Bilime Nazaran Hangi Siyasetçiler Karizmatik Bir Başkan? – Webtekno

Karizmatik önder deyince herkesin başında farklı bireyler canlanabilir. Kiminin aklına dini liderler gelirken kiminin aklına devlet başkanları gelebilir. Aslında önderlerin bu halde karizmatik sınıfına dahil eden birtakım ortak özellikler bulunuyor. En bilineni ise milyonları kendilerine bağlayabilmeleri.

Bunlara geçmeden evvel gelin, bir tarih yolculuğu yapalım.

Karizmatik liderlik kavramını birinci kullanan şahıslardan biri Max Weber olmuştu.

Sosyolog Max Weber; liderleri geleneksel, karizmatik ve yasal/ussal olmak üzere üçe ayırmıştı. Her birinin kendine has özelliklerini tanımlayan Weber, karizmatik önderlerin genelde toplumdaki düzensizlik ve kriz vakitlerinde ortaya çıktığını ve halkın onlara fevkalade bir beğeniyle bağlandığından bahseder. Başka özelliklerini ise şöyle tanımlar:

Halk ona toplumsal statüsünden yahut uzmanlık bilgisinden ötürü değil toplumu telaffuzlarıyla etkilediğinden ötürü bağlanır. Halk, kendisinin öndere bağlı olduğu üzere başkanın de halka o halde bağlı olduğunu düşünür. Weber ayrıyeten bu başkanların halkın inançlarıyla kendi misyonlarını birleştirdiklerini de belirtir.

Karizmatik başkanların birkaç ortak özelliği bulunuyor.

Güzel hitabetleriyle halka geleceğe dair güzel umutlar verirler. Öz inançları yüksektir, ikna yetenekleriyle diğerlerini etkileyebilir ve yürekleriyle kitleleri büyüleyebilirler.

Kendilerinde sahiden bulunan özellikler değerli değildir, halkı kendilerinde bazı üstün özellikleri bulundurduklarına inandırırlar. Halkın gereksinimlerini fark edip onlara karşı hassas davranırlar. Halkla yalın açık bir lisanla irtibat kurup onlardan biri olduğunu “fildişi kulelerden” gelmediklerini hissettirirler. 

Karizmasıyla bilinen Hitler, karizmasını nasıl kazanmıştı?

Weber; bunu, I. Dünya Savaşı’ndan çekilen Almanya’da, halkın ödediği ağır vergilerden ve kısıtlamalardan ötürü sefalet içinde olmasına bağlar. Yani halk onları bu sefaletten kurtaracak bir kurtarıcı/kahraman arıyordu. Hitler de onlara bunu vadediyordu.

Kendi misyonu olan saf Alman ırkını yaratmayı halkın isteği olan iktisat ve güçle birleştirmişti. Olağan ki tesirli bir formda kullandığı propaganda araçlarının rolü de bulunuyor.

Şimdi de Türkiye’de en çok oya sahip üç parti başkanının karizmalarına bakalım.

Devlet Bahçeli: Araştırmacılar 1997’den beri Milliyetçi Hareket Partisi’nin parti genel başkanlığını yürüten Bahçeli’nin partiyi ön plana çıkarması, hitabetinin eksikliği, nadiren gülümsemesi üzere kimi nedenlerden dolayı kendisinde karizmatik liderlik vasfının bulunmadığını düşünüyor.

Recep Tayyip Erdoğan: Araştırmacılara nazaran 2002 seçimlerinde ekonomik sorunlarla boğuşan halk; genç, kararlı bir önder isterken karşısında Erdoğan’ı bulur. O seçimlerde halkın hasretlerine, öfkesine seslenir ve kendini “Halkın adamı” olarak sevdirir. Güçlü hitabetiyle, hal ve hareketleriyle halka istediğini verip onlarla bütünleşmesi, araştırmacıların kendisinde siyasi karizmatik önder vasfını görmesine yol açmıştır.

Kemal Kılıçdaroğlu: Araştırmacılar, Cumhuriyet Halk Partisi’nin genel başkanlığını yürüten Kılıçdaroğlu’nun parti kimliğini ve Atatürk olgusunu ön plana çıkardığından dolayı kendisinin art planda kaldığını ve karizmatik liderlik vasfına ulaşmadığını düşünüyor.

Yakın geçmişten birçok karizmatik başkan örneği bulunuyor.

Araştırmacılar, halkı okumuş ve halkın gereksinimleriyle aşağıdaki üzere bütünleşmiş önderlerin yakın vakitte yaşamış karizmatik önderler sınıfına girebileceğini düşünüyor:

Mustafa Kemal Atatürk, Martin Luther King Jr., Gandhi, Winston Churchill, Napoleon Bonaparte, Adolf Hitler, Charles De Gaulle, Vladimir Lenin, Josef Stalin, Nelson Mandela, Saddam Hüseyin, Muammar Kaddafi, Fidel Castro, Volodymyr Zelensky, Cemal Abdülnasır, Yaser Arafat, Nursultan Nazarbayev…