Doblo, Tipo ve Dahası: Fiat Model İsimlerinin Hiç Varsayım Edemeyeceğiniz Manaları

Fiat, birebir Vespa üzere dünyada İtalyan tarz ve dizaynının kıymetli ikonlarından biri olarak görülüyor. Türkiye’de de en çok satılan, ülke pazarına en evvelden girmiş markalardan biri. 

Bu markayla birlikte aslında hayatımıza manasını bilmediğimiz birçok İtalyanca sözcük de girdi: Fiorino, Linea, Doblo, Punto… Bu sözlerin ne manaya geldiğini hiç merak ettiniz mi?

Fiat, Tofaş üretim merkezi ile birlikte aklımızda o kadar Türkçeleşmiş ki bir an için yabancı bir isim çağrışımı bile yapmıyor. 

Peki Fiat’ın marka ismi ne manaya geliyor? Fabbrica Italiana Automobili Torino’nun, yani Torino İtalyan Otomotiv Fabrikası’nın kısaltması. Bunun pek de özgün bir tarafı yokmuş. Biz otomobillere geçelim.

Hem kent hayatına hem de ticari kullanıma uygun Fiat Fiorino’nun ismi fiorino d’oro (altın florin) isimli eski bir İtalyan sikkesinden geliyor.

Yani o vakitler Avrupa’nın neredeyse tümünde geçerli bir para biriminden bahsediyoruz. 1252-1533 yılları ortasında Floransa Cumhuriyeti’nde kullanılan bu sikke, saf altından yapılırmış.

Sikkenin orijinalinin bir yüzünde, Floransa kentinin simgesi olan ve ismi Fransız Millî Marşı Le Marseillais’ta da geçen fleur-de-lis, yani zambak deseni; art kısmında ise hem Yahudi hem Hristiyan inançlarında kutsal sayılan Yahya ya da Yuhanna (John the Baptiste) yer alırmış. Bir otomobile vermek için son derece sofistike bir isim.

Fiat’ın en eski modellerinden Panda’nın isminin muhtemelen sevimli pandalardan geldiğini düşünmüş olabilirsiniz. Fakat yanılıyorsunuz.

Fiat Panda’nın ismi, Eski Roma tanrıçası Empanda’dan geliyor. Panda’nın söz kökü ise Latince “açmak” manasındaki “pandere” fiilinden geliyor.

Empanda’nın bir korunak arayan herkese kucak açan, herkesi olduğu üzere kabul eden bir tanrıça olduğuna inanılıyor ve muhtemelen Antik Yunan tanrıçası Juno’nun Eski Roma’ya bu isimle aktarıldığı düşünülüyor.

Beklentiler yükselmişken düşürelim. Fiat Tipo’nun manası bu kadar farklı değil.

1988-2000 ortası üretilen, hatta 90’larda tüm dünyaya Türkiye’den üretilerek ihraç edilen, markanın en tanınan araçlarından olan Tipo, İtalyancada basitçe “adam” demek.

2000’lerde üretiminin durmasının akabinde, 2015 itibarıyla yıllardır Fiat Egea ismiyle bildiğimiz aracın ismi, eski Tipo’ya atıf gayesiyle Avrupa pazarında Tipo olarak değiştirildi. Yani bugünün Tipo’su minik bir otomobil yerine artık evvelden Egea olarak bildiğimiz sedanın yerini aldı. 

Egea ismi ise nereden geliyor iddia etmek pek sıkıntı değil, Ege Denizi’nden.

Fiat Punto’nun ismi de direkt aracın pratik fonksiyonunu vurguluyor.

Süper küçük bir kent aracı olarak tasarlanan Fiat Punto’nun ismi “nokta” manasına geliyor.

Böylece basitçe her yere park edilebilirliği, kompaktlığı gibi özellikleriyle aklınızda kalması amaçlanıyor.

Biraz havalı isimlere geri dönelim: Ducato da birebir Fiorino üzere antik bir altın sikkeden ismini alıyor. 

1284’te Venedik’ten çıkan Dukat, ta 1800’lere kadar tüm Avrupa’da geçerli bir para birimi olmayı sürdürmüş. Latince ducalis, yani “dük” sözünden gelen Dukatlar %98 oranında altın içerirmiş.

Genellikle bir yüzünde devrin kayzerinin, yani Roma imparatorunun, başka yüzünde ise Hristiyan azizlerin çizimlerini taşırlarmış.

Doblo, duble yani çift demek. Yalnızca bu kadar mı?

Bu isim de hem ticari hem günlük kullanıma uyan bu aracın çift fonksiyona sahip olduğunu söz ediyor diyerek sizi hayal kırıklığına uğratmak üzereydik ki, hayır. İsmin öbür bir referans noktası yeniden eski bir İtalyan sikkesi olan duplone ya da doblone.

Özellikle 16. yüzyılda İsviçre kantonlarında kullanılan bu sikkenin yüzde kaç altından yapıldığı, yani kaç karat olduğu ve ebadı değişiklik gösterebiliyormuş. Lakin öbür sikkeler kadar kıymetli olmadığını ve çok daha günlük ve kolay alışverişlerde de kullanıldığını biliyoruz. 

Türkiye’de bir periyot görmeye en alışık olduğumuz modellerden Palio da adıyla İtalya’nın en esaslı kültürlerinden birini simgeliyor.

Palio, İtalya’da 1230’lardan beri süregelen bir atletizm turnuvasının ismi. Geçmişte birçok İtalyan kentinin sokakları ortasında at yarışları, mızrak düelloları, okçuluk ve arbalet yarışları düzenlenirken günümüze ulaşan tek turnuva Siena kentinde gerçekleşen Palio di Siena. Fiat’ın Siena modelinin ismi de buradan geliyor.

Araba model isimlerinin manalarıyla ilgili başka içeriklerimiz: