Havadaki Uçakların Gölgesini Görebilmek Neden Çok Zordur?

Günlük hayatınızda ışığın, rengini geçtiği ortamdan aldığını hiç fark ettiniz mi? Ya da gölge boyutunun, ışık kaynağına yaklaşmak ve uzaklaşmakla nasıl değiştiğini gözlemlediniz mi? Bunları düşününce etrafımızda neredeyse her gün gördüğümüz, gözlemlediğimiz ve etkileşimde bulunduğumuz birden fazla şeyin altında bilimin yattığını fark ediyoruz.

İnsanların dikkatini çeken bunlar gibi bir öbür olgu da uçakların -çok yüksekteyken- gölge yapmaması. Hem de birebir olgu kuşlar için de geçerli. Peki sebebi nedir?

Bilimsel olarak bunun en temel nedeni; gölge oluşumunun, ışığın kaynağı ve gölgenin yeryüzündeki durumuna bağlı olmasıdır.

Örnek vermek gerekirse, Güneş’in doğuşu ve batışı esnasında, gölge boyutu daha uzun bir formda görülebiliyorken, öğlen saatlerinde Güneş dik açıyla geldiği için gölge boyutu daha kısa olarak görülebilmektedir.

Kuşların ve uçakların gölgelerini neden göremeyiz sorusuna gelelim, bu tamamen gölgenin yeryüzündeki konumu ile alakalıdır. Bir gölge oluştuğunda, gölge, objenin konumuyla alakalı olarak yeryüzüne düşer.

Yani, obje ile yeryüzü ortasında bir uzaklık vardır ve bu uzaklık, gölgenin boyutu ve netliği üzerinde kıymetli bir tesire sahiptir. Fakat, kuşlar ve uçaklar havada uçtukları için, gölge direkt yeryüzüne düşmez. Bunun yerine, gölge, uçak yahut kuş ile Güneş ortasındaki açıya bağlı olarak oluşur ve düşmesi gereken yere asla ulaşamaz. Bu nedenle, kuşların ve uçakların gölgeleri, objelerin yeryüzündeki gölgeleri üzere net bir halde görülemez. 

Bazı durumlarda, Güneş ışınları doğru açıda ve gereğince düşük bir irtifada olduğunda, uçakların gölgeleri havaalanına yakın yerlerde anlık olarak görülebilir.

Bu durum çoklukla, Güneş ışınlarının yere neredeyse yatay bir açıyla düştüğü ve uçakların pozisyonlarının gölgenin görünmesine imkan tanıdığı vakitlerde meydana gelir.

Örneğin, bir uçakhavaalanına iniş yaparken yahut havalanırken, Güneş ışınları uçağın gerisinden geldiğinde ve yere yakın bir açıyla düştüğünde, uçağın gölgesi kısa bir müddetliğine havaalanı pistinde yahut etrafında görülebilir. Birebir formda, uçakların gölgeleri yüksek binaların yahut öbür yüksek yapıların duvarlarında yahut tabanında anlık olarak görünebilir. Ancak bu büsbütün anlık bir durumdur.

Sonuç olarak, kuşların ve uçakların gölgesinin neden görünmediği konusunda, gölgenin oluşumuna tesir eden faktörler göz önünde bulundurulduğunda, gölgenin yeryüzündeki konumunun ana neden olduğu söylenebilir.