Jüpiter Üzere Dev Gezegenler İşte Bu türlü Oluşuyor: 7 Bin Işık Yılı Uzaklıkta Dev Bir Gezegenin Oluşumu Gözlemlendi

Gezegenlerin oluşumuna dair onlarca yıldır yürütülen çalışmalar bize birtakım yanıtlar veriyor. Lakin kelam konusu hiçbir vakit çıplak gözle öylece göremediğimiz gezegen oluşumu üzere bir bahis olunca, her vakit daha fazla araştırma ve gözleme ihtiyaç oluyor.

Yayımlanan yeni bir araştırma, dev gezegenlerin oluşumuna dair epeyce değerli bir mevzuyu aydınlattı ve uzun yıllardır ‘dev gezegenler nasıl oluşur?’ sorusuna verilen karşılığı bir sefer daha ortaya koydu. Üstelik yapılan müşahede, tarihte bir birinci olma özelliğini de taşıyor.

Önce bahsi geçen gezegen oluşumunun ayrıntılarına göz atalım;

Monoceros ismiyle da bilinen Tekboynuz takımyıldızında bulunan V960 Mon isimli genç bir yıldız, uzun yıllardır araştırma grupları tarafından gözlemleniyordu. Elde edilen bilgiler, gezegenlerin oluşumuna yönelik daha yeni bir teori diyebileceğimiz disk kararsızlığı modeline yönelik kıymetli ispatlar sundu.

Gezegenlerin nasıl oluştuğuna yönelik açıklamayı bilim insanları ‘Çekirdek Toplanması’ ve ‘Disk Karasızlığı’ modelleri ile yapıyor. Fakat çoklukla öne çıkan model olan çekirdek toplanması, Jüpiter üzere gaz devi gezegenlerin oluşumunu tam olarak açıklayamıyor. Bu noktada ise devreye disk kararsızlığı modeli giriyor.

Fakat disk kararsızlığı modeline yönelik kâfi müşahedenin olmayışı, bu modeli son yıllarda geri plana itmişti. V960 Mon’un gözlemlerinden elde edilen datalar ise tarihte birinci kez gezegen ölçeklerinde meydana gelen disk kararsızlığının delili olarak sunuldu.

Peki disk kararsızlığı tam olarak ne ve dev gezegenlerin oluşumunu nasıl açıklıyor?

Basitçe anlatmak gerekirse disk kararsızlığı modelinde toz ve gaz kümeleri vakit içerisinde bir ortaya gelerek daha büyük, kimi durumlarda gezegenimizin birkaç katı büyüklüğünde kümeler oluşturuyorlar. Bu süreç çekirdek toplanması modelinden çok daha süratli meydana gelir ve bu da hızla yok olan hafif gazları yakalayabilmelerine olanak tanır. 

V960 Mon’da da gözlemlenen tam olarak buydu. V960 Mon’un etrafındaki diskte oluşan sarmal kollarda, her biri Dünya’nın birkaç katı büyüklüğünde kümeler bulundu. Bu kümelerin oluşacak gaz devi gezegenlerin oluşumunun erken kademeleri olduğu düşünülüyor.

Gözlemevleri ve dev teleskoplar ile genç yıldızların incelenmesinin ilerleyen süreçte disk kararsızlığı modeline dair daha fazla bilgi sunacağı düşünülüyor.