ve dahası… Bu örnekler sonsuza kadar sarfiyat. Her şey kıymetli lakin insan hayatı ucuz!
Bütün bunlar hudut, gerilim demek elbette. Kitlesel bir depresyonun içindeyiz.
Ev sahibi ile kiracı, personel ile işveren, karı-koca derken ekonomik sebepler yüzünden beşerler arasında tahammülsüzlük diz uzunluğu. Bütün bunlar da dava evraklarını dağ üzere bir yığın haline getiriyor.
Stres de beraberinde uyku ve beslenme sıkıntılarını getiriyor. Beslenme demişken; marketlerdeki besinlerin kalitesi evvelki yıllara kıyasla düşmüş durumda. Birebir markanın eseri, Avrupa’da çok daha sağlıklı içeriğe sahipken Türkiye’de sıhhatsiz bir içeriğe sahip. Bu da obezite, kanser, kalp problemleri üzere türlü türlü hastalıklara sebebiyet veriyor.
Verilebilecek örnek sayısı çok fazla. Kimilerini fark edebiliyorsunuz lakin kimileri yeni normalimiz olduğu için fark etmek güç; kaynayan sudaki kurbağa üzere bir durumun tam ortasındayız.