Borsanın Şifresini Çözerek Köşeyi Dönen Dâhi Matematik Öğretmeniyle Tanışın: Jim Simons
Daha evvel hiç Jim Simons ismini duydunuz mu? Pekala modern tarihin en uygun yatırımcılarından biri desek abartmış olur muyuz? Elbette hayır.
Matematik dehası Jim, piyasaların şifresini nasıl ekonomistlerden daha âlâ çözebilir ki? Artık daima bir arada bu ’Finans Piyasalarının Dehasını’ inceleyelim.
Büyük yatırımcılar, eğitimlerini ekseriyetle iktisat ve işletme alanında yaparlar.
Yatırımcı, bilhassa borsada pay senetleri ile kendisine yahut şirketine portföy oluşturan, elindeki sermayeyi risk alarak artırmaya çalışan bireylerdir. Bazen tek kişi bazen de grupça hareket edebilirler.
İyi bir yatırımcı olmak için aslında bu alanda eğitim almak gerekir. Öyle ki dünyaca ünlü yatırımcı Warren Buffett, işletme okumuştu. Öbür bir ünlü yatırımcı Peter Lynch, işletme kısmında yüksek lisansa sahipti. Ancak bugün bahsedeceğimiz Jim Simons, onlardan biraz farklı.
Çocukluğundan beri matematiğe takıntılıydı.
1938 yılında ABD, Brooklyn’de doğdu. Kitap okumayı çok severdi lakin asıl ilgi alanı sayılardı. Kendi kendine sayıları geriye hakikat ikiye böler, iki ile çarpar, başından süreçler yapardı. Ailesi onu dahi olarak görüyordu. Öyleydi de.
Her şeye karşın matematiğe olan ilgisine aldırış etmeyen ailesi hekim olmasını istese de kendisi MIT yani Massachusetts Teknoloji Enstitüsünde eğitim almak ve orada ders vermek istiyordu. O denli de oldu. 23 yaşında doktorasını aldı ve MIT’de eğitim verdi.
Her mevzuyu matematiğe ve örüntülere bağlıyor, bunları sabah akşam düşünüyordu.
Hayata matematik penceresinden bakmasının yanında zekâsıyla da öne çıkan Jim, Harvard’da da eğitim verdi. Eğitim verdiği devir, Soğuk Savaş periyoduna denk geliyordu. Tam da bu sebepten Sovyet şifrelerini kırması için Instıtute For Defense Analyses kurumuna çağrıldı.
Jim, “The mathematician who cracked Wall Street | Jim Simons” başlığı ile TED’e verdiği röportajda bu işi, “Aslında tam olarak çağırmadılar. Gizli kodları ve gibisi şeyleri kırmaları için matematikçileri işe aldıkları bir operasyon vardı. Çok da para veriyorlardı. Yani karşı konulamaz bir işti.” diye anlattı.
Tecrübesiz biçimde girdiği işte süratli kod kırma algoritması geliştirdi. Tekrar TED’e verdiği röportajda vaktinin sadece yarısını kod kırmaya ve algoritmaya geliştirmeye harcadıklarından, öteki yarısında ise boş ve hür olduklarından bahsetti. Boş vakitlerini finans dünyasını araştırmaya harcadı.
1968 yılında vazifesinden kovuldu ve hayatının finans periyodu başlamış oldu. Pekala neden?
Kod kırma çalışmalarına devam ederken Vietnam Savaşı hakkında iş yerindeki beşerlerle ayrışmaya başladı. TED röportajında bu durumu işverenlerinden bahsederek anlattı. İşverenlerin savaş destekçisi olduğundan ve kendisinin savaşı aptalca bulmasından sebep Newsweek Dergisi’ne röportaj verdiğini, bunun duyulmasından da tam 5 dakika sonra kovulduğunu söyledi.
Kovulmasının akabinde bir hedge fon idare firması olan Monemetrics’i kurdu. Piyasaları ve onların örüntülerini çözebilmek için alışılagelmiş metotlar yerine matematiksel düşünmeye karar verdi. Piyasaların şifresini bulabilmek için de matematik bilgisi ve bakış açısı ile bir sistem geliştirmesi lazımdı. Bunun için öncelikle bilgisayarlar toplamaya başladı.
1980 yılı başlarında Monemetrics’in ismini Rönesans Teknolojileri olarak değiştirip finans dünyasına tam olarak katıldı.
Tamamen nicel tahlillere dayanacak bir sistem kurmak istiyordu. Bunun için programcıları, matematikçileri, fizikçileri ve kriptografları işe aldı ve ekibini kurdu. Bu grupla birlikte Dünya Bankası’ndan, borsalardan ve döviz fiyatları kayıtlarından büyük ölçüde tarihî bilgi toplayıp bilgisayarlara aktardı. Öbür yatırımcılar anlık değişimlere odaklanırken Jim, işin matematik kısmını görüp tahlil etmeyi düşünüyordu. Zira bu piyasaların bir mantığı olmalıydı.
Ekibi, yüksek bilgi depolama alanı ve canlı takip sistemi sayesinde kimsenin erişemediği bilgilere erişmeye başladı. Jim’in sayesinde işi büsbütün matematiğe ve bilime döken grup, sonunda katı matematiksel ve istatistiksel modellere dayanan bâtın otomatik stratejiler geliştirmeyi başardı.
Madalyon fonu ismini verdikleri fon, gelmiş geçmiş en kârlı fon hâline geldi.
1998 yılından 2018 yılına kadar Madalyon Fonu, fiyatlar öncesi yıllık %66 getiri elde ederek efsanevi yatırımcılardan daha âlâ performans gösterdi. Bu yüzdelik, 2014 yılında %71,8 olarak güncellendi. Yani 100 milyar doların üzerinde kâr elde edildi.
Oldukça yüksek düzeyde kâr elde eden fona tüm yatırımcılar girmek istedi. Ama bu fon şu an sırf şirket sahiplerine, şirket çalışanlarına ve seçilmiş birkaç yatırımcıya açık durumda.
Jim Simons, “Forbes – Dünyanın En Zenginleri” listesinde birinci 50’de yer alıyor.
Jim, yüksek matematik bilgisi ve daha da değerlisi ‘matematik dehası’ olması sayesinde büyük bir servete kavuştu. Kendisi Forbes verilerine nazaran 28,1 milyar dolar servete sahip. Bu serveti ile dünyanın en zenginleri listesinin 49. sırasında yer alıyor.
1994 yılında eşi ile birlikte Simons Vakfını kurdu ve servetinin 2,7 milyar dolarını bu vakfa bağışladı. Vakfın hedefi ise eğitim, sıhhat ve otizm araştırmalarını desteklemek. Ayrıyeten 2004 yılında matematik ve fen öğretmenlerini geliştirmeyi hedefleyen Math for America’yı kurdu.
Yani serveti; matematik bilgisi, finans yetenekleri ve zekâsı dışında yardımsever bir insan olması ile de ön planda yer alıyor. Tüm bunları göz önünde bulunduran topluluklar, kendisini gelmiş geçmiş en yeterli yatırımcı olarak nitelendirmekte bir sorun görmüyor.
Yatırım hakkındaki öteki içeriklerimiz: