Kedilere Neden Dokuz Canlı Denir?
Düşündüğümüzün tersine, kediler dokuz canlı değildir ve nereden düşerlerse düşsünler dört ayak üzerine inmezler. Beladan kolay kolay sıyrılacak bir çevikliğe ve zekâya sahip oldukları inkâr edilemez fakat itinayla bakılması gereken biricik canları vardır.
İlk olarak, kedilerin nasıl dört ayak üzerine düştüklerini açıkladıktan sonra onlara neden dokuz canlı dendiğini ve bu kelamın nasıl ortaya çıktığına bakalım.
Adeta yer çekimine meydan okuyan birer büyücüler.
Onları yerçekimi maddesinden üstün kılan birer büyülü patileri mi var yoksa? Alışılmış ki hayır. Bilim insanlarının bu mevzuda açıklamaları elbette var. Doğrultma refleksi olarak isimlendirdikleri doğuştan gelen yeteneğin düşme sırasında süratle aşağıdan üste yanlışsız hareket etmelerini ve bedenlerini dört ayak üzerine inecek pozisyona getirmelerini sağladığı bir gerçek.
Bir kedi, düştüğünde hangi tarafın üst olduğunu belirlemek içini kulağındaki istikrar sistemini kullanır. İnanılmaz bir istikrar hissine sahip olmalarının yanı sıra son derece esnek omurgaları olması üst bedenlerini süratle aşağıya bakacak formda döndürmelerine imkan tanır. Alt vücutları de dört ayak üzerine inmelerine müsaade verir.
Ayrıca, küçük vücutları havada süratle dönebilir ve hafif kemik yapıları ve kalın kürkleri, düşmenin tesirini yumuşatmaya yardımcı olur. Ancak ne yazık ki kediler her vakit dört ayak üzerine düşmezler. Yüksek bir mobilyanın üstünden yahut camdan düşmeleri onlar için önemli problemler yaratabilir.
Nereden geliyor bu “dokuz canlı” miti?
Efsanenin kaynağı tam olarak bilinememekle birlikte, mevzuyla ilgili kimi varsayımlar bulunuyor. dokuz sayısının pek çok kültürde önemli bir yeri olması, “Neden sekiz ya da on değil de dokuz?” sorusunu biraz olsun karşılıklar nitelikte.
Örneğin, hem Hristiyanlıkta hem de Hinduizm’de dokuz sayısı ilahi bütünlüğü sembolize eder; Çin kültüründe dokuz uğurlu bir sayıdır; İskandinav mitolojisinde cihan dokuz dünyaya bölünmüştür ve Yunan mitolojisinde dokuz ilham perisi vardır.
Shakespeare’in oyununda bile yer alıyor.
Kedilerin dokuz canlı olmasıyla ilgili birinci yazılı metin, Shakespeare tarafından yaratıldı. 16. yüzyılda ortaya çıkan Romeo ve Juliet oyununda:
“Benden ne istersin?”
“Kedilerin âlâ hükümdarı, dokuz canınızdan sadece birini.” şeklinde bir diyalog bulunuyor.
Yine eski bir İngiliz atasözü, kedilerin dokuz canına yer veriyor: “Bir kedinin dokuz canı vardır. Üçüyle oynar, üçüyle gezinir ve son üçüyle de durur.”
Bir başka inanışa nazaran, söylentinin geçmişi Eski Mısır’a dayanıyor.
Güneş ilahı Atum-Ra’nın yeraltı dünyasını ziyaret edebilmek için kedi halini aldığı söylenir. Ayrıyeten, Atum-Ra’nın sekiz ilah daha doğurduğu rivayet ediliyordu.
Sonuç olarak, kimi beşerler dokuz cana sahip kedi mitinin yaygınlaşmasının bu efsaneyle ilişkilendirdiler. Sekiz ilah ve kedi biçimine giren Atum-Ra, dokuz cana eşittir.
Her kültürde “dokuz can” olarak geçmiyor.
Farklı kültürlerin, farklı sayılara atfettiği inançlarla birlikte kedilere atfedilen can sayısı da değişiklik gösterebiliyor. Örneğin, Arap ülkeleri kedilerin altı canı olduğunu söylerler. İspanya’da ve İspanyolca konuşulan başka ülkelerde ise kedilerin yedi canı olduğu söylenir.
Bunun, yeterli talih olarak kabul edilen sayılarla ilgili olduğu niyeti de mitin bir öbür kaynağıdır. Kedilerin tehlikeden kaçma konusunda en şanslı hayvanlardan biri olduğu düşünülürse, bu çeşide “sihirli sayı” verilmesi pek de şaşırtan olmamalı.