Ertuğrul Gazi Hayatı; Eşi, Babası, Piri Kimdir?
1071 yılında Büyük Selçuklu Devleti’nin Sultan Alp Arslan öncülüğünde kazandığı Malazgirt Savaşı sonrası Anadolu’nun kapıları Türklere ebediyen açılmış oldu. Olağan kapı açıldığı üzere bu topraklar bir anda dolmadı. Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurulmasının akabinde akıncı Türk uzunlukları yavaş yavaş Orta Asya’dan Anadolu’ya gelmeye başladı. Gelen birinci akıncı uzunluklarından birinin başkanı de Ertuğrul Gazi olmuştur.
Ertuğrul Gazi’nin hayatı hakkında pek bir bilgimiz yok zira hakkında yazılan az sayıda kaynak da onun vefatından sonra kaleme alınmıştır. Tekrar de biliyoruz ki kendisi, daha sonra koca bir imparatorluğa dönüşecek Osmanlı Devleti’ni kuran Osman Bey’in babasıdır. Gelin bugüne kadar anlatılanlar üzerinden Ertuğrul Gazi kimdir biraz daha yakından bakalım.
Anadolu’daki birinci Türk uzunluklarından birinin önderi olan Ertuğrul Gazi kimdir?
Ertuğrul Beyefendi olarak da bilinen Ertuğrul Gazi, kesin olmamakla birlikte 1200’lü yılların başında Orta Asya’nın Türkistan bölgesinde dünyaya geldi. Türk Oğuzların Kayı uzunluğunun başkanı olan babası Süleyman Şah öldükten sonra boyun başına geçmiş ve Anadolu topraklarına gelmiştir. Oğlu Osman Beyefendi daha sonra Osmanlı Beyliğini kurmuştur. Kesin olmamakla birlikte 1281 yılında Söğüt’te ölen Ertuğrul Gazi’ye Osman Beyefendi bir türbe yaptırmıştır.
Moğol baskınları Türkleri canından bezdirmişti:
13. yüzyılın birinci yılları, Cengiz Han liderliğindeki Moğol İmparatorluğu’nun en süratli periyotlarından biriydi. Orta Asya steplerinde terör estiren Moğollarla yapılan uğraş giderek bölgede bulunan Türk uzunluklarını canından bezdirir hale gelmişti. 1243 yılında Anadolu Selçuklu Devleti ile Moğollar ortasında yaşanan Kösedağ Savaşı sonrası Türklere Moğollardan kurtulma bahtı doğmuştu.
Öncesinde ve bu devirde Anadolu Selçuklu Devleti hudutları bugünkü Eskişehir topraklarındaydı. Binlerce yıllık Türk devlet geleneğine uyan Selçuklu da uç beylikleri kurmak istiyordu. Yapılacak en düzgün atak aslında Orta Asya topraklarında akıncı geleneklerle yetişmiş Türkleri buralara yerleştirmek olacaktı. Aslında Ertuğrul Gazi ve Kayı uzunluğu da çoktan oradaydı.
Ertuğrul Gazi ile birlikte İç Anadolu Türk yurdu haline geliyor:
Ertuğrul Gazi liderliğindeki Türkler, Moğol baskısından kurtulmak için Anadolu topraklarına geldiler. Anadolu Selçuklu Devleti sonlarını aşıp fakat İznik İmparatorluğu’na da girmeden aradaki bölge olan Sultan Öyüğü’ne yani bugünkü Eskişehir’e yerleştiler. Tüm bunlar ne vakit ve nasıl oldu, elimizde kesin bir kaynak yok.
Ruhi Tarihi’nde anlatılanlara bakacak olursak Ertuğrul Gazi ya da babası liderliğinde yaklaşık 340 şahıstan oluşan bir uzunluk, bugünkü Ankara yakınlarında bulunan Karacadağ bölgesine yerleşti. Bu sırada Anadolu Selçuklu Devleti ile İznik İmparatorluğu ortasında bir savaş yaşanıyordu. Ertuğrul Gazi elbette Türklerin yanında savaşacaktı.
Ertuğrul Gazi liderliğindeki akıncılar Selçuklu ile birlikte savaştılar:
1222 ve 1230 yılları ortasında Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı I. Alâeddin Keykubad ile İznik İmparatoru III. İoannis ortasında, hudut bölgeleri olan Eskişehir ve Ankara’da ağır çatışmalar yaşanıyordu. Selçuklulara dayanak maksadıyla askerleriyle birlikte orduya katılan Ertuğrul Gazi, Karacahisar Kalesi kuşatmasında büyük rol oynamıştır.
Karacahisar Kalesi kuşatması hem Türk tarihi, hem Anadolu tarihi hem de Anadolu Selçuklu tarihi açısından son derece kıymetli bir fetih olarak kabul edilir. Moğollardan kaçan Türklerin yeni yurt edinmeleri açısından dikkate paha olduğu üzere Türklerin Anadolu’ya tam manasıyla yerleştiğini ve gözlerini batıya diktiklerini de gösterir.
I. Alâeddin Keykubad’ın beğenisi kazanan Ertuğrul Gazi’ye akıncı başı vazifesi verildi. Anadolu Selçuklu Devleti ile Harzemşahlar ortasında yapılan Yassıçemen Savaşı ve Moğollarla yapılan Kösedağ Savaşı sırasında da değerli rol üstlenen Ertuğrul Gazi’ye kışlak olarak Söğüt ve yaylak olarak da Domaniç bölgesi verildi.
Sonrasındaki periyot hakkında bilinenler biraz karışık:
Ruhi Tarihi’nde, Neşri tarafından aktarılanlarda ve Aşıkpaşazade tarafından anlatılanlarda bu devir biraz karışıktır. Hatta kimi kaynaklar yaşananların bir kısmının Osman Beyefendi vaktinde olduğunu aktarmaktadır. Fakat bilinen, I. Alâeddin Keykubad’ın vefatı sonrası Karacahisar kaybedilince Ertuğrul Gazi bölgesi Hıristiyan beyleriyle anlaşmış ve savaşmamıştır.
Farklı bir öyküde ise Ertuğrul Gazi ve liderliğindeki boyun Aras Irmağı civarındaki Sürmeli Çukur’a ve Karacadağ bölgesine yerleştiği söylenir. I. Alâeddin Keykubad’ın ordusunda İznik İmparatoru III. İoannis’e karşı savaştılar. Moğol saldırısı artınca I. Alâeddin Keykubad Konya’ya çekildi ve Ertuğrul Gazi’ye de Söğüt ve Domaniç verildi.
Ertuğrul Gazi hakkında merak edilenler: Eşi, çocukları, piri ve babası
Ertuğrul Gazi hakkındaki bilgilerimiz onun vefatından sonra kaydedilen bilgiler olduğu için kendisi ile ilgili bildiklerimiz de bir oldukça sonlu. Eşinin ya da eşlerinden birinin Halime Sultan olduğu söylenir. Bilinen çocukları Gündüz Beyefendi, Saru Batu Savcı Beyefendi ve Osman Bey’dir.
Babasının Süleyman Şah olma ihtimali bir epey yüksektir fakat bir ihtimal Süleyman Şah, Ertuğrul Gazi’nin dedesi de olabilir. Ertuğrul Gazi’nin piri miydi kesin bir şey söylemek mümkün değil ancak Türklerin Anadolu’ya geldiği periyotta bölgede tesirli olan Pir Edebali ile Ertuğrul Gazi görüşmüş olabilirler. Pir Edebali zati Osman Bey’in kayınpederidir yani tanışıyor olma ihtimalleri yüksek.
Ertuğrul Gazi anısı ve kültürdeki yeri:
Osmanlı İmparatorluğu donanması için 1853 yılında yapılan fırkateyn Ertuğrul Fırkateyni olarak isimlendirilerek Anadolu’daki birinci Türklerin atası onurlandırılmıştır. Türkmenistan’ın başşehri olan Aşkabat kentinde, 1998 yılında Ertuğrul Gazi Camii yapılmıştır. Ülkemizde de birebir isimde pek çok camii vardır.
TRT 1 ekranlarında 1998 yılında yayınlanan 12 kısımlık Kuruluş Osmancık dizisinde, yeniden TRT 1 ekranlarında 2014 – 2019 yılları ortasında yayınlanan Diriliş Ertuğrul dizisinde ve 2019 yılında ATV ekranlarında yayınlanmaya başlayan Kuruluş Osman dizisinde; Ertuğrul Gazi karakterine yer verilmiştir.
Anadolu’ya birinci gelen akıncı Türk uzunluklarından birinin başkanı olan Osman Bey’in babası Ertuğrul Gazi kimdir sorusunu yanıtlayarak hayatı hakkındaki ayrıntılardan bahsettik. Milletimizdeki tarih yazıcılığının bu kadar zayıf olması bazen hudut bozucu olabiliyor.