Karaciğer Sağlığımız Hakkında Önemli Bilgiler Veren 'Bilirubin' Nedir, Yüksekliği ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Karaciğer Sağlığımız Hakkında Önemli Bilgiler Veren 'Bilirubin' Nedir, Yüksekliği ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Yüksekliği durumunda gözle görülebilen çeşitli semptomların ortaya çıkmasında neden olabilen bilirubin, özellikle dünyaya yeni gelmiş bebeklerin kan dolaşımında yüksek seviyede bulunabiliyor. Gelin hep beraber bilirubin nedir, testi nasıl yapılır ve ideal değerleri nedir gibi soruları cevapladığımız yazımıza geçelim.

Kandaki kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sürecinde ortaya çıkan bir sıvı olan bilirubin, sağlıklı bir insanda, karaciğer aracılığı ile vücuttan atılır. Aksi durumda, bilirubin kan dolaşımınıza sızabilir. Kan dolaşımına çok fazla bilirubin girdiğinde, ciltte ve gözlerde sarılık meydana gelir. Bu bakımdan, bilirubin seviyesinin yüksekliği veya düşüklüğü insan sağlığı bakımından oldukça önemlidir.

Çok basit bir kan testi ile ölçülebilen bilirubin seviyesi, genellikle yenidoğanlarda yüksek olmaktadır. Fakat, bu seviye kısa bir süre içerisinde ideal değerine geri dönmektedir. Gelin bilirubin nedir, yüksekliği veya düşüklüğü ne anlama gelir gibi soruları cevapladığımız yazımıza geçelim.

Kanımızda bulunan bilirubin nedir?

Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasının temel sürecinin bir yan ürünü olan kahverengi ve sarı bir sıvıdır. Bu madde, karaciğer tarafından kandan temizlenen önemli bir sindirim sıvısı olan safranın önemli bir bileşenidir. Eğer karaciğer hasar görürse, bilirubin kan dolaşımına sızabilir ve bu da başta ciltte ve gözlerde sararma olmak üzere birkaç semptomu ortaya çıkar.

Bilirubin, karaciğerin eski veya hasarlı kırmızı kan hücrelerini parçaladığı esnada üretilir. Kan dolaşımında dolaylı ve direkt bilirubin olmak üzere iki tür bilirubin vardır. Genel olarak, vücutta bilirubin seviyesinin yüksek olması, çeşitli karaciğer hastalıklarının habercisi olabilir. Sadece atık bir ürün olmayan bilirubin kalp, diyabet, kanser ve çeşiti nörolojik hastalıklara karşı antioksidan olarak hareket eder. Bazı uzmanlar, yüksek bilirubinin faydalı olup olmamasının ırk, yaş, cinsiyet ve sağlık durumuna bağlı olabileceğini öne sürüyor.

Bilirubin testi nedir, hangi durumlarda yapılır?

Bilirubin kan testi, kanınızda bulunan toplam bilirubin seviyesini öğrenmek için yapılır. Özellikle şüpheli sarılık gibi durumlarda yapılan test, aynı zamanda anemi ve çeşitli karaciğer rahatsızlıklarının teşhisi için de yapılmaktadır. Basit bir kan alma işlemi ile gerçekleştirilen bilirubin testi, vücudunuzda bulunan toplam ve doğrudan bilirubin seviyenizi belirler.

Eğer herhangi bir karaciğer problemeniz bulunmuyorsa, sağlığınıza olumsuz etki eden bilirubin vücudunuzdan atılır. Aksi durumda, bilirubin karaciğerinizden kanınıza geçer ve çeşitli semptomların ortaya çıkmasına neden olur.

Yüksek bilirubin belirtileri nelerdir, neden yükselir, düşüklüğünde neler olur?

  • Şiddetli karın ağrısı
  • Titreme
  • Yüksek ateş
  • Göğüs ağrısı
  • Hızlı kilo kaybı
  • Mide bulantısı
  • Kusma
  • Koyu idrar

Yüksek bilirubin seviyesi, çeşitli nedenlere bağlı olmakla beraber, bazı belirtileri bulunmaktadır. Çeşitli karaciğer rahatsızlıklarından dolayı yükselir ve en kısa sürede teşhis edilerek tedaviye başlanması gerekir. Kan dolaşımındaki yüksek bilirubin seviyesi ‘hiperbilirubinemi’ olarak ifade edilir. Günümüzde, bilirubin seviyesinin düşük olmasının insan sağlığı üzerinde olumsuz bir etkiye neden olup olmadığı henüz tam olarak bilinmemektedir. Bundan dolayı, düşüklüğünde ne gibi rahatsızlıkların ortaya çıkabileceğine dair net bir bilgi bulunmuyor. Gözlerde ve ciltte meydana gelen sarılık, yüksek bilirubinin neden olduğu en net belirtilerin başında yer alıyor. Yüksek bilirubinin neden olduğu diğer belirtiler ise şunlardır:

İdeal bilirubin değeri kaçtır?

Bilirubin kan testi, kanınızda bulunan toplam bilirubin seviyesini ölçer ve referans aralıklarına göre analiz edilir. Bu referans aralıkları, sağlıklı bir bireyin vücudunda bulunması gereken ideal bilirubin değerine belirlenir. Referans aralıklarının dışında kalan, özellikle de üst normal seviyesini aşan bilirubin seviyeleri, herhangi bir hastalığın habercisi olabilir.

Yaptırdığınız bir bilirubin testi, iki farklı bilirubin seviyesi hakkında bilgi vermektedir: Konjuge olmayan (dolaylı) bilirubin ve konjuge (doğrudan) bilirubin. 18 yaşın üzerindeki yetişkinler için normal toplam bilirubin, desilitre (mg/dl) kan başına 1,2 miligrama kadar çıkabilir. 18 yaşından küçük bireyler için ideal değer 1 mg/dl’dir. Konjuge (doğrudan) bilirubin için normal seviye ise 0,3 mg/dl’den düşük olmalıdır.

Yenidoğanlarda bilirubin neden yüksek olur?

Yenidoğanların yüksek bilirubin seviyesine sahip olması oldukça yaygın bir durumdur. Özellikle 38. gebelik haftasından önce doğan bebeklerde (erken doğmuş bebekler) ve anne sütüyle beslenen bebeklerde sıklıkla görülmektedir.

Bebek anne rahminde gelişirken plasenta, bebeğin kan dolaşımında bulunan bilirubini vücuttan uzaklaştırır. Fakat, yeni doğan bir bebeğin bunu verimli bir şekilde yapabilmesi zaman alabiliyor. Bundan dolayı çoğu yenidoğanın cildinde sarılık olabiliyor. Buna ‘fizyolojik sarılık’ adı verilmektedir ve genellikle yaklaşık 2 hafta içerisinde geçmektedir.

Bilirubin testi nasıl yapılır?

Kanda bulunan bilirubin seviyesini öğrenmek için yapılan bilirubin kan testi, çok kolay bir şekilde yapılmaktadır. Bir hemşire veya laboratuvar çalışanı, kolunuzda bulunan herhangi bir damara küçük bir iğne sokarak bir miktar kan alır. Alınan bu kan, analiz edilmesi için laboratuvara gönderilir. Testin, kanınızı almak için iğnenin girdiği yerde meydana gelen hafif bir ağrı veya morluk dışında herhangi bir semptomu yoktur.

Doktorunuz testten önce bir süre herhangi bir şey yememenizi ve içmemenizi isteyebilir. Bunun dışında, düzeni olarak kullanılan herhangi bir ilaç test sonuçlarını etkileyebilir, bu nedenle aldığınız ilaçları doktorunuza söylemeniz çok önemlidir. Doktorunuzun uygun görmesi halinde, bilirubin testinden önce bu ilaçları bir süre bırakmanız gerekebilir.

Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tüm sağlık konularında olduğu gibi bilirubin değeriniz hakkında da en doğru ve size özel bilgiyi uzman bir hekimden almanız gerektiğini unutmayın.