“Gelire Dayalı Ceza Sistemi” Nasıl İşliyor?

Vatandaşların eşitliği unsuruna dayanılarak geliştirilen “Para-Gün Sistemi”, kimi İskandinav ülkelerinde uygulanıyor. Bunlar; Finlandiya, Danimarka, İsveç, Hırvatistan, İsviçre, Almanya ve Makao. Sistem, ilk olarak Finlandiya’da uygulanmaya başlandı, akabinde İsveç ve Danimarka da gelire dayalı ceza sistemi olan Para-Gün Sistemine geçmeye karar verdi. 

Sistem temel olarak; cezaya çarptırılan kişinin ödemek zorunda olduğu para ölçüsünü, kişinin elde ettiği yıllık gelir ve bakmakla yükümlü olduğu kişi sayısına göre ayarlıyor. Bu durum, güçlü ve dar gelirli ortasındaki ceza eşitsizliğinin de önüne geçiyor. 

Gelire dayalı ceza sistemi, eşitsizliği en aza indiriyor

Ceza, kişinin günlük net gelirinin %50 oranı dikkate alınarak hesaplanıyor. Bu nedenle sisteme para-gün sistemi ismi veriliyor. Ek olarak ceza, sadece kişinin günlük geliri baz alınarak değil, tıpkı vakitte bakmakla yükümlü olduğu kişi sayısını da kıymetlendirerek belirleniyor. 

Kişinin temel hayat harcamalarının aylık 225 Euro olduğu varsayılıyor ve cürümlünün cezasının kaç günlük bir gelire denk gelmesi gerektiğine karar veriliyor. 

İlk olarak 1921 yılında Finlandiya’da hayata geçen gelire dayalı ceza sistemi, hapis cezası gerektirmeyen kabahatlerde eşitlik unsurunu baz alarak bireylerin cezadan eşit formda etkilenmesini hedefliyor. Maksat, cezanın fiyatını değiştirerek kişi üzerindeki tesirini eşitlemek. Yani aslında her ne kadar meblağ değişse de, cezayı alan herkesin canı tıpkı halde yanıyor.

Özetle; Para-Gün Sisteminde iki kişi tıpkı cezayı gerektiren bir kabahat işlediğinde, bu sisteme nazaran iki kişi de para-gün cezası kapsamında bedellendiriliyor. Birisinin gelirinin daha fazla olması durumunda ödemesi gereken ölçü da yükseliyor.

54 bin Euro’luk sürat cezası!

Andres Wiklöf isimli bir iş insanı, geçtiğimiz yıllarda Finlandiya’da 50 km/hız ile gidilmesi gereken bir bölgede 71 km/hızla gittiği için para cezasına çarptırıldı. Wiklöf’ün ödemesi gereken para ölçüsü Para-Gün Sistemine dayanarak 63 bin 240 Euro olarak belirlendi. 

Bu kadar yüksek bir trafik cezası her ne kadar bize fazla gelse de, karar Wiklöf’ün yıllık geliri dikkate alınarak hesaplandı. Wiklöf’ün yıllık gelirinin 12 milyon Euro’nun üzerinde olduğu kestirim ediliyor. Şayet Wiklöf’ün yıllık geliri 50 bin Euro olmuş olsaydı, bu duruma nazaran ödemesi gereken ceza yalnızca 345 Euro olacaktı. 

Cezanın herkes üzerinde bu kadar berbat tesir bırakmasının yansımaları ise tabi ki hem halk hem de devlet tarafından farklı hallerde gerçekleşiyor. Halkın büyük bir çoğunluğu bu türlü bir ceza sisteminin girişimcilerin ülkeye yatırım yapmasını zorlaştırdığını hatta yüksek gelirli insanların Finlandiya’da yaşamasının mümkün olmadığını savunuyor.

Ancak devlet tarafından bakıldığında ise bu para-gün ceza sistemiyle birlikte, ülkedeki cürüm oranı azaldı ve hapishanedeki hatalıların sayıyı düştü.