Halk Ortasında Kan Zehirlenmesi Olarak da Bilinen Sepsis Nedir, Neden Olur, Nasıl Tedavi Edilir?

Vücudumuza giren yabancı mikroorganizma nedeniyle hepimiz vakit zaman farklı yoğunluklarda enfeksiyon yaşarız. Lakin bazen oluşan bu enfeksiyona bedenimiz çok reaksiyon verir ve halk ortasında kan zehirlenmesi olarak da bilinen sepsis durumu ortaya çıkar. Sepsis, organlara ziyan verdiği için ölümcül sonuçları olan bir durumdur ve bu nedenle de dikkat edilmesi gerekir. 

Sepsis, erken teşhisinde hayat kurtarılan bir durumdur. Kendisinde bu tıp bir rahatsızlık olduğundan şüphelenen kişi en yakın sıhhat kuruluşuna giderse erken müdahale ile bu durumu sıkıntısızca atlatabilir. Elbette kimi şahıslar, sepsis durumunda çok daha büyük riskler taşımaktadırlar. Gelin sepsis nedir yakından bakalım ve neden olur, nasıl tedavi edilir üzere soruların cevaplarını görelim.

Kısaca tanımlayarak başlayalım; Sepsis nedir?

Halk ortasında kan zehirlenmesi olarak da bilinen sepsis, bedenimizde bir bakteri, mikrop ya da mantar üzere yabancı bir mikroorganizma kaynaklı olarak oluşan enfeksiyon durumuna karşı vücudumuzun olağan dışı bir reaksiyon vermesi ile ortaya çıkar. Erken müdahale edilmezse bedenimizdeki organ ve dokulara hasar verdiği için ölümcül sonuçları olabilir.

CDC sayılarına nazaran ABD’de her yıl 1.7 milyon kişi sepsis geçiriyor ve bu şahıslardan en az 350 bini ya hayatını kaybediyor ya da özel bakıma alınıyor. Hastanede ölen her 3 şahıstan 1 adedinin sepsis geçirdiği görülüyor. Sepsis ya da ona neden olan enfeksiyon oluşumu, hadiselerin yüzde 87’sinde hastaneye gitmeden evvel başlıyor. 

Sepsis neden olur?

Vücudumuza bir bakteri, mikrop ya da mantar üzere yabancı bir mikroorganizma girdiği vakit sitokin ismi verilen moleküller devreye girer ve oluşan enfeksiyonun nedenini tespit ederek çaba etmeye başlar. Şayet bu enfeksiyon bedenin geneline yayılırsa çok fazla stokin üretiriz ve bu da sepsis durumunu ortaya çıkarır.

Pek çok farklı enfeksiyon sepsis durumuna neden olsa da genel olarak akciğer, idrar yolu, deri ve gastrointestinal sistemde başlayan enfeksiyonların sepsise dönüşme riski yüksektir. COVID-19 ve influenza üzere viral enfeksiyonların ve mantar enfeksiyonlarının da sepsis riski oluşturduğu biliniyor. Yanıkların ve açık yaraların da sepsis ortaya çıkarma riski vardır. 

Dikkat edilmesi gereken sepsis belirtileri nelerdir?

• Genel belirtiler;
  • Yüksek ateş ya da düşük ateş
  • Nefes darlığı
  • Soluk alma suratında artış
  • Kalp suratında artış, çarpıntı
  • Tansiyon düşüklüğü
  • Cilt rengi değişiklikleri
  • Duygu durum bozukluğu
  • İdrar ölçüsünde azalma
  • Uyku hali
• Ciddi sepsis belirtileri;
  • Kalp işlevlerinde gerileme
  • Cilt renginde değişiklik
  • Düşük tansiyon
  • Vücut sıcaklığında değişiklik
  • Nefes alma güçlüğü
  • İdrar ölçüsünde azalma
  • Trombosit sayısında azalma
• Sepsise bağlı septik şok belirtileri;
  • Anormal, bir türlü düzelmeyen tansiyon düşüklüğü
  • Böbrek yetmezliğine bağlı organ bozuklukları
  • Laktik aside bağlı kan kıymeti artışları

Genel olarak sepsis durumunda yaygın olarak görülen belirtilerden kimileri bu formda. Elbette bu belirtilerin hepsi bir anda görülmeyebilir ancak esasen var olduğunu bildiğiniz bir enfeksiyon durumunuz varsa bu belirtilerden bir ya da birkaç adedini hissettiğiniz vakit en yakın sıhhat kuruluşuna gitmeniz tavsiye ediliyor. 

Sepsis nasıl muhakkak olur, nasıl teşhis edilir?

Yukarıda listelediğimiz belirtilerden bir ya da birkaç tanesi ile hastaneye gittiğiniz vakit hekiminiz sizden birinci olarak kan testi isteyecektir. Bunun yanı sıra oksijen değerlerinize, elektrolit dengesizliklerine, kanın pıhtılaşma durumuna bakılır. Yaranız varsa salgı örneği alınabilir ya da idrar testi ve balgam testi alınabilir. Duruma bağlı olarak MR, ultrason, röntgen üzere farklı testler de istenebilir. 

Teşhis edildikten sonra sepsis nasıl tedavi edilir?

Eğer hastadaki sepsis durumu erken fark edildiyse tedavisi süratli bir formda yapılabilir. Duruma nazaran hasta ağır bakım ünitesine alınarak teneffüs ve kalp işlevleri düzenlenebilir. İlk kullanılacak ilaç ise geniş spektrumlu antibiyotiklerdir zira bunlar, çeşitli bakterilere karşı tesirlidir. 

Yapılan analiz sonuçlarına nazaran doktorunuz enfeksiyonun ana kaynağını bulur ve ona uygun yeni bir tedaviye başlanır. Hastanın tansiyon durumuna nazaran intravenöz sıvıları verilebilir. Eğer solunun çok makûs durumdaysa makineye bağlama ya da böbrekler çok berbat durumdaysa diyalize girme üzere farklı formüller izlenebilir. Tedavi tekniği büsbütün hastanın durumuna nazaran doktor tarafından belirlenecektir. 

Yenidoğan bebeklerde sepsis durumuna ayrıyeten dikkat edilmesi gerekir:

Hastanede yapılmayan doğumlarda, erken doğumlarda, annenin rutin denetimleri yaptırmadığı durumlarda, annede enfeksiyon varsa, bakteriyel vajinit varsa, doğumda canlandırma süreci uygulandıysa ya da ikiz gebelik durumu kelam bahsiyle yenidoğan bebeklerde sepsis riski yüksektir ve bu nedenle yakın takip gerektirir.

Bebek emmede zahmet çekiyorsa, beden sıcaklığı değiştiyse, soluk alma sorunu yaşıyorsa, cilt rengi solmuşsa, kusuyorsa, ishalse, sarılık belirtileri varsa ya da epileptik nöbetler geçiriyorsa kesinlikle en yakın sıhhat kuruluşuna götürülmelidir zira bunlar bebeklerde en yaygın görülen sepsis belirtileridir. 

Bazı şahısların sepsis riski çok daha yüksektir:

• 1 yaşından küçük bebekler
• 65 yaş ve üzeri kişiler
• Bağışıklık sistemi zayıf olanlar
• Diyabet hastaları
• Akciğer hastaları
• Kanser hastaları
• Böbrek hastaları
• Yakın vakitte önemli hastalık geçirmiş olanlar
• Yakın vakitte hastaneye kaldırılmış olanlar
• Daha evvel sepsis geçirmiş olanlar

Elbette bedenimizin enfeksiyona olağan dışı bir reaksiyon vermesi ile oluşan sepsis riski herkeste var fakat yukarıda listelediğimiz bireylerde bu risk daha yüksektir. Oluşma riskinin yanı sıra tesirlerinin ağır olma riski de yeniden bu bireylerde çok daha yüksektir.

Peki ne yapalım, ne vakit doktora gitmek gerekir?

Şu ana kadar anlattıklarımız biraz korkutucu olabilir ancak gerçekler bu formda. Yine de kaygı etmenize gerek yok çünkü sepsis, erken müdahale edildiği vakit ilaçla geçebilecek bir durumdur. Bu nedenle bedeninizi düzgün tanımalı ve olağandışı bir durum yaşadığınızı düşünüyorsanız kesinlikle en yakın sıhhat kuruluşuna gitmelisiniz. 

Halk ortasında kan zehirlenmesi olarak da bilinen sepsis nedir, neden olur, nasıl tedavi edilir üzere merak edilen soruları yanıtladık. Anlattıklarımız sırf bilgilendirme gayelidir. Tüm sıhhat hususlarında olduğu üzere sepsis hakkında da en hakikat ve size özel bilgiyi uzman bir tabipten almanız gerektiğini unutmayın.