İktidar Hırsının Oluşturduğu Manipülasyon: Makyavelizm

İnsanların genel olarak “güvenilmez” olduğunu argüman ettiği bu akım, bilhassa siyasette siyasi şahısların kelamlarını tutmayarak halkı kandırdığını, bu esnada siyasi bir manipülasyonla da iktidara geldiklerini söyler.

Hepimizin hayli aşina olduğu makyavelist kişiler, siyaset ve ahlakı birbirinden farklı tutuyor. Daha çok bireye yarar sağladığı sürece her yolun mübah olduğunu söyleyen Makyavelizm, bugün tüm siyasetçilerin başvurduğu bir formül; biz bilsek de bilmesek de.

Machiavelli, bir hükümdarın iktidarda kalmak istiyorsa kitlelere karşı hoşgörülü olmamasını tavsiye ediyor.

Evet, hakikat duydunuz. Günümüzde hayli sık başvurulan bu metotta ayrıyeten hükümdarın, halka karşı kaba güç kullanmaktan çekinmemesini ve vakti geldiğinde politik manipülasyonlara başvurmaktan kaçınmamasını tavsiye ediyor. 

Hükümdarın, iktidarının devamlılığını sağlaması için başvurduğu her yol mübah görünür.

Bu gayeye yönelik aslında her türlü aracı kullanması yasal gözüküyor. Bu noktada Machiavelli’nin siyaseti “devleti yozlaştırma sanatı” olarak görmesinin arkasında yatan sihri şöyle açıklayabiliriz: siyaseti “gerçekçilik” ile ele alıyor ve buna uygun açıklamalar getiriyor.

Ona nazaran, siyasal talep ve arz istikametinden siyasal aktörlerin hepsi de kendi menfaatlerinin peşinde koşarlar. Seçmenler için temel gaye “fayda maksimizasyonu” iken siyasal partiler içinse temel gaye “oy maksimizasyonu”dur.

Seçmenlerin bir ortaya gelerek seslerini daha fazla duyurma niyetiyle oluşturdukları birlikler ise “rant maksimizasyonu” peşindedir. Siyasetçilerin vazifeye getirdikleri bürokratlar da “bütçe maksimizasyonu” için uğraştıklarında makamlarındaki pozisyonlarını koruma ederler.

Makyavelizm için temel gaye, iktidarı ele geçirerek hep koruma etmektir.

Bu ideolojiye nazaran halka, devletin bekası için güçlü olması gerektiği ve bunun için de her türlü yol ve formülün kullanılabileceği anlatılmaktadır. İktidarda kalmanın hükümdarın çıkarına değil de devletin bekası için gerekli olduğu halka anlatılırsa halk da nasılsa (!) buna inanmış olur.

Machiavelli’nin tabiriyle bir hükümdar yalnız hayatını ve devletini müdafaayı düşünmelidir: bunu başarana kadar başvurduğu tüm yollar halk için de kabul görülür. Dünya, sıradan insanlardan ibaret olduğu için küçük azınlığın kelamı yalnızca büyük çoğunluk ne yanı tutacağını bilmediği vakit dinleniyor.

İktidarı kazanmak da “herestetik” sanatını kullanmaktan geçiyor.

Herestetik kavramını basitçe tanımlamamız gerekirse, bir siyasi önderin ya da partinin her türlü politik manipülasyonlardan yararlanarak iktidarı kazanma stratejilerini yürürlüğe koymasıdır. Aslında bu stratejileri her siyasetçi yapıyor, yalnızca bunu biz fark etmiyoruz.

Bundan ötürü bu kavramı “savaş sanatı” olarak da adlandırsak yanlış olmaz. Yani, bir nevi siyasi çıkar savaşı.

Makyavelizm’i herestetik ile buluşturan her kişi artık usta bir siyasetçi olmuş demektir.

Bir iktidar hırsıyla yanıp tutuşan despot hayal edelim. Bu hırsı, onu her türlü politik manipülasyonlar uygulamaya sevk eder. Bunlar ortasında hepimizin yakından bildiği yalan, aldatmaca, millete övgü, oy ticareti, oy satın alma, kayırmacılık, gerrymandering olarak bildiğimiz seçim bölgesi taksimatı üzere usuller vardır.

Herestetikte, iktidarı kazanmak için despot kişinin milletle bütünleşerek onları “aziz millet” üzere övgü ile selamlaması vardır. Özellikle seçim devirlerinde yapılan konuşmalarda edebî sanatlar halka hitap etmekte epey kıymetlidir. Örneğin, konuşmalarında özlü kelamlar kullanma, şiir okuma, irticalen konuşma millet üzerinde çok ektili bir taktiktir.

Özellikle son günlerde bizim gündemimizden de düşmeyen negatif log-rolling, manipülasyon araçlarından bir başkasıdır.

Partiler arasında “oy ticareti” olarak tanımlanan log-rolling, siyasal aktörler ortasında karşılıklı menfaate dayalı ittifakı söz ediyor. Birbirinden epey farklı fikir ve ideolojilere sahip olan çeşitli partiler, uğruna insanoğlunun yapmayacağı şey olmayan “menfaat” kelam konusu olduğunda birleşmeyi tercih ederler. 

İktidar hırsı peşinde koşanlar, çeşitli partiler ile negatif oy ticareti yapabilir; kimi kirli “ittifak”lara girişebilir ve hatta oy satın alma uğraşına bile girebilirler. Okurken bunların hiçbiri de sizi şaşırtmamış olsa gerek!

Gerrymandering, birçoğumuzun yakından bildiği bir manipülasyon tekniğidir.

Bu stratej, seçim bölgesi hudutlarının makul bir partinin yararına olacak halde çizilmesinin sağlanmasıdır aslında. Bu noktada iktidar parti, seçimler öncesinde kelam konusu bölgelere harcama ve vaatlerini artırarak seçmenin oyunu maksimize etmeye çalışır.

“Stratejik oylama” olarak isimlendirilen bir öbür sistem, iktidar partinin lehine oy kullanılmasına teşvik ediyor. Bu oylama, bilhassa kararsız seçmenlerin iradelerinin yönlendirilmesinde son derece tesirli olabilecek bir manüpülasyondur. Tahminen 14 Mayıs seçimlerinde Türkiye’nin milyonlarca kararsız seçmeni, yüzdelik sayıları etkileyecek biçimde bir seçim yaptı. Bu noktada kararsız seçmenler başta olmak üzere tüm seçmenlere, “oylarınız boşa gitmesin, o partinin seçilme bahtı yok”, “oylarımız bölünmesin”, “kararımızdan dönmeyelim” üzere bildiriler ağır biçimde seçmene sunularak iktidar partisine oy verilmesi gözetilir.

“Gündem kontrolü” tekniği de bu cins bir manüpülasyon hedefiyle kullanılabilir.

Ülkece baş etmeye çalıştığımız enflasyon, iktisat, zelzele, yoksulluk üzere çeşitli ıstırapların olduğu devirde gündemi bir müddetliğine unutturmak için partilerin yapay gündemler yaratıp seçmenleri yönlendirmeye çalışmasıdır bu aslında.

Makyavelist başkan, bunların dışında buyruğundaki polis ve askerin güç kullanma yetkisini berbata kullanması, yasa dışı kabahat örgütleri ile iş birliği yapması, ülke içinde planlanmış bir kaos yaratması, siyasi suikastlara başvurması, keyfî tutuklamalar yapması, muhalif sesleri susturması üzere hukuk dışı uygulamaları da gerçekleştirmekten kendini alıkoymaz.

Machiavelli’nin dediği üzere, beşerler öylesine saflar ve anlık gereksinimlere öylesine çabuk boyun eğerler ki, aldatmayı alışkanlık haline getirmiş biri, aldatacağı birilerini her daim bulur.  Sanırım bunların ardından artık hepimizin de bir ders çıkarma vakti geldi. Siyasetçilerin uyguladıkları “her vakit ve her şeyde yeterli insan örneği olmak istersen, yitip gidersin” mantığı, bugün aslında bir milletin yitip gitmesine neden oluyor.