Borsa İstanbul, Sıkı Tedbirlerle Yeniden Açılıyor: Depremzedelerin Borsadaki Toplam Zararı Belli Oldu

Borsa İstanbul, Sıkı Tedbirlerle Yeniden Açılıyor: Depremzedelerin Borsadaki Toplam Zararı Belli Oldu

Depremin üçüncü gününde kapatılan Borsa İstanbul, bugün sıkı tedbirlerle yeniden açılıyor. İşte SPK’nın aldığı kararlar ve şirketlerin duyuruları…

Büyük Güneydoğu depremlerinden iki gün sonra kapatılan Borsa İstanbul, bugün yeniden açılıyor. Piyasaların nasıl bir başlangıç yapacağının kestirilememesinden ötürü bir dizi tedbir açıklayan Sermaye Piyasası Kurulu, hem yatırımcıyı hem de depremin ekonomik etkilerini minimuma indirmeyi sağlamayı hedefliyor.

SPK’nın açıklamalarına baktığımızda portföy büyüklüğü 1 milyon TL’nin altında olan yatırımcılar için aracı şirketlerin verdikleri kredi faizlerinin nispeten düşürülmesi kararı alındığını görüyoruz. Ayrıca aracı şirketler için pozisyon risk oranı yüzde 3’e, yatırımcı içinse yüzde 4’e düşürülmesine karar verildi. Şirketlerin değer kaybı yaşamamak adına geri alım yapmalarının alt limiti yüzde 20’ye indirilirken, şirketlerin geri alım yapabilmeleri için normalde şart olan Genel Kurul kararına gerek kalmadı.

Sermaye Piyasası Kurulu’nun tüm kararlarına buradan ulaşılabilir.

Deprem bölgesindeki yatırımcının kaybı 5.4 milyar TL

Merkezi Kayıt Kuruluşu verilerini inceleyen Habertürk’ün haberine göre depremin etkilediği bölgelerde yaşayan yatırımcıların zararı, Borsa İstanbul’un açık bırakıldığı pazartesi ve salı günlerinde toplam 5.4 milyar lira olarak kayıtlara geçti. Bölgedeki yatırımcının güncel yatırımın tutarının 56.2 milyar lira seviyesinde olduğu bildirildi.

Bu arada; sadece deprem bölgesindeki yatırımcıların değil, tüm Türkiye’deki yatırımcıların Borsa İstanbul nedeniyle para kaybettiğini belirtmek gerekiyor. Yapılan incelemelere göre yatırımcının deprem nedeniyle kaybettiği paranın büyüklüğü 480 milyar lira (25 milyar dolar)…

Peki neler yaşanmıştı?

Türkiye 6 Şubat günü gerçekleşen çifte depremin yaralarını sarmaya çalışırken Borsa İstanbul ile ilgili önemli bir gelişme yaşandı. Felaketin üçüncü gününde Borsa İstanbul, 15 Şubat’a kadar işlemlere tamamen kapatıldı. Ancak bu süreçte ciddi kayıp yaşandı. Borsa İstanbul’un üç günlük değer kaybı yüzde 16,2 seviyesine ulaştı. Bugüne kadar yaşananlara baktığımızda genel olarak tepki olduğunu dile getirmek gerekiyor.

Yapılan açıklamalarda işlemlerin 5 iş günü süreyle 14 Şubat akşamına kadar kapanacağı belirtildi. Buna ek olarak 8 Şubat tarihinde yapılan tüm emir ve işlemlerin iptal edildiği de aktarıldı. BİST tarafından yapılan açıklama şu şekildeydi;

Borsa İstanbul A.Ş. Borsacılık Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Yönetmeliği’nin 39 uncu maddesinin 1 inci fıkrası uyarınca Pay Piyasası ile Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası bünyesindeki Pay ve Pay Endeksi Türev Pazarlarının 8 Şubat 2023 tarihinde saat 11:00 itibarıyla 5 iş günü süreyle (14 Şubat 2023 akşamına kadar) kapatılmasına ve kapatılan pazarlarda sağlıklı fiyat oluşumuna imkan sağlamayan düşük işlem hacmi de dikkate alınarak 8 Şubat 2023 tarihinde gerçekleştirilen tüm işlemlerin BİAŞ Yönetmeliğinin ‘Emirlerin ve İşlemlerin Borsa Tarafından İptali’ başlıklı 33 üncü maddesinin 1 – c bendi uyarınca iptal edilmesine karar verilmiştir.”

Borsa İstanbul neden kapandı?

Aslına bakacak olursak Borsa İstanbul’un kapanması çok da şaşırtıcı bir durum değil. Zira yatırımcılar, sosyal medyada yaptıkları paylaşımlarda borsanın daha ilk günden kapatılması gerektiğini ifade ediyorlar. Ancak böyle bir şey olmadı. Borsa İstanbul yönetimi, ilk aşamada açığa satışları yasaklama gibi önlemler aldı ancak alınan bu önlemler, Borsa İstanbul’daki değer kaybını engellemeye yetmedi.

Yukarıdaki grafikte, Bosa İstanbul BIST 100 endeksini görüyorsunuz. Bir süredir oldukça iyi bir dönem geçiren borsa, Kahramanmaraş’taki çifte depremler nedeniyle ciddi satışlar yemeye başladı. Pazartesi gününü yüzde 1,35 kayıpla kapayan Borsa İstanbul, dün yüzde 8,62 değer kaybı yaşadı. Son 24 saatteki değer kaybı da yüzde 7’nin üzerinde olunca, 6 Şubat’tan bugüne dek olan toplam değer kaybı yüzde 16’nın üzerine çıktı. Hal böyle olunca Borsa İstanbul’un kapatılmasına karar verildi.

Borsanın neden kapanması istendi?

Deprem gibi olağanüstü durumlarda borsanın düşüş göstermesi şaşılacak bir durum değildir. Borsa İstanbul’da yaşanan durum da olağandı. Ancak borsanın kapatılmaması işleri karıştırdı. Yatırımcılar, Twitter gibi mecralarda “#borsadaislemleriptaledilsin” gibi etiketlerle binlerce paylaşım yaptılar. Bugüne dek direnen Borsa İstanbul, bugün itibarıyla beklenen kararı almış oldu.

Fırsatçılar burada da kendini gösterdi: Çimento ve inşaat şirketleri değerlendi!

Yukarıdaki ekran görüntüsünde, Türkiye’de çimento üretimi yapan şirketlerin hisselerindeki fiyat değişimlerini görüyorsunuz. Tabloyu bir örnekle anlatıp, daha iyi anlamanızı sağlayalım: “KONYA”, Konya Çimento isimli şirketin hisse senetleri 24 saatlik periyotta yüzde 10 yükseliş gösterdi. Durum sadece Konya Çimento’dan ibaret de değil. Niğde Beton Sanayi, Çimbeton, Afyon Çimento, Oyak Çimento ve Nuh Çimento gibi diğer çimento şirketleri de değer kazandı. Çimento şirketlerinin neredeyse tamamı, iki günlük süreçte yüzde 20 civarı değer kazandı.

Bu olayı daha basit bir şekilde anlatalım. Enkaz çalışmaları tamamlandıktan sonra depremden etkilenen tüm şehirlerde yeniden inşaatlar yapılacak. Haliyle çimento fabrikaları büyük işler alacaklar ve üretimi hızlandıracaklar. Kelimenin tam anlamıyla fırsatçılar, önümüzdeki dönemde yaşanacak olayları şimdiden göz önünde bulundurup, çimentonun değerleneceğine emin oldular ve hisse alımları yaptılar. O gün geldiğinde talebin artması nedeniyle çimento şirketleri değerlenecek, hisseler yükselecekti. Kendileri de kar etmiş olacaktı…

Geçmişe dönelim: 17 Ağustos depreminden sonra borsada ne olmuştu?

*17 Ağustos 1999’da gerçekleşen depremden kalma bir görüntü.

Türkiye büyük bir depremi ilk kez yaşamıyor. Örneğin; 17 Ağustos 1999 depremi. O dönemler İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) olarak isimlendirilen borsa, depremden hemen sonra kapatılmıştı. 26 Ağustos 1999 Perşembe gününe kadar da kapalı kalmıştı

Şirketler, değer kaybı yaşamamak adına geri alımlara başladılar

SPK’nın şirketlere yönelik geri alım kararının duyurulması ile şirketler, değer kaybını önlemek adına derhal harekete geçtiler. Bu bağlamda, THY ve İş Bankası gibi şirketler, kararın ilk dakikasından itibaren geri alım programlarını başlattıklarını duyururken, saatler geçmeye devam ederken diğer şirketler de yavaş yavaş geri alım programlarını hesaplıyorlar.

İşte şu ana kadar geri alım yapacağını duyuran tüm şirketler:

  • Türk Hava Yolları: 9 milyar TL
  • İş Bankası: 3 milyar TL
  • Halkbank: 2 milyar 250 milyon TL
  • Ereğli Demir ve Çelik: 2 milyar TL
  • Sasa Polyester: 500 milyon TL
  • Gen İlaç: 200 milyon TL
  • Smart Güneş: 75 milyon TL
  • Gedik Yatırım: 75 milyon TL
  • Inveo: 50 milyon TL
  • Gelecek Varlık Yönetim: 50 milyon TL
  • Gürsel Turizm: 30 milyon TL
  • E-Data Teknoloji: 25 milyon TL
  • Koleksiyon Mobilya: 21 milyon TL
  • Turk İlaç ve Serum: 12 milyon TL