Dünyadaki Tüm Parayı Herkese Eşit Olarak Dağıtsaydık Neler Olurdu, Kişi Başı Kaç TL Düşerdi?

Tüm parayı eşit ölçüde dağıtmak; ekonomik, toplumsal ve politik sistemin hudutlarında gerçeklik algısını zorlayan bir senaryo. Şayet bu mümkün olsaydı da eğitimden üretime, tüketimden açlığa kadar birçok mevzuda ciddi değişiklikler olabilirdi.

Herkesin eşit olması durumunda nelerin değişebileceğinden evvel herkese ne kadar para düşeceğini de bilmekte yarar var. Kişi başına düşen tutar, zenginleri memnun etmese de pek birden fazla için güzel bir ölçü olabilir.

Dünya üzerindeki tüm parayı bölüştürünce kişi başı kaç TL düşüyor?

Banknotlar ve tasarruf hesaplarındaki fizikî paraların yanı sıra Bitcoin ve kripto paralarda dahil dünyadaki toplam para ölçüsü yaklaşık bir katrilyon ABD doları. Dünya üzerinde yaşayan 8 milyar 60 milyon bireye bu para bölüştürüldüğünde ise kişi başı 3 milyon 329 bin 289 lira 88 kuruş düşüyor. Natürel ki bu sayı, içeriği yazdığımız 8 Eylül 2023 prestijiyle geçerli fiyat.

Herkesin tıpkı paraya sahip olduğunda nasıl bir dünya olacağını merak edenleri ise yazının devamına alabiliriz.

Dünyanın en güçlü 25 beşerinin toplamda 2.1 trilyon dolar serveti var!

Eşitsizlik demişken aklımıza öncelikle dünyanın en varlıklı insanları geliyor. “Nasıl bu kadar paraları var?” sorusu herkesin aklından en az bir sefer geçiyordur.

En güçlü 25 insanın dudak uçuklatan servetini şöyle daha da net anlatabiliriz. Oxfam’ın bir raporuna nazaran dünyanın en güçlü yüzde 1’lik kesitinde bulunanların serveti, yüzde 99’un servetinin toplamına eşit. İşte bu noktada aklımıza gelen bu ütopik niyetin olacağını varsayalım ve nelerle karşılaşırız görelim.

Zayıflık ve açlık sona ererdi.

Dünya genelindeki ekonomik eşitsizliğin kaybolması, herkesin temel gereksinimlerini karşılayabilecek bir dünya demek olurdu. Zayıflık, açlık, evsizlik ve daha kacı son bulurdu.

Bazı insanların çalışma motivasyonu artarken kimilerinin üretkenliği azalabilir.

Eşit gelirin ortaya çıkması kimi için daha çok çalışma motivasyonu sağlayabilir. Lakin kimi de daha fazla çalışma yahut risk almanın getirilerinden yararlanamayacaklarından telaş edebilir. Bu da hem üretkenliği hem de ekonomik büyümeyi azaltabilir.

Motivasyonu olan girişimciler tarafından ortaya atılan fikirler ise yatırımcı bulabilir. Bu da bir mühlet sonra tekrar belli bir bölümün daha güçlü olması manasına gelir.

İsrafı nasıl önleyeceğiz?

Daha adil bir hayat olağan ki mümkün olur. Fakat dağıtılan kaynağın doğru halde yönetilip yönlendirilmesi gerekir. Aksi takdirde hisselerin yanlış kullanımı israfı ortaya çıkarabilir.

Tüketim alışkanlıklarının değişmesi kaçınılmaz olur.

Bu senaryo, tüketim yeterliliğini de ortaya çıkarabilir. Değerli çanta yahut otomobil alanların oranı önemli oranda düşerek tasarruf sağlanabilir. Fakat finansal şuuru oluşmamış bir kesitin de parayı bulması tüketim çılgınlığına dönüşebilir. Bu da aslında makul kesimlerin ortaya çıkmasını tetikleyebilir.

Bazı meslekler paha kaybeder.

Paranın eşit dağıtılması, kimi iş kollarının pahasının kaybolmasına yahut gereksiz hale gelmesine neden olabilir. Bilhassa iş gücünün azalması söz konusu olurken teknolojiye yatırım artabilir.

Eğitim düzeyinin yükselmesi aslında bu senaryonun düzgün yanlarından biri.

Düşünülen bu dünyada, eğitim ve yetenek gelişimine ehemmiyet artabilir. Eğitim sistemi, insanların potansiyellerini en üst düzeye çıkarmak için daha fazla kaynak ve dikkat gerektirebilir.

Peki ya adalet nasıl sağlanacak?

Toplum pahaları, siyasetler ve kurumlar yine değerlendirilmeye alınır. Adalet, insan hakları ve demokratik idare siyasetlerine daha fazla vurgu yapılabilir.

Tüm dünya birbirine ahenk gösterebilecek mi?

Dünya çapındaki tüm ülkeler arasında gelir ve refah eşitlenirse, global ölçekte önemli ahenk sıkıntıları ortaya çıkabilir. Daha evvel farklı düzeylerdeki ülkeler ortasında büyük bir olumsuzluk oluşabilir.

Eskisine ne vakit döneriz?

Diyelim ki tüm para eşit olarak dağıtıldı ve herkes birebir geliri elde etti. Araştırmalar, en fazla 10 yıl içerisinde parayı yönetmeyi bilenlerin tekrar daha fazla para kazanacağını gösteriyor. Tüm varlıklar, yeteneği olanların eline geçer.

Paranın eşit dağıtılmasını, pratik zorluklardan tarihî mirasa kadar birçok faktör maniler.

Ekonomik eşitsizlik, farklı nedenlere dayanır. Şahısların eğitimi, tecrübesi, hüneri, emeği, risk alması, yatırım yapması ve girişimciliği üzere çeşitli faktörler, ekonomik olarak herkesin değişmesine neden olur. Bu sebeple, tüm paranın eşit dağılımı ekonomik performans ve motivasyona bağlıdır.

Mevcut para dağıtımını eşit biçimde paylaştırmak önemli teknik ve pratik zorlukları da beraberinde getirir. Kimin ne kadar para alacağının belirlenmesi, dünya sisteminin sağlanması ve adil sunum yapmak epeyce karmaşık bir durum.

Ekonomik eşitsizlikler, tarih boyunca birikmiş faktörlere de dayanır. Dataların elde edilememesi de eşit dağıtım yapma konusunda adaletsiz olabilir. Ayrıyeten eşitsizlik yalnızca ekonomik değil toplumsal ve siyasi faktörlere de bağlıdır. Bu faktörler, dağıtımı zorlaştırabilir.

Sosyal, politik ve ekonomik tedbirler alarak eşitsizlikleri minimuma indirmek daha uygulanabilir bir yöntem olabilir. Bu cins siyasetler; gelir adaleti, eğitim fırsatlarına erişim, toplumsal imkanlar ve ekonomik büyümeye teşvik içerebilir.