Erteleme Alışkanlığımızdan Vazgeçebilmemizi Sağlayan ‘Yapılandırılmış Erteleme’ Usulü Ne Manaya Geliyor?

Eminiz ki herkesin başkalarından daha önemli ve bitirmesi gereken işleri vardır. İşin bitmesine daha vakit varken onu “Sonra yaparım ya.” diyerek geçiştirdiğimiz anlar kesinlikle oluyor. Bu teslim edilmesi gereken bir proje, yapılması gereken bir ödev yahut atılması gereken bir ileti bile olabilir.

Ancak işin tamamlanmasına dakikalar kala gözümüzde o kadar büyüyor ki, ertelediğimiz için kendimizi bazen berbat hissedebiliyoruz. Lakin bunun önüne geçmenin bir usulü var.

Erteleme alışkanlığı olanların bir talih vermesi gereken formül: Yapılandırılmış Erteleme

Stanford Üniversitesi’nde ideoloji profesörü olan John Perry, bu kavramı ortaya atan birinci kişi aslında. Perry’e nazaran yapılandırılmış erteleme sistemi, bu berbat alışkanlığın işimize yarama sanatıdır.

Bu erteleme sistemi, kişinin yapması gereken görevlerin yapısını bozarak onu tekrar şekillendirmeyi amaçlıyor. Vazifeler ehemmiyet derecesine nazaran sıralanır. Çok acil ve kıymetli gözüken vazifeler listenin en başındadır lakin listenin son sıralarına asıl yapılması gereken şeyler eklenir. Kişi son sıraya eklediği şeyleri bitirip üstünü çizdiği vakit bir şey başarmış üzere hisseder.

Peki ‘Yapılandırılmış Erteleme’ tam olarak nasıl işliyor?

Aslında olay biraz kolay. Yapılacaklar listesi hazırladığımız vakit çoklukla bitmesi gereken işleri listenin en üst sırasına yazarız. Lakin ertelediğimiz için gözümüzde çok büyür, harekete geçemeyiz ve değer derecesi daha düşük olan işleri bile halledememeye başlarız. İşte bu sistem tam bu noktada işlemeye başlıyor.

Listenin ilk maddesi, yapmaktan keyif aldığımız ve kıymet derecesi yüksek olan misyonlarımıza rastgele bir ziyanı bulunmayan şeylerden biri olmalı. Örneğin toplumsal medyada gezinmek, sevdiğimiz bir dizinin favori sahnesini izlemek yahut bir haber okumak olabilir. İkinci hususta ise, gerçekten yapmaktan pek haz etmediğimiz ve yapmasak da olur dediğimiz bir şey olmalı. Mesela kitaplığı düzenlemek, çalışma masasını toplamak yahut bulaşıkları makineden çıkarmak üzere.

İşin can alıcı kısmı üçüncü hususta başlıyor.

Listenin birinci iki unsurunda nelere yer vermemiz ve neler yapmamız gerektiğinden bahsetmiştik. Artık üçüncü maddeye geldik.

Bu hususa yapmanız gereken fakat ertelediğiniz için hiçbir halde yapmaya başlamadığınız bir iş ekleniyor. Değerli olan, kıymet derecesi en yüksek olan misyondan daha az tasa veren bir şey bulmak. Örneğin faturaları ödemek veya mail hesabınızdaki çöp kutusuna attığınız e-postaları büsbütün silmek üzere. Üçüncü husus gerçekleştirildikten sonra daha kıymetli misyonu bitirmek için gerekli motivasyon, az da olsa elde ediliyor.

Şimdi yapılması gereken ana vazifeye dönelim.

Instagram’ın kurucularından biri olan Kevin Systrom’un bu mevzuda yararlı bir yaklaşımı var. Systrom, “Bir şeyi yapmak istemiyorsanız, en az beş dakika yapmak için kendinizle bir mutabakat yapın. Beş dakika sonra her şeyi siz yapmış olacaksınız.” diyor.

Yani, kendinizde bu işi yapmak için gerekli telkinlerde bulunun ve kendinizi bu işi bitirmek için şartlayın diyor.

Peki ya kendimizi beş dakika boyunca zorlayamazsak?

İşte bu noktada yapılandırılmış erteleme devreye giriyor. Bitirmemiz gereken bir haber içeriği, okumamız gereken bir kitap yahut yıkanması gereken bulaşıklara bakarken kendimizi bir kaosun içinde bulup işleri gözümüzde büyütmektense, yapıldığı vakit yapılacaklar listesine ziyan vermeyen misyonlara evvel odaklanmak yararlı olabilir. Zira listede bir unsurun üstünü çizdiğimiz vakit, kendimizi bir şeyleri başarmış üzere hissederiz ve yapmamız gereken misyona daha güzel odaklanabiliriz.

Böylelikle günü daha verimli kapatabilir ve ertelemenin önüne bu sistem ile az da olsa geçebiliriz.