İstanbul’un Yarısı Nüfusa Sahip Ülkede İhtilal Yapıp ABD’ye Baş Tutan Fidel Castro Kimdir, Sahiden Bir Diktatör müydü?

Dünya tarihi boyunca sayısız ihtilal gerçekleşti ve bunlardan kimileri silahla yapılarak oldukça kanlı olayların yaşanmasına neden oldu. İşte bunlar ortasında en ünlülerinden bir tanesi de Küba’da yaşanan sosyalist ihtilaldir. Bu ihtilali yapanlardan biri olan Fidel Castro, daha sonra ülkenin devlet lideri olmuş ve uzun yıllar makamını koruyarak tarihin en kıymetli olaylarında faal rol oynamıştır. 

Che Guevara ile birlikte Küba İhtilalini gerçekleştirdikten sonra ülkenin başına geçen Fidel Castro, neredeyse öldüğü güne kadar başkanlık yaptığı için zaman vakit diktatör olarak da anılmıştır. Onun bu kadar bilinir olmasını sağlayan ise dünyanın üstün gücü ABD’ye sık sık baş tutmasıdır. Gelin Fidel Castro kimdir yakından bakalım ve gerçekleştirdiği ihtilal hakkındaki değerli ayrıntıları görelim.

Genç yaşta devrimciliğe soyunan bir hukukçu: Fidel Castro kimdir?

Tam ismiyle Fidel Alejandro Castro Ruz, 13 Ağustos 1926 tarihinde Küba’nın Mayari kentinde dünyaya geldi. Babası, 1895 – 1898 yılları ortasında yaşanan Küba Bağımsızlık Savaşı sırasında ülkeye gelmiş bir İspanyoldu. Annesi ise babasının hizmetçisiydi. Fidel ile birlikte beş çocuk yaptıktan sonra eşinden ayrılıp Fidel’in annesi ile evlenmiştir. 

Beyzbol konusunda yetenekli bir çocuk olan Fidel, birkaç Cizvit okulunda eğitim gördükten sonra Havana Üniversitesi’nde hukuk okumaya başladı. Bu devirde devrimciliğe soyundu ve üyesi olduğu Ortodoks Partisi ile birlikte Dominik diktatörü Rafael Trujillo’ya karşı başarısız bir darbe teşebbüsü yaptılar. 

1950 yılında mezun olan Fidel Castro, kendi hukuk ofisini açtı. Küba Temsilciler Meclisi’ne seçilmek için aday olsa da seçim gerçekleşmedi. Çünkü Fulgencio Batista bir darbe yaparak ülkenin başına geçti. Demokrasi yolunun kapandığını gören Fidel, bir halk ayaklanması başlatmaya karar verdi. 

Başarısız bir baskının akabinde mahpusa atıldı:

Fidel Castro 1953 yılında bir takım toplamaya başladı ve yaklaşık 120 kişilik bir kümeyle 26 Temmuz günü Santiago’da bulunan Moncada Kışlası’na bir baskın düzenledi. Arkadaşlarının büyük bir kısmı öldürülürken Fidel yakalandı ve 15 yıl mahpus cezası aldı. 21 ay yattıktan sonra 1955 yılında Batista affıyla çıktı ve Meksika’ya gitti. 

Fidel Castro, Che Guevara ile tanışıyor:

Fidel Castro Meksika’ya gelince burada baskını yapan kümeye ithafen 26 Temmuz Hareketi ismini verdiği bir örgüt kurdu. Bu sırada genç bir hekim olan Ernesto Che Guevara ile tanıştı. Örgüt, İspanya İç Savaşı’na katılmış isimlerden olan Kübalı Alberto Bayo’dan gerilla savaşı eğitimi aldı. Gayeleri ABD dayanaklı Küba diktatörü Batista’yı devirmek için bir ihtilal yapmaktı. 

Devrimin birinci atılımı başarısızlıkla sonuçlandı: 

2 Aralık 1956 günü Meksika’dan Granma isimli bir yat ile yola çıkan Fidel Castro ve 81 arkadaşı, Küba’nın doğu kıyılarında karaya çıktılar. Çıktıkları üzere istihbaratı almış olan Batista’nın askerleri tarafından pusuya düşürüldüler. Fidel Castro, kardeşi Raul Castro ve Che Guevara’nın da dahil olduğu sırf 18 kişi bu pusudan sağ kurtuldu. Küme, Sierra Maestra Dağları’na kaçtı.

Fidel Castro’nun daha sonra anlattığına nazaran ellerinde sırf iki tane tüfek vardı. Buna karşın kırsal muhafız askerleriyle çatışmalara girerek silah ve mühimmat elde ettiler. Bu gayret tam iki yıl sürdü. Bu süreçte Batista hem siyasi hem de askeri gücünü kaybetmeye başladı. 

En sonunda Küba İhtilali gerçekleşti:

1958 yılının son günlerinde Fidel Castro ve grubuna büyük bir hücum gerçekleştirildi lakin onlar geri çekilmedi ve karşı taarruza geçtiler. Büyük çatışmalar ile Havana’ya giren takım 1 Ocak 1959 günü idaresi ele geçirdi. Batista Dominik Cumhuriyeti’ne kaçtı, Fidel Castro ise Küba devlet lideri koltuğuna oturdu. 

Yeni hükümetin birinci icraati ülkede bulunan petrol rafinerilerini, fabrikaları, kumarhaneleri ve diğer ABD tarafından işleten yerleri kamulaştırmak oldu. Bu süreçte ABD’den ticari ambargo yiyen Küba, kendisi üzere sosyalist olan SSCB’ye yakınlaştı. 

Türkiye’nin de dahil olduğu olaylar yüzünden az kalsın Üçüncü Dünya Savaşı başlayacaktı:

Hemen tabanında Sovyet takviyeli bir ülke olmasından rahatsız olan ABD, daha evvel Küba’dan ülkesine kaçan bin 500 Kübalı göçmeni silahlandırarak 1961 yılının Nisan ayında Küba kıyılarına gönderdi. Tarihe Domuz Körfezi Çıkarması olarak geçen olayın maksadı bir karşı ihtilal yapmaktı. Lakin başarısız oldu ve ABD ile Küba’nın ortası düzgünce açıldı.

Bu olay üzerine 1962 yılında SSCB, Küba’ya balistik füzeler yerleştirdi. Bu sırada ABD’nin de Türkiye’de balistik füzeleri bulunuyordu. Yani nükleer savaş tehdidi had safhadaydı. Neyse ki her iki taraf da diplomatik görüşmeler yaparak bu tehdidi ortadan kaldırdı. 

Fidel Castro uzun yıllar CIA vefat listesindeydi:

Fidel Castro ülkesindeki okur müelliflik oranını arttırdı, yeni okullar açtı, kaynakları halkın faydasına kullandırdı, işsizliği ortadan kaldırdı ve ABD bağını büsbütün kopardı. Üstelik hem başka sosyalist devrimcileri destekliyordu hem de Sovyetlere de yakındı. Bu nedenle ABD için büyük bir tehdit oluşturuyordu ve ABD tehdit sevmezdi.

Amerika Birleşik Devletleri’nin milletlerarası operasyonlarını yürüten CIA, Fidel Castro’yu bir suikast ile ortadan kaldırmaya kararlıydı. Ancak bunu bir türlü başaramadı. Söylenene nazaran CIA, Fidel Castro’yu ortadan kaldırmak için tam 634 tane suikast denemesi gerçekleştirdi ve bunların her biri başarısızlıkla sonuçlandı. 

Fidel son günlerini emekli bir devrimci olarak geçirdi: 

Fidel Castro, Küba devlet lideri olarak geçirdiği uzun yılların akabinde 2006 yılının 31 Temmuz günü koltuğunu kardeşi Raul Castro’ya devretti. Sonraki yıllarını kitap ve makale yazarak geçiren Fidel Castro, 25 Kasım 2016 tarihinde çoklu organ yetmezliği nedeniyle 90 yaşında hayatını kaybetti. 

Fidel Castro ihtilali ile neler yaşandı?

Fidel Castro’nun başında olduğu Küba İhtilali sonrası ülke ABD ile bağlarını kopardı ve bağımsız bir sosyalist idare haline geldi demek isterdik lakin maalesef ABD ile kopan ipler bu sefer SSCB’ye bağlandı. ABD’nin çabucak tabanında olan ülke, uyuşturucu ticaretinin merkezi haline geldi. 

Tabii sosyalist idare sayesinde eğitim, sıhhat, temel gereksinimler fiyatsız oldu lakin özel ticaretin olmaması pek çok sorunu beraberinde getirdi ve bugün bile devam eden sayısız kıtlık devri yaşandı. Pek çok Kübalı bugün bile hala ABD’ye göç ediyor ya da göç etme hayalleri ile yaşıyor. 2015 yılında ABD ile Küba ortasında tekrar diplomatik görüşmeler başladı. Yani dünyanın son sosyalist ülkesi, artık pek de sosyalist değil.

Fidel’e yapılan pek çok tenkit de vardı:

Fidel Castro’nun idare müddeti boyunca ortaya çıkan makus hareketler ve işlenen cürümler, Küba tarihinde derin izler bıraktı. Castro’nun siyasi muhalifleri zalimce bastırdığı bilinen bir gerçek. Söz özgürlüğünü kısıtlamış ve tenkide tahammülsüz olmuştur. Ayrıyeten Castro’nun ekonomik siyasetleri da oldukça eleştirilmiştir. The Guardian’a nazaran ülkenin ekonomik çöküşüne yol açan tarım ıslahatları ve kamulaştırma eforları, halkın ömür standartlarını düşürdü ve yoksulluğu derinleştirdi.

Uluslararası arenada, Castro’nun desteklediği terörist ve gerilla kümeler Latin Amerika ve diğer bölgelerde istikrarsızlık yarattı. Onun dayanağı ve tesiri altında gerçekleşen hareketler, bölgesel güvenliği tehdit etti ve memleketler arası ilgileri de olumsuz etkiledi. Castro’nun anti-Amerikan hali ve Soğuk Savaş devrindeki stratejik atakları, memleketler arası siyasette tansiyona neden oldu.

Sonuç olarak, Fidel Castro’nun makûs hareketleri ve kabahatleri, onun Küba’nın çağdaş tarihine olan tesirini karmaşık bir hale getiriyor. İnsan hakları ihlalleri, ekonomik badireler ve milletlerarası arenadaki tartışmalı adımlar, Castro’nun liderliğinin değerlendirilmesini ve mirasının anlaşılmasını zorlaştırıyor.

Fidel’i eleştiren oyun bile var:

2010 imali Call of Duty: Black Ops isimli oyunda Castro’ya suikast yaptığını düşünen ABD’li bir askerin gözünden yaşananları görüyoruz. Meğerse Castro yerine dublörü suikaste kurban gidiyor ve gerçek Castro da ABD’li askeri yakalayıp Ruslara vererek ona acı çektirmelerini istiyor. Tüm oyun boyunca Küba’nın Soğuk Savaş devrinde ABD’ye yakın topraklara sahip olmak isteyen Ruslar sayesinde ihtilali yapabildiği ve bu gayeye ulaşılsa da ABD’nin nasıl durumun üstesinden geldiği anlatılıyor.

Küba Devrimi’nin en değerli isimlerinden olan Fidel Castro kimdir sorusunu yanıtlayarak hayatı ve ihtilali hakkında bilmeniz gereken kıymetli ayrıntılardan bahsettik. Maalesef küreselleşen dünyada artık tek başına hayatta kalmak bu cins küçük devletler için imkansız hale geldi.