Haiti Hakkında Farklı Bilgiler

Resmi ismiyle Haiti Cumhuriyeti, uzun yıllar Fransız sömürgesi olduktan sonra Amerika Birleşik Devletleri denetimine geçti ve en sonunda güç da olsa bağımsızlığını ilan etti. Haiti küçük bir ada ülkesi, nüfusu da sadece birkaç milyon lakin yıllarca boyunca sömürge olarak kalmasına karşın kendi kültürel pahalarını ve geleneklerini koruyarak bugüne kadar getirmeyi başarmıştır.

Maalesef Haiti ismini sık sık yaşanan sarsıntılar ve tam olarak oturmamış siyasi yapısı nedeniyle duyuyoruz. Mukadderatı makûs giden pek çok ülke üzere aslında Haiti’nin de görenleri kendine hayran bırakan bir tabiatı var. Yani her şeye karşın burası tam bir turizm cenneti olmaya devam ediyor. Gelin bu ülkeye biraz yakından bakalım ve Haiti hakkında kimilerini birinci sefer duyacağınız sıra dışı bilgileri görelim.

Haiti hakkında kimilerini birinci defa duyacağınız sıra dışı bilgiler:

Haiti aslında tam bir ada ülkesi sayılmaz.
Bölge alabildiğine dağlardan oluşuyor.
Haiti’de daima yaz.
Karayiplerin en derin mağarası Haiti’de.
UNESCO mirası listesine alınan yemekleri var.
Haitililer kahvaltıda makarna yiyor.
Haitililer Cadılar Bayramı kutlamaz.
Kolonileşme sonrası en çok kullanılan lisana sahipler.
Haiti’de fıstık ezmesi yemeden evvel iki defa düşünün.
Venezuela’nın bağımsızlık bayrağı Haiti’de dalgalandı.
Alexandre Dumas aslında Haitilidir.

Haiti aslında tam bir ada ülkesi sayılmaz:

Haiti, 1492 yılında Kristof Kolomb tarafından Karayipler Denizi’nde keşfedilen ve Hispaniola ismi verilen bir adada bulunuyor. Fakat bu adanın tamamı Haiti’den oluşmuyor. Adanın doğu tarafında bulunan üçte ikilik kısmı Dominik Cumhuriyeti, batı tarafından bulunan içte birlik kısmı, yaklaşık 27.750 metrekare, ise Haiti devletidir. Yani aslında Haiti tam olarak bir ada ülkesi değil sadece adanın bir kısmına sahip bir ülkedir. İki devlet ortasında benzerlikler olsa da farklı kültürel yapılara sahipler.

Bölge alabildiğine dağlardan oluşuyor:

Haiti topraklarına adımınızı attığınız andan itibaren kendinizi ya bir dağın üzerinde bulacaksınız ya da bir dağa bakıyor olacaksınız zira ada sonlarının neredeyse tamamı sıradağlardan oluşuyor. Zaten Haiti sözü yerlilerin konuştuğu Taino lisanında dağlık arazi manasına geliyor. Bu nedenle bölgeye giden turistlerin en çok katıldığı etkinliklerden bir tanesi de uzun dağ yürüyüşleri yapmaktır.

Haiti’de daima yaz:

Tropikal iklim bölgesinde bulunan Haiti’ye yılın hangi periyodunda giderseniz gidin yaz mevsimiyle karşılaşacaksınız. En soğuk havalarda bile hava sırf biraz serinliyor, bu nedenle de ülkenin kıyıları dünyanın pek çok farklı noktasından yılın her devri turist çekiyor. Labadee, Arcadins, Ance Blanche üzere dünyaca ünlü kıyıları beyaz kumlarıyla da öne çıkıyor.

Karayiplerin en derin mağarası Haiti’de:

Karayipler Denizi’nde bulunan adalar dağlık yapıya sahiptirler lakin mağara açısından çok güçlü değildirler, Haiti hariç. Üstü sıradağlarla kaplı olan Haiti’nin altında pek çok mağara bulunuyor. Bunlardan bir tanesi olan Grotte Marie Jeanne isimli mağara dört kilometrelik uzunluğu ile Karayiplerin en derin mağarası olma özelliği taşıyor. Mağara turistlerin de en tanınan ziyaret noktalarından bir tanesi.

UNESCO mirası listesine alınan yemekleri var:

Haiti’nin yıllarca sömürge olarak kalmasına karşın kültürünü koruduğunu söylemiştik, bunun en büyük örneğini mutfak kültüründe görüyoruz. Mahallî halkın yaptığı Joumou isimli bir çorba var. Yılın özel günlerinde, bayramlarda yapılan bu çorbada sebzeler ve et bulunuyor. Daha pek çok yemek ortasında bu çorbanın dikkat çekmesinin nedeni UNESCO tarafından İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası listesine alınmasıdır. Ülkede her yemeğin bol bol baharat içerdiğini de belirtelim.

Haitililer kahvaltıda makarna yiyor:

Tamam tahminen de Haiti halkı kültürünü o kadar da güzel koruyamamıştır zira bölgeye giden turistlere bile güya özel bir yemekmiş üzere kahvaltıda spagetti makarna ikram ediliyor, üstelik lokal halkın kendisi de kahvaltıda bu yemekten yiyor. Aslında spagetti yemelerinin nedeni gün içinde gereken enerjiyi sabah bu karbonhidrat dolu yemekten almak istemeleridir lakin yeniden de biraz farklı olduğunu kabul etmek gerekiyor.

Haitililer Cadılar Bayramı kutlamaz:

Bunun dini ya da klâsik bir nedeni yok, sadece Haiti halkı o kadar uzun mühlet dış dünyadan uzak yaşadı ki Cadılar Bayramı diye bir şey duymadılar bile. Hal bu türlü olunca da bu cins bir gelenek oluşturulmadı. Aslında zati gereksinimleri da yok zira Latin Amerika ülkelerinde kutlanan Ölüler Günü gibisi Fet Gede isimli bir bayramları var. Kasım ayı boyunca kutlanan bu bayramda lokal halk mezarlıkları temizleyip boyuyor ve böylelikle dünyaya geri dönen ruhları en uygun biçimde karşılamaya çalışıyor.

Kolonileşme sonrası en çok kullanılan lisana sahipler:

Kreol ismi verilen bir lisan çeşidi var. Latin Amerika ve Afrika bölgelerinde kolonileşme sonrası diğer lisanlar ile lokal lisanın buluşarak oluşturduğu lisan çeşidi bu formda isimlendirilir. Haiti de uzun yıllar koloni olarak kaldığı için kendine has bir kreol geliştirdi. Haiti kreol lisanının en dikkat çeken özelliği ise sadeliği. Bu nedenledir ki dünyada en yaygın kullanılan kreol lisanı Haitililere ilişkin.

Haiti’de fıstık ezmesi yemeden evvel iki kere düşünün:

ABD merkezli bir atıştırmalık olan fıstık ezmesi dünyada hayli tanınan. Haiti uzun yıllar ABD idaresinde olduğu için fıstık ezmesi burada da tanınan lakin bu niyet ile gideyim de bir kavanoz fıstık ezmesi alayım derseniz sizi büyük bir sürpriz karşılayacak. Zira Haiti’de satılan fıstık ezmesinin içerisinde acı biber, zencefil üzere pek çok farklı baharat bulunur. Haiti yemekleri baharatlı olur demiştik.

Venezuela’nın bağımsızlık bayrağı Haiti’de dalgalandı:

Evet iki farklı ülke olmalarına karşın Venezuela 1806 yılında bağımsızlığını kazandığı vakit tasarlanan birinci bayrağı Haiti’de dalgalandı. Kıssası ise farklı. Venezuelalı General Francisco de Miranda; Venezuela, Ekvador ve Kolombiya’nın kurtuluşu için çaba ettiği sırada bağımsızlığını şimdi yeni kazanmış bir ülke olan Haiti’nin Jacmel kentine sık sık geliyordu. Bu ziyaretlerden birinde Venezuela’nın bayrağını tasarladı ve periyodun Haiti lideri Alexandre Pétion’ın yardımıyla bayrağı burada dalgalandırdı. Kısa bir mühlet sonra da ülkenin bağımsızlığı kazanıldı.

Alexandre Dumas aslında Haitilidir:

24 Temmuz 1802 doğumlu Fransız muharrir Alexandre Dumas’yı hepimiz biliriz. Uygun fakat Haiti ne alaka diyorsanız karşılık babasında saklı. Alexandre Dumas’nın babası Thomas-Alexandre Dumas, Haiti Fransız kolonisi olduğu devirde burada doğmuştur ve dahası annesi bir Haitilidir. Kendisi de babası üzere burada uzun yıllar Fransa’nın bir generali olarak misyon yapmıştır.

Karayipler Denizi’nin küçük ada ülkesi Haiti hakkında değişik bilgilerden bahsederek bu küçük ülkeyi daha yakından tanımaya çalıştık. Yüzlerce yıl boyunca sömürülmeseydi sanki bugün ne durumda olurdu, insan düşünmeden edemiyor.