Görünce “Bunu Hangi Başla Yapmışlar!” Diyeceğiniz Cinsiyetçi Reklamlar
Reklamlar, kitlelerin bir bahse bakışını değiştirmede yahut belirli başlı hizmetleri/ürünleri cazibeli kılmada büyük rol oynar. Bunu hızlandırmak yahut daha derin kılabilmek emeliyle da şirketler, vakit zaman damara basacak tipten cesurca reklamlar yapmaya çalışır. Ama bildiğimiz üzere bunların büyük bir kısmı, olayın tadını kaçıracak derecede ileriye gidebiliyor.
Toplumsal birtakım sınırlamalardan dolayı geçmişte birçok araçtan ve inovasyondan yoksun bırakılan bayanların yanlış formlarda işlendiği yahut kullanıldığı reklamlar, bahsettiklerimiz ortasında en kötülerinden. Çünkü bu cinsiyetçi reklamların birçoğu, damara basmak için yahut reaksiyon toplamak için değil, nitekim önemli niyetlerle yapılıyor.
Reklamlara geçmeden evvel bu bahse yönelik bir araştırmadan bahsedelim.
Bahçeşehir Üniversitesi İrtibat Fakültesi Reklamcılık Kısmı ve RVD, Reklamda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Platformu iş birliğiyle yapılan araştırmada, ödül kazanmış 489 televizyon reklamı incelendi. Buna nazaran reklamlardaki ana karakterlerin yüzde 35’ini bayanlar oluştururken, erkeklerin oranı yüzde 65 olarak tespit edildi. Bu oran 2007-2011 yılları ortasında yüzde 56 erkek, yüzde 44 bayan formundaydı. Yani reklamlarda bayan temsili gün geçtikte azalmış.
Araştırma, bayan ve erkeklerin klasik cinsiyet rolleriyle sınırlanmış biçimde temsil edildiğini ortaya koydu. Buna nazaran bayanların yüzde 43’ü konut ortamında, yüzde 10’u ise iş yerinde resmedilirken; erkeklerin yüzde 22’si iş yerinde, yüzde 22’si açık havada, yüzde 20’si ise konutta resmediliyor.
Araştırmayla ilgili açıklama yapan BAU İrtibat Fakültesi Reklamcılık Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Eda Öztürk şunları söyledi: “Hayat değişiyor, toplumsal roller değişiyor fakat reklamda kendine yer bulan temsiller geleneksel kalıplarla sonlu kalıyor. Reklam, kadınlık ve erkekliğe dair daha çoğulcu ve kapsayıcı bir lisan kullanabilir ve de kullanmalı. Bayanlar ve erkekler değişiyor, reklamda ise bunun karşılığını görmüyoruz.”
Şimdi reklamlara geçelim:
Schlitz’in, kadının ocaktaki yemeği yakmasının bira varsa sorun olmayacağını söylediği o reklam!
Kocanızın size kızmaması için meskeninizde her vakit Schlitz bulundurun. Ocaktaki yemeği yakmış olsanız bile bira varsa sorun yoktur. Görselde görüldüğü üzere bayan figür, ocaktaki tavayı yakmasına karşın meskende Schilitz bira bulundurduğu için azarlanmıyor. O slogan; “Üzülme hayatım, birayı yakmadın!” formunda verilmiş. Başta da dediğimiz üzere, epeyce önemli bir reklam.
Alcoa, bayanların bile (?) açabileceği bir şişe kapağı tasarlamış!
Alcoa, kadınların bile açabileceği bu dizaynla ağzımızı açık bırakıyor. Biyolojik farklılıklardan ötürü fizikî gücün cinsiyetler ortasında tıpkı olmadığını söylemenin sayısız yolu var ama Alcoa, en uygun olmayanını tercih etmiş.
Bir bilgisayarın kullanım kolaylığını nasıl dikkat cazip halde açıklarsınız? Muhakkak Datacomp’un yaptığı üzere değil.
Datacomp, “kadınların bile kullanabileceği” bir bilgisayar geliştirmiş. En azından duyurusunu bu biçimde yapıyor. Bütün ekipmanların tek kasada olması veya minimalist dizaynın baş karışıklığını ortadan kaldırması üzere noktalar daha üniversal olabilirdi diyoruz.
Renault, otomobil fiyatlarına ait indirim kampanyasını ‘’Kız arkadaşınıza ofsaytı açıklasanız bu kadar memnun olmazdınız.’’ sloganı ile duyurmuştu.
Gelen reaksiyonların akabinde reklam, yayından kaldırıldı. Bu noktaya nasıl varıldığını anlayamıyoruz ancak evvelkilerin tersine mizahi bir yaklaşım için uğraşıldığı açık.
Doğadan, “Kadınlar ne ister?” sorusuna “Erkekler tarafından memnun edilmek.” diye yanıt vermişti.
“Kadınlar ne ister?” sloganı ile bu kalıplar pekiştiriliyordu. Bilhassa toplumsal medyadan gelen yansılar çığ üzere büyüyünce, Doğadan, reklamı kaldırmak zorunda kaldı.
Pril, sırf hamarat hanımların Pril ile ışıldayacağını ve bu telaffuzdan kaynaklı erkeklerin mutfakta yeri olmadığını vurguluyor.
Pril, çağdaş bayanın da bulaşık yıkadığını ve bu işin büsbütün onun vazifesi olduğunu üstüne basarak söylemekten çekinmiyor. Açelya Akkoyun’un çağdaş, bir o kadar da inanç veren görünümü ile keyifli ve konut işlerini aksatmayan bayan imajı da reklamın dikkat çeken taraflarından oldu.
Tuborg’a nazaran; kusursuz bira, adam üzere bira mıdır?
Reklamda kullanılan “adam gibi” cümlesi, aslında günlük hayatta sık kullanılan ve farkında olmadan cinsiyetçilik taşıyan bir söz. Tuborg reklamının bize vermek istediği ileti her ne kadar kusursuzluk olsa da kusursuzluk algısının erkek harikalığı üzerinden yapılmasının cinsiyetçi olduğu savunuluyor.
Kalıpları kıran reklamlar da var! Audi İspanya, cinsiyet tiplemelerinden uzak bir reklama imza atmıştı.
Oyuncak mağazasında geçen reklamda birinci dikkat çeken ayrıntı, mavi ve pembe renklerinin iki başka tarafa pozisyonlandırılmış olması. Mavi kısımda arabalar ve aksiyon figürleri varken pembe tarafta ise bebek arabası ve makyaj masası üzere oyuncaklar bulunuyor.
Işıklar kapanınca tüm oyuncaklar canlanıyor ve bulunduğu pembe alandan sıkılan bir bebek, “erkek oyuncakları” kısmında Audi’ye binerek mağazanın içerisinde gezintiye çıkıyor. Reklamın sonunda ise ailelerin yönlendirmesine karşın çocuklar için arabası kullanan kişinin bayan ya da erkek olmasına dikkat etmedikleri iletisi veriliyor.
Orkid, “kız gibi” sözünü “Onu en yeterli biçimde yapmak.” algısına dönüştürdü.
Orkid’in, ergenlik çağındaki kızlara öz inanç aşılama gayesiyle başlattığı #KızGibi hareketinin, bu akımın başrolünde olduğunu söylesek herhâlde yanılmış olmayız. #KızGibi tabirini negatiften müspete dönüştürmeyi amaçlayan marka, yürüttüğü akım ile genç kızların #KızGibi tabirinden negatif etkilendiklerini göstermiş ve bir şeyi #KızGibi yapmanın onu “en âlâ formda yapmak” manasına geldiğini göstermek için buna başlamıştı.
Boks gereçleri markası Everlast ise mesleğin cinsiyetten bağımsız olabileceğini gösterdi.
Everlast’ın hazırladığı reklam sineması, cinsiyetçilikle yüzleşen bayan bir boksörü konu alıyor. “I’m a Boxer” isimli reklam sinemasının direktörü Claire Edmondson, sportmenlerin cinsiyetlerinden fazla yeteneklerine nazaran kıymetlendirilmesi dileğini “Bana bayan boksçu deme. Ben bir boksçuyum!” diyerek meydan okurcasına belirtiyor.
Dove, “Güzelim, sözüm!” kampanyasıyla bayanların iş deneyimlerine karşılık dış görünüşleriyle yargılanma süreçlerini anlatıyor.
Daha öncesinde “Campaign for Real Beauty” ve “Real Strength” projelerine imza atan Dove, #MyBeautyMySay isimli kampanyasında ise dış görünüşü bir kenara atarak bayanların yetenekleri üzerinde duruyor. Kampanyada başka mesleklere sahip 9 bayan, kendi deneyimlerini ve dış görünüşleriyle nasıl yargılandıklarını anlatıyorlar.
Reklamda anlatılan kıssalarda kickboksçu Heather’a bu spor için fazla hoş olduğu ve bu sporun yüzünü mahvedeceği, New York’lu bir model olan Rain’e ise her vakit çok maskülen, erkeksi ve berbat olduğu söylenmiş. Kadınlarsa tüm bu yorumlara yanıt olarak korkusuzca #MyBeautyMySay diyorlar.
Nike’ın reklamında ise Türk bayan atletler yer alıyor.
Birçok ünlü Türk bayan atletin iştirakiyle hazırlanan Nike reklamı, izleyenlerden tam not almıştı. Reklamın sloganı ise “Bizi bu türlü bilin!“
Bu cins reklamlar değişime mecbur. Cinsiyetçi reklamlara artık son verilmeli.
Reklamların değişime zorlanması ve reaksiyonla birlikte birçok reklamın kaldırılması, woke kültürüne bağlı olan feminizmden kaynaklı olsa da şu noktada durumun cinsiyetçilikten öbür bir şey olmadığını ve bu sebeple de haklı olduğunu belirtebiliriz.
İlginizi çekebilecek öbür içerikler: