Her Şey Ülkemizin “Zaferi” İçindi: Atatürk’ün 57 Yıllık Hayatı Boyunca Geçirdiği Türlü Türlü Hastalıklar

Kalp krizinden siroza, böbrek rahatsızlıklarından kalp spazmlarına… Koca ömrüne bir vatan sığdıran Mustafa Kemal Atatürk’ün çaba ettiği sıhhati da günden güne kendisini bitap düşürdü. Çabasından geriye ise koca bir Cumhuriyet’i bizlere miras bıraktı.

Çocukluktan itibaren sürekli hastalıklarla savaşan Atatürk, son nefesine kadar birçok rahatsızlık geçirdi. Mevsim hastalıkları olarak bilinen kolay rahatsızlıkların yanında çok önemli sıhhat sorunlarının olduğu da biliniyor.

Atatürk, birinci travmayı ölen kardeşlerinden sonra yaşadı.

4 kardeşini kaybeden Mustafa Kemal Atatürk’ün yaşadığı birinci önemli hastalık, küçük yaşta difteri ve kuş palazı hastalığıydı. Kardeşlerinin vefatına neden olan bu hastalıkları kendisi sağ salim atlattı. Yeniden küçük yaşlarda yakalandığı sıtma ise hayatı boyunca peşini bırakmadı.

Manastır Askeri Lisesi’nde okumaya başlarken sıtmaya yakalandı. O periyotlar ölümcül olan sıtma, Mustafa Kemal’in bağışıklığını yerle bir etti.

Trablusgarp Bingazi’de gözlerinde bir rahatsızlık belirdi.

8 Aralık 1911’de Binbaşı unvanıyla Mustafa Kemal, Trablusgarp’ta misyondaydı. 16-17 Ocak 1912 taarruzunda gözünden yaralandı ve tedavisine hastanede devam etti. Gözüne düşen kireç taşı, ömrü boyunca sol gözünde kalıcı bir görme hasarı bıraktı.

Özellikle Atatürk’ün gözüne dikkat çekildiği kimi yakın çekim fotoğraflarda görüldüğü üzere bu şehlalık, geçirdiği kaza sonucunda oluştu.

Çanakkale Cephesi’nde göğsüne gelen şarapnel modülü, kalbine isabet edince sıtma hastalığı da nüksetti.

Conkbayırı’nda 1914-1915 yıllarında bir bombadan saçılan şarapnel modülü, tam kalbine isabet etmişti. Albay Mustafa Kemal, yaşadığı bu olay için şu tabirleri kullanır: “10 Ağustos 1915; vurulduğumun duyulması, bütün cephelerde panik yaratabilirdi. Kalbimin üzerinde cebimde bulunan saat paramparça olmuştu. o gün akşama kadar birliklerin başında daha hırslı olarak çarpıştım. Yalnız bu şarapnel, bedenimde kalbimin üzerinde aylarca gitmeyen derin bir kan lekesi bırakmıştı. Tıpkı gün gece, yani 10 Ağustos günü, beni mutlak mevtten kurtaran ve parçalanan saatimi ordu kumandanı Liman von Sanders Paşa’ya hatıra olarak verdim.”

Kronik bir böbrek rahatsızlığı da vardı.

Çanakkale Savaşı esnasında sıtmayla gayret eden Atatürk’ün böbrek rahatsızlığı da ortaya çıkmıştı. 1917’de Tümgeneral Mustafa Kemal, Viyana’ya giderek orada bir mühlet tedavi gördü.

Bütün bunların üstüne kulak egzaması da ortaya çıkmıştı.

Çocukluğundan beri yaşadığı kulak egzaması, 1926 yılında Bursa’da nüksetti ve belli bir süre kulak iltihapları geçirdi. Bu da Mustafa Kemal’in sıhhatini olumsuz etkileyen durumlardan biri oldu. 

Milli Çaba boyunca sıtma ile daima çaba etti.

Tümgeneral Mustafa Kemal Paşa’nın, Samsun’da böbrek rahatsızlığı tekrar ortaya çıktı. Derken Sivas Kongresi sırasında nöbet geçirdi. 20 Eylül 1919’da Sivas’ta görüştüğü Amerikan Heyeti Lideri General Harbord anılarını anlatırken Atatürk hakkında, “Durmadan tespih çekerdi, sonradan öğrendim ki bunun sebebi yakın vakitte sıtma nöbeti geçirmesiymiş” demişti.

İstiklal Harbi sırasında üç kaburga kemiği kırıldı.

12 Ağustos 1921 yılında İstiklal Harbi için cepheye inerken üzerinde bulunduğu atın ürküp kendisini atmasıyla kaburga kemikleri kırıldı. Kemikler tam güzelleşmeden tekrar cepheye dönmek durumunda kaldı ve vatan için çabasını sürdürdü.

Cumhuriyet’i ilan etti, iki gün sonra kalp krizi geçirdi.

1923’te Cumhuriyet’i ilan ettiğinin ertesi günü kalp krizi geçirdi. Çankaya Köşkü’nde yemek yiyen Atatürk, masada kötüleşince kalkamadı ve Tabip Refik Saydam, kendisini oracıkta tedavi etmek durumunda kaldı. Krizi ise yorgunluk ve gerilimin tetiklendiğini doğruladı.

Kalp krizi, Ulu Öncü’nün peşini bırakmamıştı. İki gün sonra tekrar bir kriz geçirdi. Bu kere köşkün bahçesinde krize yakalanan Atatürk, köpeği Fox ile oynarken bir anda yere düşmüştü. Çok fazla kahve ve sigara tükettiği söylenen Atatürk, kendisine koyulan sigara yasaklarını da delmişti. Birinci kalp kriziyle 42 yaşında karşılaştı.

1927 Mayısı’nda Nutuk hazırlanırken tekrar bir kalp krizine yakalandı.

İstiklal Harbi periyodunu anlattığı Nutuk’u hazırlarken üçüncü krizini de yaşadı. Erken müdahale edilmesine karşın Atatürk’ün bu krizde çok acı çektiğini ve güç sakinleştiğini biliyoruz. İlerleyen vakitlerde da spazm olarak nüksetmeye devam etti.

Yurt dışından hekimler getirildi, özel diyetler uygulandıysa da Atatürk’ün programlara çok sadık kalmadığı söylenmektedir. 1936 Kasımı’ndan bir güne gözlerini açarken yüksek ateş ve şiddetli ürperme hissetti. Akabinde kendisine zatürre teşhisi koyuldu ve 5 gün boyunca tedavi gördü.

İlk siroz teşhisi 1938’de koyuldu.

1938’de kış günü bedeninde kaşıntılar hisseden Atatürk, kaplıcada tedavi olmak için Yalova’ya gitti ve Bursa Kaplıca Müdürü Tabip Nihat Reşat Belger’e muayene oldu. Siroz hastalığına birinci teşhisi ise Belger koymuş oldu.

Belger, bu durumu şöyle anlatıyor: “Elle yaptığım muayenede karaciğerinin üç parmak kadar büyüdüğünü anladım. Kaşıntının yemek ve içmekle ilgili olduğunu söyledim. O güne kadar kendisine karaciğer rahatsızlığından hiç bahsedilmemiş olan Atatürk üzerinde bu sözlerim sürpriz etkisi yaptı. Ancak aşikâr etmeden, ‘Şimdi ne yapacağız?’ dedi. Yemek içmekten ne kastettiğimi anlamıştı. Perhize çabucak başlaması gerektiğini söyledim. Kaşıntısını azaltacak bir pudra verdim.”

Komaya girmeden evvel vasiyetini yazmıştı.

26 Mayıs 1938 günü son kez Ankara’dan İstanbul’a hareket eden Atatürk, 1938 Eylül’e gelindiğinde sıhhatini yeterlice yitirmiş, bitap düşmüştü. Durumunu fark etmiş olacak ki 5 Eylül 1938 günü vasiyetini yazmış bulundu. Dolmabahçe Sarayı’na gelen Fransız Tabip Fissenger, o gün Atatürk’ün karnından 6 litre su almıştı. 16 Ekim 1938’de ise çok ağır bir komaya girdi. Son günlerini Dolmabahçe Sarayı’nda geçiren Atatürk, ne yapıldıysa da tedavilere cevap vermedi.

10 Kasım 1938’de sabah saatlerinde bizlere veda etti. Geriye ise kahramanlıkla verdiği uğraşlar sonucunda gururla göğsünde büyüttüğü Cumhuriyet kaldı. Bağımsızlığımızı sağlayan, 30 Ağustos Zaferi’ni bize armağan eden Ulu Lider Atatürk ve silah arkadaşlarına şükranlarımızı sunuyoruz.