“Geleceğe Dönüş” Sinemasıyla Efsaneleşen DeLorean, Neden Şimdiye Kadar Tek Bir Otomobil Üretti?

1975 yılında John DeLorean tarafından kurulan otomobil üreticisi DeLorean Motor Company (DMC), Geleceğe Dönüş sinemasında kullanılmak üzere DeLorean DMC-12 otomobilini üretti. Yukarı gerçek açılan kapıları ile bir martı kanadı ve uçak kapılarını andıran ve paslanmaz çelik bir gövde ile göz alıcı dizaynıyla o yıllarda geleceğe göz kırpan DeLorean, periyodunun en tanınan otomobillerinden biriydi.

Geçtiğimiz yıl “Daha ne kadar çağdaş olabilir?” sorusuna karşılık olarak yenilenmiş Alpha5 modelini tanıtan araba üreticisi, hayranların kalbini tekrar kazanmaya çaıştı. Lakin akıllarda tek bir soru var: DeLorean, neden otomobil üretmeyi bıraktı?

İlk olarak geçtiğimiz sene tanıtılan DMC Alpha5 modelini ele alalım.

Artık herkesin hafızasına kazınan DeLorean, Alpha5 ismiyle yenilenmiş bir hâlde tekrar görücüye çıktı. Elektrikli motoru, ince şeritli LED farları ve DeLorean’ın imzası hâline gelen kanat halindeki kapıları, sahiden göz alıcı.

Tasarımsal olarak daha çağdaş çizgilere sahip Alpha5, pek doğal olarak DMC-12’nin müsaadeden gidiyor. Her ayrıntısı ile kendisine hayran bırakan Alpha5’i daha detaylı incelediğimiz içeriğimize buradan ulaşabilirsiniz.

Evet, Alpha5 hayranlık uyandıran ve pek çoğumuzun hayallerini süsleyen bir otomobil. Lakin DMC ne olduysa araba üretmeyi bıraktı ve akıllarda yalnızca “Neden?” sorusu kaldı.

Daha anlaşılır olabilmesi için DMC’nin geçmişine kısaca bir göz atalım.

John DeLorean, 1973 yılında yıllarda araba piyasasında herkese fark atmak için dikkat alımlı bir otomobil üretmek istedi. Üreteceği otomobilin uzun ömürlü, kullanışlı ve bir o kadar da sürdürülebilir materyallerle donatılması gerekiyordu.

General Motors’ta yer alan John DeLorean, gelecekte araba motorlarının küçük ancak yüksek kalitede olacağı kanaatindeydi. Lakin şirket çalışanları ile fikir ayrılığına düşerek oradan ayrıldı.

Ayrıldıktan 2 yıl sonra kendi otomobilini üretmek için kolları sıvadı. Pontiac’ta mühendis olarak çalışan Bill Collins ile anlaştı ve Porsche 928 için hazırlanmış kimi eski eskizleri kullanarak DeLorean’ı tasarladı. Natürel ellerinde yalnızca bir prototip vardı.

Bu prototipin en büyük sorunu ise motoruydu. İçeriğimize devam ettiğinizde “Keşke tek sorun yalnızca motor olarak kalsaydı.” diyebilirsiniz. Altı ayda tamamlanan bu prototip için başta Ford’un 3,0 litrelik V6 motorunu kullandılar lakin pek işe yaramadı. Daha sonra Citroen’in 102 hp’lik 4 silindirli motorunu kullanmaya karar verdiler lakin bu seçenek de pek güçlü değildi.

Citroen ile anlaşamayan John DeLorean ve Bill Collins, 1977 yılında yeni bir prototip üzerinde çalıştılar ve o vakitler mutabakat sağlayabildikleri tek şirket olan Lotus ile birlikte çalıştılar. 2,85 litrelik V6 PRV (Peugeot-Renault-Volvo) motor üzerinde anlaştılar ve 1981 yılında İrlanda’nın Dunmurry kentinde otomobilin üretimine sonunda başlandı.

O yıl 150 milyon dolar harcayan John DeLorean ve Bill Collins ikilisi, Dunmurry’de üç yıl boyunca inşa ettikleri fabrikada tam 9.000 otomobil ürettiler. Fakat bu, harcadıkları parayı karşılayacak geliri sağlamıyordu.

Ancak işler yolunda gitmeye başladı ve Back to the Future (Geleceğe Dönüş) sineması ile tanınmaya başladılar.

DeLorean, zamanın ötesinde bir dizayna sahipti. Arabayı paslanmaz çelikten yapma fikri her ne kadar özgün olsa da onu herkesin kullanabileceği bir araba hâline getirmek daha mantıklıydı. Bu yüzden ikili, pazarlama stratejisini kullanarak arabayı “Geleceğe Dönüş” sinemasında kullanmak istediler.

Film, 1985-1990 yılları ortasında yayımlandı ve o vakitler 381,1 milyon dolar hasılat ile gişe rekorları kırdı ve 1985 yılında en çok hasılat yapan sinema olarak tarihe geçti. Sinema, tüm dünyada hayranlıkla izlendi. Zira geleceğe dönüş teması, epeyce dikkat çekiyordu.

Bu DMC için harikulâde bir gelişme olacaktı. Olacaktı diyoruz zira DeLorean’ı sinemada kullanma hamleleri kötü bir zamanlama yüzünden boşa çıktı. Zira Geleceğe Dönüş sineması 1985 yılında yayımlanmasına karşın şirket çoktan batmıştı. Ayrıntılara devam ediyoruz.

DeLorean’ın tasarımı hayranlık uyandırsa da pek kullanışlı bir otomobil değildi.

Italdesign’ın Giorgetto Giugiaro tasarım lisanını benimseyen DeLorean, üst yanlışsız açılan kanat misali kapıları ile pek kullanışlı değildi. Paslanmaz çelikten üretildiği için kapıları çok ağırdı ve kapıları üst hakikat açmak oldukça bir güç istiyordu. Performans ve yol tutuşu açısından pek kayda paha özellikleri yoktu. 

Böyle fütüristik bir otomobil kullanan biri, elbette sürate da kıymet verir ama 2,85 litrelik V6 PRV (Peugeot-Renault-Volvo) motor, 130 beygir gücündeydi ve yüksek bir sürat vadetmiyordu. 80 km/s sürate yalnızca 6,6 saniyede ulaşabilen bu motor, pek güçlü değildi.

DeLorean’ın başarısızlığı yalnızca dizaynından ötürü değildi, John DeLorean burada en büyük etkendi.

Diğer pek çok araba üreticisi, üretim esnasında başka üreticiler ile iş birliği yapıyordu. Fakat John DeLorean, tüm üretim etaplarını DMC’de tutmaya karar verdi.

Bu da DMC’nin elde ettiği gelirlerin sarfiyatları karşılayamayacağı manasına geliyordu. Yani John DeLorean, öbür üreticilere boyun eğmemek için biraz kibirli davranmış diyebiliriz.

Arabanın tasarımcılarına yeteri kadar ödeme yapılmaması, rakip firmaların mevcut motorlardan daha yeterli motorlar üretmesi ve DeLorean’ın fiyat siyasetinde değişikliğe gitmemesi, şirketin freni patlayan bir otomobilin yokuş aşağı gitmesi üzere bir şeydi.

John DeLorean, o vakitler başı beladaydı ve iflas etmeden evvel FBI ile SEC tarafından dava edildi. Zira yüklü ölçüde borç almıştı ve bu borcu ödememekte ısrar ediyordu. E bu da hâliyle üretimi epey zorlaştırıyordu.

1981-82 yıllarında Amerika’da yaşanan ekonomik sakinlik, şirketi de vurdu.

John DeLorean, şirketi kurduğunda Amerika’da ekonomik kriz yaşanıyordu. Ekonomik sakinlik, artan enflasyon ve tavan yapan işsizlik oranı, araba kesimi dahil pek çok sektörde yıkıcı bir tesir bıraktı. DeLorean da bu ekonomik krizde hissesini alarak Irak-İran savaşında artan petrol fiyatlarından ötürü bir darbe daha yedi.

İşsiz halk, artan petrol fiyatlarından dolayı bu arabayı almaya pek yanaşmadı. Zira ekonomik krizin içinde halkın yönelmek isteyebileceği son dal otomotiv olacaktı. Zati çalkantılı geçen o yıllarda otomotiv bölümü de oldukça sallantıdaydı.

John DeLorean, pek yeterli bir yönetici değildi ve kriz idaresinde başarısız bir rol oynadı.

Krizi fırsata çevirecekken fırsatı krize çeviren John Delorean, hiçbir vakit güzel bir yönetici olamadı. Müşterilerin istekleri ve çalışanlarını göz arkası etmesi, onu git gide daha da tabana çekiyordu.

Şirket çalışanlarının yaptığı açlık grevi, tedarik meselelerine neden oldu ve sevkiyatlarda aksaklıklar yaşandı. Fabrika da bu yüzden kalıcı hasara uğradı ve daha fazla otomobil üretemez oldu.

Elindeki parayı nasıl harcayacağını bile bilmeyen John DeLorean, tüm üretim sürecini DMC’de devam ettirdiği için borçlanmaya başladı. Tasarım ve mühendisliğe yeteri kadar bütçe ayırmadığı için doğal olarak iflasın eşiğine geldi.

Şirkette skandalların arkası ardı kesilmedi ve John DeLorean, yasa dışı yollarla para kazanmaya çalıştı fakat başarısız oldu.

John, Kolombiya ve Meksika’dan yatırımcılar ile bağlantıya geçerek şirketini kurtarmaya çalışıyordu lakin otomobillerine yatırım yapmak isteyen kimse yoktu. Bu yüzden yatırımcı bulmak yerine uyuşturucu satarak süratli para kazanmaya karar verdi.

Şirketi kurtarmak ve süratli para kazanmak için uyuşturucu kaçakçılığına başlayan John DeLoreon, 1980’lerin başında soruşturma altındaydı. FBI, DeLorean Motor Company’nin kara para aklama ve uyuşturucu kaçakçılığıyla uğraştığını öğrenmişti ve çabucak soruşturma başlattı. 1982 yılında tutuklandı lakin 11 ay hapiste kaldıktan sonra tüm suçlamalardan beraat etti.

Günümüze kadar gelebilme potansiyeli olan DeLorean, ihmaller ve ekonomik sakinlik yüzünden kısa ömürlü bir araba olarak kaldı.

DeLorean DMC-12, en ikonik arabalardan biriydi ve uzun ömürlü olma potansiyeline sahipti. Rakiplerine tasarımı ile gözdağı veren lakin başarısız olan DeLorean, John’un uyuşturucu kaçakçılığı yüzünden çok fazla göze battı ve öyküsü birkaç yıl içinde sonlandı.

Diğer arabalara nazaran eksikleri olan ve bu eksiklerin tamamlanabilme ihtimali olan otomobil, mukadderatına terk edildi. Günümüzde yalnızca Alpha5 modeli ile yaşamaya devam eden DeLorean’ın üretimine devam etmesini pek çoğumuz isterdik fakat maalesef ki olmadı. Siz bu skandallar hakkında ne düşünüyorsunuz?

Otomobiller ile ilgili bu içeriklerimiz ilginizi çekebilir