Kara Cuma İndirimleri Nedir, Black Friday Ne Vakit, Kara Cuma İsmi Nereden Geliyor?

Kara Cuma (Black Friday) her sene kasım ayının sonlarına yanlışsız gerçekleşen bir alışveriş etkinliğidir. Artık Kara Cuma ya da Efsane Cuma isimleri altında, büyüklü küçüklü neredeyse bütün alışveriş siteleri indirim aktiflikleri düzenliyor.

Etkinliğin tesiri, internet yaygınlaştıkça ülkemizde de uygundan düzgüne yüzünü artmaya başladı. N11, Hepsiburada üzere e-ticaret siteleri, Boyner üzere giysi mağazaları, Teknosa, MediaMarkt üzere teknoloji marketleri ve oyuncuların yakından tanıdığı Steam platformu da Kara Cuma ya da Efsane Cuma olarak isimlendirilen Black Friday kervanına katılıyor.

İndirimler günü Black Friday ne vakit?

Aslına bakacak olursak Black Friday, ABD’de hasat vakti bittiğinde ailelerin klâsik olarak birbirlerine şükran sundukları, dinî bir mana da taşıyan Şükran Günü tatilinin çabucak sonraki günü düzenleniyor. Şükran günü ise her sene kasım ayının dördüncü perşembesi kutlanıyor. Yani Kara Cuma da her sene kasım ayının son cuma gününe denk geliyor.

İndirim kampanyalarının ne vakit gerçekleştiği ise öteki bir husus. Artık birden fazla platformda çetin rekabet şartları gereği kampanyalar kasım aylarının son cuma gününden evvel başlıyor, birkaç gün sonrasına kadar devam ediyor. Buradan hareketle birden fazla internet sitesi, mağaza ve ticaret merkezinde 24 Kasım gününden 2-3 gün evvel ortama göz atmakta yarar var. Ayrıyeten indirimler takip eden pazar gününe kadar devam edebilir.  

Kara Cuma (Black Friday) tarihçesi:

İlk ortaya çıkışı:

Kara Cuma ismi nereden geliyor? Bu soruyu cevaplayabilmek için yaklaşık 150 sene öncesine gitmemiz gerekiyor. Black Friday kültürü, birden fazla insanın düşündüğünden daha da evvelce oluşmaya başladı. Gerçekten birinci vakitlerde ismi bu türlü değildi.

Peki indirimlerin yapıldığı bir güne neden “kara” diyorlar? 19. yüzyıla dönüyoruz. Devrin ABD Başkanı Abraham Lincoln, verdiği resmi kararla Şükran Günü’nün kasımın son perşembesi kutlanacağını açıklıyor. Vakitle bu tarih, ABD için yılbaşı dönemi için bir gayri resmî başlangıç tarihi halini aldı. Büyük markalar, özel gün için etkinlikler düzenlemeye başladılar.

Tarihler 2 Aralık 1905’i gösterdiğinde, Kanada’da tarihin birinci Noel Baba geçit merasimi düzenlenmişti. Zamanla ABD’de bulunan büyük firmalar ve market zincirleri de kendi geçit merasimlerini düzenlemeye başladılar. Kapital sistem içinde toplum tarafından mana verilen özel bir gün, en büyük rekabet aracı haline geldi. 

Hatta ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt ile kampanyaları düzenleyen şirketlerin ortası bile açıldı. Gel vakit git vakit krizin tesirleri geçiyordu. 1941’de ise kriz olsun ya da olmasın sonuncu karar verildi. Her yıl kasım ayının son haftası kutlamalar yapılacaktı.

1950’lerde ise çalışanlar ortasında yeni bir furya başladı. Beşerler Şükran Günü’nden sonraki cuma günü için hastalık yalanı söyleyerek işlerinden müsaade almaya başladılar. Bu sayede Şükran Günü’nü hafta sonu ile birleştirerek kendilerine 4 günlük bir tatil vermiş oluyorlardı.

Aynı vakitte cuma günleri işyerleri açık olduğu için hastalık palavrasıyla tatilini uzatan beşerler alışverişlerini de o günlerde yapıyorlardı. Bu alışkanlıklar bir vakit sonra akım haline geldi, birçok işyeri artık palavra müsaadeleri takip edememeye başladı. Böylelikle bir müddet sonra cuma günleri ücretli müsaade günleri olarak ilan edildi.

Peki “Kara Cuma” ismi nereden geliyor? Karşılık: Dünyanın en büyük ekonomik krizi

Biraz daha geçmişe gidelim. Tarih 24 Ekim 1929. Borsa çok büyük yatırımcıların takviyesine karşın yüzde 12’lik bir düşüş yaşadı. Büyük Buhran krizinin başlangıcı olarak kabul gören bu tarihi güne medya “Kara Perşembe” ismini vermişti.

1961, “Kara Cuma” isminin birinci sefer kullanıldığı yıl oldu. Lakin bu isim markaların zoruna gitti, zira yılın en güzel satış yaptıkları vakitlerden birisi, “kara” sözüyle anılmaya başlamıştı. Berbat isim, makus algı nedeniyle satışların düşeceğinden korktular.

Buraya kadar her şey tamam. Lakin “kara” sözü neden bir inanç için değerli bir gün ile yan yana geldi? Hele hele tıpkı gün beşerler çılgınlar üzere alışveriş yapıyorken? Kara Cuma, yani İngilizcesi ile Black Friday, aslında güne ABD polisinin verdiği bir isim.

Daha spesifik olmak gerekirse, Philadelphia polisinin verdiği bir isim demek daha hakikat. Hatta Philadelphia polisinin verdiği isimler ortasında Black Saturday (Kara Cumartesi) de bulunuyor. Fakat kendisine ilişkin bir alışveriş günü hakkı, eski alışkanlıklardan dolayı Kara Cuma’ya tanınmış.

Peki polisin bu işle ne alakası var? Koskoca polis departmanı neden bu türlü bir güne isim vermiş? Zira bu günler polisler için nitekim kâbus üzere geçen günler oluyor. Şükran Günü’nden sonraki iki gün (cuma ve cumartesi) bilhassa trafik sıkışıklığı nedeniyle polislerin gözünü korkuyor. Yani nasıl bizde Kurban ve Ramazan bayramlarında ağır trafik oluyorsa, ABD ve emsal kültürler için de Şükran Günü trafik var demek.

Aslına bakarsanız perakendecilerin bu mevzuya negatif yaklaşmakta hakları var. Zira “kara” sözü medya tarafından daima çöküşleri tabir etmek için kullanılıyor, insanlara eski kriz gönlerini hatırlatıyordu. Hatta yıllar sonra yaşanan ve Türkiye dahil bütün dünyayı tesiri altına alan 1987 Dow Jones Borsası krizi, “kara gün” olarak akıllarda yer etmişti. Medya bu krizin yaşandığı zamanları “Kara Pazartesi” olarak isimlendirmişti. Ayrıyeten bu olay borsa tarihinin bir günde gördüğü en büyük düşüş oldu.

Hangi açıdan bakacak olursanız olun, “kara” sözü tüm kültürler tüm toplumlar için makûs olan şeylerle eş kıymetti. Firmalar kara günlerden korkuyorlar, beşerler da kaygı duyuyorlardı. Taa ki olumlu bir manaya kavuşana dek…

Kara Cuma olgusu olumlu bir manaya nasıl kavuştu?

Siyah, muhasebeciler için olumlu mana söz eden bir renktir. Bunun kıssası, çok eski vakitlere dayanıyor. Kısaca özetleyelim: Muhasebeciler defterlerinde kârı belirtmek için siyah, ziyanı belirtmek için de kırmızı mürekkep kullanıyorlardı. Bunun sebebi bu iki rengin devrin en kolay ulaşılabilir renkleri olmasıydı.

Yani burada bahtın bir cilvesi var. Muhasebecilerin gözünde, Kara Cuma bir taraftan da kârlı cuma olarak geçiyor. Perakendeciler de Kara Cuma kalıbını bir halde kendi taraflarına çekmeyi başararak, dayanılmaz bir satış stratejisine imza attılar. Böylelikle Kara Cuma kâbus olmaktan çıkıp, toplumun gözünde de alışveriş ve indirim manası taşımaya başladı.

Kara Cuma (Black Friday) günü yaşanan şiddet olayları:

Kara Cuma isminin polisler tarafından koyulduğunu söylemiştik. O vakitten bu vakte polisler açısından pek değişen bir durum olmadı. Hatta 2010 yılından sonrası polisler için gittikçe daha da zor Kara Cuma’lar getirdi. 

Hatta Kara Cuma’lar o kadar şiddetli geçmeye başladı ki The New York Daily News attığı bir başlıkta bu günden “Black-eye Friday”, yani Kararmış Göz Cuma diye bahsetti. -morarmış göze bir gönderme olarak-

Kara Cuma vakti yaşanan şiddet olayları o kadar göze batmaya başladı ki, hangi eyaletlerin en şiddetli ve hangi eyaletlerin en inançlı bölgeler olduğuyla alakalı araştırmalar bile yapılmaya başlandı.

Yapılan araştırmaların sonucunu merak ediyorsanız kısaca özetleyelim: En şiddetli eyaletler ortasında Arkansas, Tennessee, West Virginia, North Carolina ve Alabama yer alıyor. En güvenli eyaletler ise Vermont, Oregon, Rhode Island, Pennsylvania ve Wisconsin.

Kayıtlara nazaran en berbat Kara Cuma 2008 yılında yaşandı. ABD’nin en büyük market zincirlerinden biri olan Walmart’ta, alışveriş yapmak isteyen kalabalığın altında ezilen bir vatandaş hayatını kaybetti.

İnsan, indirim uğruna yaşanan şeyleri gördükçe hayret etmeden duramıyor. Kara Cuma bir pencereden bakıldığı vakit nitekim yılın en hoş vakitlerinden biri. Fakat bir başka pencereden bakıldığında ise gözünü hırs bürümüş insanların birbirlerine yaptıkları şeyler kan donduruyor.

ABD’nin BİM’i Walmart’ta yaşanan ölçüsüz Kara Cuma şiddeti olayları:

Walmart, Kara Cuma’da en şiddetli olaylara konut sahipliği yapan kuruluş. Bunun sebebi, Walmart’ın Kara Cuma’larda bazen hakikaten indirimde sınır tanımıyor olması. İstatistiklere bakıldığında, son 10 yılda Kara Cuma’da yaşanan şiddet olaylarının yüzde 57,1’i Walmart’ta gerçekleşiyor.

Bu olaylardan birini örnek verelim. Aklınızda bulunsun, bu ABD’de yaşanan en pak örneklerden biri. 2011 yılının Kara Cuması’nda Los Angeles Walmart’ın teknoloji kısmında, bir insan %60 indirimle Nintendo Wii alabilmek için kalabalığa biber gazı sıktı. 

2009 yılında ise Kaliforniya Walmart’ta garip bir olay gerçekleşti. Alışveriş yapmaya gelen kalabalık o kadar çığırından çıktı ki, mağaza polis tarafından korunmak zorunda kaldı. Bu olay da üstteki örnekte olduğu üzere mağazanın teknoloji kısmında, sabahın erken saatlerinde gerçekleşti. Mağaza ise birkaç saat sonra kapatıldı.

2012 yılının Kara Cuma’sı ise Florida Walmart’ta makus olaylara mesken sahipliği yaptı. İndirim peşinde koşan kalabalığın mağazaya kalıcı hasarlar vermesi Kara Cuma vakti alışılmış bir şey. Lakin bu sefer, sadece bir park yeri hakkında tartışan beşerler birbirlerini vurdular.

Şiddet olağan ki kötü bir şey. Biz de bu şekil olayları elimizden geldiğince az lisana getirmeye çaba ediyoruz. Lakin bunları bir kenara bırakırsak, Black Friday Walmart vs. Zincirlikuyu Metrobüs Durağı müsabakasında kim galip gelirdi bunu da merak etmeden duramıyoruz.

Kara Cuma’nın bilançoya tesiri nasıl?

Kayıtlara bakıldığı vakit, tüketicilerin yılbaşı devrinde yaptıkları alışverişlerin yarısını Kara Cuma günü yaptığı görülüyor. Yılbaşı periyodunun kasım ve aralık aylarını kapsadığı düşünülürse, bu oranın hakikaten tek bir güne sığması inanılmaz. Artık isterseniz bilançoyu sene sene inceleyelim.

2008 yılında, 2007 yılına nazaran yüzde 4,6’lık bir düşüş yaşandı. Bu, Ulusal Perakende Federasyonu’nun (NRF) 1992 yılından beri tuttuğu kayıtlarda yaşanan birinci düşüştü. Olağanda her sene yüzde 3,4’lük bir artış yaşanıyordu.

2009 yılı da istatistiklere karşı gelerek sadece yüzde 0,3’lük bir büyümeye konut sahipliği yaptı. Tüketiciler ortalama olarak kişi başı 373 dolar harcadı. Tüketicilerin yılbaşı devri genelinde yaptığı toplam harcama ise 673 dolar oldu.

2010 yılında satışlarda adeta geçen yılları unutturacak bir artış yaşandı. Kara Cuma sona erdiğinde, 2009 yılına oranla yaşanan artış yüzde 5,2’yi buldu. Kara Cuma ve takip eden hafta sonunda toplamda 45 milyar dolarlık alışveriş yapıldı.

2011 yılında, alışılmışın dışında bir satış stratejisi izlendi. Bu bağlamda birçok mağaza Şükran Günü’nün akşam saatlerinde satışa başladı. Bu süreçte yapılan satışlar da Kara Cuma gününe dâhil edildi. 

Toplamda 12,3 milyar dolar satış sağlandı. 2010 yılına oranla yüzde 2,3 artış yaşandı. Yılbaşı devri içerisinde yapılan bütün alışverişler bazında yaşanan artış ise yüzde 4,6 oldu.

2013 yılında hem internet hem de mağazalar üzerinden Kara Cuma ve takip eden hafta sonu içerisinde yapılan alışverişlerin toplamı 57,4 milyar doları buldu. Bu sayı, 2012’de 60 milyar doları bulmuştu.

Bu düşüşün sebebi, birden fazla tüketicinin Kasım ayında internet üzerinden Kara Cuma için erkenden başlatılmış indirimlerden faydalanması oldu. Öbürleri ise Kara Cuma periyodunda daha büyük indirimler bulma umuduyla beklediler. 

Ulusal Perakende Federasyonu, 2013 prestijiyle Kara Cuma satışları hakkında açıklama yapmayı bıraktı. Bunun yerine yılbaşı devrinde yapılan bütün alışverişleri kapsayan raporlar hazırlamaya başladı.

Kara Cuma Türkiye’de ne vakittir kutlanıyor?

Kara Cuma olgusu ülkemizde Avrupa ülkelerine kıyasla daha geç vücut buldu. Bunun en kıymetli sebeplerinden biri, üstte bahsettiğimiz oluşum süreciyle ortak paydada buluşan bir kültürümüz olmaması.

Ancak 21. yüzyıl prestijiyle iletişim çağında olmamız gerçeği, Kara Cuma’nın ülkemize giriş yapmasını sağladı. Bilhassa 2000’li yıllardan sonra yabancı yatırımcıların ülkemizde daha faal bir rol oynamaya başlaması, Kara Cuma kültürünü Türkiye’ye getiren en kıymetli faktörlerden biri.

Türkiye’de Kara Cuma indirimleri ne durumda? Ülkemizde bu isim ve kampanyalar nasıl karşılanıyor?

ABD topraklarında Kara Cuma günleri yapılan indirimlerin hakikaten haddi hesabı yok. Üstte bahsettiğimiz şiddet olaylarından birinde Nintendo Wii oyun konsolunun yüzde 60 indirimle satılıyor olması dikkatinizi çekmiş olabilir.

Ülkemizde ise indirimler bu düzeylere ulaşmadı. Evet, Kara Cuma vakti yılın geri kalanında uygulanan indirimlere oranla daha büyük indirimler uygulanıyor. Lakin bu indirimlerin ABD’de yapılan indirimlere uzaktan bile yaklaşmadığını rahatlıkla söyleyebiliriz.

“Bana her gün Kara Cuma” dedirtecek internet alışverişi tüyoları:

İnternetten alışveriş bilhassa son yıllarda gittikçe popülerleşen bir olgu haline geldi. O denli ki kimi firmalar mağazalarında yer vermedikleri indirimleri internet üzerinden sunmaya başladılar.

Bizler de kimilerini Kara Cuma günü de kullanabileceğiniz lakin asıl Kara Cuma dışı vakitlerde ucuzu yakalamanızı sağlayacak tüyolardan bahsedelim istedik. İşte en faydalı internet alışverişi tüyoları.

Dinamik fiyatlandırmaya karşı tedbir alın:

Bu tüyo her internet sitesi için geçerli olmuyor. Lakin dinamik fiyatlandırma tekniğini kullanan sitelerde size çok büyük yarar sağlayacak. Öncelikle dinamik fiyatlandırmanın ne olduğunu söyleyelim. Kısaca şöyle özetleyebiliriz: İnternet siteleri sizin alışkanlıklarınızı geçmişiniz aracılığıyla öğrenerek size özel yüksek fiyatlar sunabiliyorlar.

Bunun önüne geçmek için de yapmanız gereken şey çok kolay. Birinci olarak tarayıcınızın çerezlerini silmeniz gerekiyor. Sonrasında geçmişinizi de temizlerseniz bu usulden kurtulmanız daha da kolaylaşacak. Şayet paklık yapmak istemiyorsanız, gizli pencere kullanmanız da bir tahlil olacaktır.

Ürünleri sepetinizde bekletin:

Bu tüyoyu uygulayabilmek için birinci olarak alışveriş yapacağınız internet sitesinden bir üyelik almış olmanız gerekiyor. Üyeliğiniz varsa, almak istediğiniz lakin fiyatı yüksek gelen bir eser için beklerken, bu eseri hesabınızda bulunan sepette bekletin.

Bu sayede satıcılar sizin bu eserle ilgilendiğinizi lakin muhtemelen fiyatından ötürü beklediğinizi düşünerek, size özel kampanya üretebiliyorlar. Bu türlü bir durumda e-posta adresinize bildirim yollanıyor.

Alışveriş yaptığınız siteleri toplumsal medya üzerinden takip edin:

Sık sık alışveriş yaptığınız internet sitelerini Twitter, Facebook ve Instagram gibi mecralar üzerinden takip etmek bazen çok yararlı olabiliyor. Hem anlık indirimler hem de yeni eserler hakkında süratlice bilgi sahibi olabiliyorsunuz.

Ancak bu tüyonun değerli olmasının en büyük sebebi öbür. Kimi alışveriş siteleri toplumsal medyadaki takipçilerine özel erken indirimler ve indirim kuponları yayınlayabiliyor. Bunları yakalayınca hatırı sayılır indirimler elde edebiliyorsunuz.

E-posta bildirimlerine abone olun:

Gelen kutunuzda her kampanya için farklı bir e-posta bulunması bazen rahatsız edici olabiliyor, biliyoruz. Lakin bu maalesef indirim kovalamak istiyorsanız katlanmanız gereken bir gül dikeni.

Çünkü sitelerin e-posta listelerine kaydolmadığınız takdirde nitekim işinize yarayabilecek indirimlerden de haberdar olamıyorsunuz. Şayet kampanya e-postalarının yarattığı kalabalığı sevmiyorsanız, tanıtım hedefli gönderilen e-postaları farklı bir klasörde tutmayı deneyebilirsiniz.

Kara Cuma, dünyanın dört bir yanında büyük bir coşkuyla karşılanıyor. Yeri geliyor internet siteleri kilitleniyor, yeri geliyor mağazalar kapatılıyor. Beşerler mağazaların açılışından saatler evvel kapılarda kuyruk oluyorlar. Zira nitekim de yılın en ucuz vakitlerinden biri.

Bizler de Kara Cuma nedir, Black Friday ne demek, neden kutlanıyor, istatistikler ne durumda ve gibisi sorulara yanıt veren bir yazı hazırlamak istedik. Dileriz sorularınızın hepsine karşılık bulabilmişsinizdir.

İçeriğimizi bitirmeden evvel, Kara Cuma’nın resmî olarak 24 Kasım’da başladığını hatırlatalım. Herkes konum alsın. Çünkü günü geldiği vakit indirimler ortasında bir mermiden bile daha süratli geçiş yapabilirsiniz. :)