Halbuki Markaların da Bizler Üzere Karakteri Varmış!
Toplumu oluşturan bireyler vakit içinde maruz kaldıkları olaylar sonucunda makul davranış kalıpları çerçevesinde davranmaya ve bu davranışları gelecek kuşaklara aktarmaya başlamışlardır. Belli davranış kalıplarını tanımlamak için kullanılan arketip sözü temel olarak “ilk örnek”, “asıl numune” manasına gelmektedir.
Carl Gustav Jung ise bu fikri, markaları karakterize edebilmek için teorileştirerek “marka arketipi” isimli, markaları 12 temel karakter yapısı içinde sınıflandırdığı bir konsept geliştirdi. Markalar açısından bakıldığında arketip, temel olarak markaların emeli, bedelleri, rakipler ve müşteriler ile kurduğu iletişim üzere bahislerdeki yaklaşımını temsil eder.
Jung’a nazaran; yaratıcı, hükümdar, sihirbaz, herkes, kahraman, asi, kâşif, saf, aşık, bakıcı, soytarı ve bilge olmak üzere toplam 12 adet marka arketipi vardır.
“Yaratıcı” arketipi, orjinal fikirlere sahip ve yenilikçi bir markayı temsil eder.
Daha çok hayal gücüne dayalı eserler üreten ilham verici ve cüretkâr markalar, yaratıcı arketipi altında sınıflandırılır.
LEGO, Adobe ve Apple üzere markalar, yaratıcı arketipine sahip markalardır.
“Hükümdar” arketipi; liderliği, sert bir kişiliği, baskınlığı ve denetimi temsil eder.
Mükemmelliği ve düzeni simgeleyen hükümdar arketipine sahip markalar, ekseriyetle yüksek gelir kümesini maksatlar.
Louis Vuitton, Mercedes ve Rolex üzere markalar örnek verilebilir.
Sihirbaz markalar ise hayalleri gerçeğe dönüştürerek imkânsız üzere görünen şeyleri gerçek kılar.
Sihirbaz arketipi, vizyoner ve atik markalar için kullanılır.
Dyson, Disney, Apple, Red Bull ve Absolut üzere markalar bu arketipin özelliklerini taşımaktadır.
“Herkes” arketipi ise kendini müşterileri ile eşit gören ve “ben de sizden biriyim” bildirisi veren markalar için kullanılır.
Herkes arketipinin temelinde eşitlik, aidiyet ve sadakat kavramları yatar. Bu kümeye giren markalar çoklukla arkadaş canlısı bir bağlantı lisanı kullanır.
IKEA, eBay ve Fiat üzere markalar “ben de sizdenim” diyen markalardandır.
“Kahraman” markalar zorluklara baş tutan, yürekli, dürüst ve ilham verici markalardır.
Bu markaların mottosu dünyayı daha düzgün bir yer haline getirmektir.
Nike, Adidas, BMW ve Duracell üzere markalar kahraman arketipine sahip markalardır.
“Asi” markalar, sisteme karşı çıkar ve istediğini elde etmek için farklı bir yol olduğu iletisini verirler.
Asi arketipi; isyankâr, yıkıcı ve doğuşçu bir imaja sahiptir. Bu markaların maksat kitlesi ekseriyetle toplumun çoğunluğuna kıyasla daha farklı bir görüş ve ömür şekline sahiptir.
Harley Davidson ve Diesel üzere markalar, asi arketipine sahip markalardır.
“Kâşif” markalar; risk alan, heyecanlandırıcı ve deneyimsel markalardır.
Korkusuz ve cüretkâr sayılabilecek kâşif arketipi ekseriyetle yeni tecrübeler ile heyecan yaratmanın hayatı manalı kıldığı üzere bir motivasyona sahiptirler.
Jeep, Red Bull ve The North Face gibi markalar kâşif arketipine sahip markalardır.
“Masum” arketipi ise optimist ve naif markaları temsil eder.
Bu arketipe sahip markalar herkesin güzelliğini isteyen, dürüst ve alçak gönüllü imajı veren markalardır.
Dove ve Nintendo üzere markalar saf arketipine örnek verilebilir.
“Âşık” markalar ise müşterileri ile derin bağlantılar kurmayı amaçlayan, tutku ve romantizmi simgeleyen markalardır.
Magnum, Chanel ve Victoria’s Secret üzere samimiyet, aşk, şehvet ve bağlılık üzere kavramları simgeleyen markalar bu arketipe sahiptir.
“Bakıcı” arketipi ise muhafazacı, şefkatli ve cömert markaları simgeler.
Özverili bir karakter yapısına sahip olan bakıcı arketipi; sıcak, yardımsever ve inanç vericidir.
UNICEF, Volvo, TOMS ve WWF bakıcı arketipine sahip olan markalardandır.
“Soytarı” arketipi, eğlenceli ve sevinçli markaları simgeler.
Müşterilerine keyifli vakit geçirmeyi sunan soytarı arketipine sahip markalar; muzip, yaramaz ve eğlencelidir.
Örneğin; M&M’s, Ben&Jerry’s ve Fanta bu arketipe sahiptir.
Son olarak “bilge” markalar ise yol gösterici, araştırmacı ve eğitici markalardır.
Temel emeli gerçek ve doğruya ulaşmak olan bilge markalara Google, BBC, Oxford, CNN ve 3M üzere markalar örnek olabilir.
Bu içeriğimizde markalara ilişkin 12 arketipten bahsettik. Sizce öbür hangi markalar hangi arketiplere uyuyor? Yorumlarda belirtmeyi unutmayın.