İnsanlık Tarihinde Yeni Sayfa Açabilecek Araştırma: “Oda Sıcaklığında Süperiletkenlik Mümkün!”
İlk sefer 1911’de Hollandalı fizikçi Heike Kamerlingh Onnes tarafından keşfedilen “süperiletkenlik”, bugünkü elektronik anlayışımızı baştan aşağı değiştirebilecek, bununla da sonlu kalmayacak büyük potansiyellere sahip. Fakat bu potansiyel, süperiletkenliğin bugüne kadar bilinen tabiatı gereği tam olarak ortaya çıkarılamıyor.
Günümüzde uygulanmaya çalışılan tüm süperiletkenlik kabiliyeti, inanılmaz düşük sıcaklıklar ve hasebiyle gelişmiş donanım ve maliyet gerektiriyor. Kore Üniversitesi’nden üç bilim insanı, yayımladıkları araştırmayla insanlık için büyük bir atılım olabilecek bir şey vaad etti.
O vaade geçmeden süperiletkenliği anlayalım:
Süperiletkenliği bir örnek üzerinden anlatmakta yarar var. Bu örneğimiz için bilim belgeseli Nova’nın 40. dönem 20. kısmındaki anlatımını kaynak alıyoruz:
Bir bakır kablosu düşünün. Bu kablo elektriği bir ampule iletiyor. Elektriği de olağandan çok düşük seviyede, meskendeki voltajın 10’da 1’i oranında vermeye çalışalım. Ampul, neredeyse hiç ışık saçmayacak düzeyde parlayacaktır.
Ancak tıpkı devreyi içinde hiçbir şey değiştirmeden, voltajı bile artırmadan yüzlerce santigrat derece soğuğa koyarsanız ampul birden parıl parıl parlamaya başlayacaktır.
Bu durumun baş göstermesinin nedeni direnç. Elektronlar, bakır kablo içinde daima bir yerlere çarpıyor, ısı üretiyor. Kablo içinde elektrik akımı sırasında oluşan bu durumu da hepimiz biliyoruz: “Direnç”.
Fakat birebir kabloyu ekstrem soğukluklara maruz bıraktığınızda kablo içindeki direnç yok oluyor, elektronlar yoluna dümdüz devam ediyor, hiçbir yere çarpmıyor. Münasebetiyle hiçbir elektron maksadına ulaşamamazlık üzere bir durum yaşatmıyor, tüm elektrik gücü maksada tıpkı oranda ulaşıyor.
Bir iletkenin süperiletken olması için gereken soğukluk, hususuna bağlı olarak değişebiliyor. Süperiletkenlik kazanması için gereken azamî sıcaklık ise “kritik sıcaklık” olarak isimlendiriliyor.
Fakat hiçbiri oda sıcaklığında bu yeteneğe sahip olamıyor. Oda sıcaklığını geçin, gereken sıcaklıklar 0’a bile yakın değil.
Ancak durum, yeni araştırmaya nazaran çok yakında değişebilir, hatta değişmiş olabilir:
Sukbae Lee, Ji-Hoon Kim ve Young-Wan Kwon, insanlık tarihinde kritik bir adım atmış olabilir. Çünkü kendilerinin şimdi hakem kontrolünden geçmeyen araştırmalarına nazaran üçlü, süperiletkenliği ortam basıncında, eksi santigratlar da değil, 127 santigrat derece sıcaklığın altında mümkün kılabildiklerini öne sürdü.
Bir başka deyişle süperiletkenlik, dünyanın neresinde olursanız olun, hangi sıcaklık altında olursanız olun mümkün olabilir. Bu kritik muvaffakiyetin mimarının ise değiştirilmiş kurşun-apatit yapısı olarak paylaşılıyor.
Araştırma şimdi katılık taşımıyor. Ayrıyeten hakem değerlendirmesinin ne vakit yapılacağı da bilinmiyor. Lakin bu büyük sav, insanlığa pek çok imkân tanıyabileceği için bilim dünyasında yankı yaptı. Kimi Türk isimlerden de araştırma hakkında yorumlar geldi:
Çağrı Mert Bakırcı’nın değerlendirmesi:
- Tweet’e ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Yusuf Karlı’nın açıklaması:
- Tweet’e ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Süperiletkenliğin günümüzde kullanımı:
Süperiletkenlik, günümüzde bilhassa Japonya’daki kurşun tren Maglev ile esasen pek çoğumuzun duyduğu bir kavram. Süperiletkenlik sayesinde unsurun değişen manyetik alanı ile tren, rayların üstünde tam anlamıyla havada ilerliyor. Bu sayede çok yüksek suratlara erişebiliyor.
Trenlerin yanı sıra MRI makineleri, RF ve mikrodalga filtreleri, elektrikli motorlar ve jeneratörlerde de süperiletkenlikten faydalanılabiliyor. İşin elbette silah tarafı da var: Elektromanyetik toplar ve türevleri.
Yazımızın başında anlatımımızda faydalandığımız belgeselden ilgili kesit: