Keşke Oscar’ı Kazansaydı Diyeceğiniz 10 Şahane Türk Sineması

Kimseye kızgın değiliz, küsmedik de sana Oscar’cığım; yalnızca o denli bir geldiler sinema izlerken bana. Türk sinemaları ortasında kesin Oscar mükafatını alabilirdi dediğimiz sinemalarımız var arkadaşlar. Şahane sinemalarımız ve üstün performanslı oyuncularımız olmasına karşın bazen diyorum neden bir tane bile Oscar mükafatı alamadık?

Deniyoruz aslında; Oscar’a aday adayı gösterilmiş Türk filmlerimiz var ama mükafatı kazanabilmek daima diğer baharlara kalmış. Halbuki Türk sineması, yıllar içinde alanında değerli gelişmeler kaydetmiş ve kaliteli sinemalar ortaya koymuştur.

“And the Oscar goes to…” diyebileceğimiz Türk sinemaları:

• Sevmek Zamanı
• Aaahh Belinda
• Vizontele
• Yazı Tura
• Pardon
• Vavien
• Bir Vakitler Anadolu’da
• Mustang
• İşe Fayda Bir Şey
• Kurak Günler 

Resminle arama girme, kalbini kırarım: Sevmek Zamanı 

• Tür: Dram, romantik
• Yıl: 1965
• Oyuncular: Müşfik Kenter, Sema Özcan, Fadıl Gara
• Yönetmen: Metin Erksan
• IMDb: 8.0

Sinemada gönül bağı kurduğumuz sinemaların başında gelen Metin Erksan’ın sineması Sevmek Zamanı olurdu. Bu sinema, kültür, gelenek, estetik ve algıyı yine ve cesurca yorumlayan, çağdaş ve eski birçok ögeleri bir ortaya getiren bir sinema.

Farklı toplumsal sınıftan sevgililerin yer aldığı eski Yeşilçam melodramı ile mukadderatları mahkûm aşkın farklı ve imkânsız bir halde bir ortaya geldiği ve güçlü bir estetik tesiriyle (1960’ların Avrupa sinemasında özellikle hâkim olan estetik anlayışı) sunulduğu bir üretim olarak karşımıza çıkar.

Bu şampuan bir diğer dostum: Aaahh Belinda

• Tür: Fantezi, güldürü, dram
• Yıl: 1986
• Oyuncular: Müjde Ar, Macit Koper, Yılmaz Zafer
• Yönetmen: Atıf Yılmaz
• IMDb: 7.8

Şimdilerde yenisi çekilen ve yayınlanan Netflix üretimi Aaahh Belinda değil de Müjde Ar’ın oynadığı Atıf Yılmaz’ın yönettiği, yepyenisi yani birinci çekilenden bahsediyorum. Oscar’a aday olabilecek sinemalardan biriydi diyebiliriz.

İşini epey ciddiye alan tiyatro oyuncusu Serap’ın hayal ile gerçek arasında gidip gelmesini mevzu alır ve bu sürreal bir senaryo ile aktarılır. Bence Oscar’ın göz bebeği olurdu bu sinema.

Peki Zeki Müren de bizi görecek mi? : Vizontele 

• Tür: Komedi, dram
• Yıl: 2001
• Oyuncular: Yılmaz Erdoğan, Demet Akbağ, Altan Erkekli
• Yönetmen: Yılmaz Erdoğan, Ömer Faruk Sorak
• IMDb: 8.0

Peki Zeki Müren’de bizi görecek mi? Bence bu cümle herkesin hayatına dokunuyor. Bir o kadar samimi ve bilinmezlik bir ortada. Vizontele, radyodan televizyona geçiş periyodunu böyle hoş bir senaryo ile anlatıyor.

Film konusu kısaca, köydeki beşerler televizyonu birinci başta bir “haber kutusu” olarak görse de vakitle televizyonun getirdiği değişimler hayatlarını kökten değiştirir. Sinema, nostaljik bir havaya sahip olup Türkiye’nin geçmişindeki toplumsal değişimlere dair birçok ileti vermektedir.

Kader bazen bir bozuk paranın yüzünde gizlidir: Yazı Tura 

• Tür: Dram
• Yıl: 2004
• Oyuncular: Kenan İmirzalioğlu, Olgun Şimşek, Bahri Beyat
• Yönetmen: Uğur Yücel
• IMDb: 7.6

Yazı Cinse sinemasını tahminen Türkiye’de çok sesini duyamadık ya da unutuldu bilmiyorum fakat Türk sinema tarihi için değerli bir yere sahip olabilecek bir sinema tadında diyebilirim. Sinema, Türkiye’nin doğusunda bir kasabada geçmektedir ve iki arkadaşın öyküsüne odaklanmaktadır. Birisi askerlik misyonu için giderken oburu ise kasabada kalmaktadır.

Film, toplumsal farklılıklar, milliyetçilik, adalet, şiddet gibi birçok mevzuyu işleyerek, Türkiye’nin geçmişine ve bugüne dair değerli bildiriler vermektedir. Sinemadaki oyunculuk performansları, senaryo ve direktörün çıkardığı işe bakarsak Oscar mükafatı alabilirdi.

Suç sineması görünümlü bir suçsuzluk sineması: Pardon 

• Tür: Dram, komedi
• Yıl: 2005
• Oyuncular: Ferhan Şensoy, Rasim Öztekin, Ali Çatalbaş
• Yönetmen: Mert Baykal
• IMDb: 8.1

Tiyatro fenomeni, müellif, meddah ve sinemacı Ferhan Şensoy’un, gerçek bir olaydan esinlenerek sinemaya aktardığı bu değişik sinema, üç yakın arkadaşın şanssız hayatlarının öyküsünü trajikomik bir halde anlatmaktadır. Sıradan birer vatandaş olan üç kafadarın hayatı, içlerinden birinin bir yanılgısı yüzünden tamamen değişecektir.

Her zamanki üzere akıp giden günler artık hiçbir vakit eskisi üzere olmayacaktır. Sadece saf bir endişe üzere gözüken bu fobisi yüzünden sevdiği arkadaşları ve kendisinin başına gelmeyen kalmaz. Arkadaşlarıyla bir arada kendini mahkeme salonlarından, hapishaneye kadar uzanan bir seyahatte bulur.

Nasıl kuruyorduk bu elektrik devresini? : Vavien

• Tür: Dram, komedi
• Yıl: 2009
• Oyuncular: Engin Günaydın, Binnur Kaya, Settar Tanrıöğen
• Yönetmen: Durul Taylan, Yağmur Taylan
• IMDb: 7.5

Evet, klişeler var mı var bu sinemada (Oscar mükafatı alan sinemalarda yok sanki) lakin aile içindeki çatışmalar, ferdi ve toplumsal baskılar, cinsiyet rolleri ve toplumsal normlar fevkalade oyuncularla şahane resmedilmiş.

Hem absürt hem gerçekçi. Vavien, bence herkesi aykırı köşe eden Oscar’ı alabilecek bir sinema. Oscar’dan mükafatla dönen Marriage Story filmi ile kesin yarışırdı.

Yalnız bir şey diyecem, et on numara : Bir Vakitler Anadolu’da 

• Tür: Dram, komedi
• Yıl: 2011
• Oyuncular: Muhammet Uzuner, Yılmaz Erdoğan, Ercan Kesal
• Yönetmen: Nuri Bilge Ceylan
• IMDb: 7.8

Tabii ki Nuri Bilge Ceylan (NBC) sineması olmadan da olmazdı. Favorim Bir Vakitler Anadolu’da. Sinema, bir cinayet soruşturmasını husus alır ve Anadolu’nun uzak bir bölgesinde bir küme polisin, bir savcının ve bir tabibin, bir gece boyunca bir şüphelinin cesedini arama sürecini anlatır.

Bu arama sırasında takım, Anadolu’nun doğal hoşlukları içinde derin bir felsefi sorgulamaya girişir ve hayatın anlamı, insan tabiatı, mevt ve yaşam üzere temel bahisler üzerinedir diyebiliriz. Sinema, Türk sinemasının kıymetli yapıtlarından biri olarak kabul edilir ve milletlerarası sinema şenliklerinde birçok ödül kazanmıştır.

Bir nevi Prison Break: Mustang

• Tür: Dram
• Yıl: 2015
• Oyuncular: Güneş Şensoy, Tabiat Zeynep Doğuşlu, Tuğba Süngüroğlu
• Yönetmen: Deniz Gamze Ergüven
• IMDb: 7.6

Oscar mükafatına aday adayı olarak gösterilmiş sinemalardan biri. Sinema, beş genç kız kardeşin, Anadolu’nun kırsal bölümünde, ataerkil bir toplumda büyüme öyküsünü anlatır. Klâsik bedellerle çatışan genç kızların maruz kaldığı baskı, zorbalık ve taciz üzere bahisleri işler.

Film, bayanların özgürlüğüne ve toplumsal cinsiyet rollerine dair güçlü bir ileti verir. Oscar’a aday gösterilen 2010 üretimi İçimdeki Yangın (Incendies) tadında feminist ve yiğit sinemalardan biri.

Melek mi, yoksa şeytan mı? : İşe Fayda Bir Şey

• Tür: Dram
• Yıl: 2017
• Oyuncular: Başak Köklükaya, Hikaye Karayel, Yiğit Özşener
• Yönetmen: Pelin Esmer
• IMDb: 7.6

Bu sinemanın hikayesi herkese dokunuyor. Karakterlerin her birinin öyküsü ve hatta yalnızlığı sizi alıp sürüklüyor ve kendi hayatınıza dokunmanızı sağlıyor, adeta ayna oluyor. Özetle konusu, hayatın zorluğu ve insanın kendini bulma sürecine odaklanan duygusal bir drama diyebiliriz.

Film, bir dizi farklı karakterin hayatındaki zorlukları ele alırken, hayatta kalmak için verdikleri çabayı anlatır. Filmde, insanların kendi hayatlarındaki sorunlarla çaba ederken, birbirlerine verdikleri takviye ve umut iletileri vurgulanır.

Obruklar da vardır: Kurak Günler 

• Tür: Dram
• Yıl: 2022
• Oyuncular: Selahattin Paşalı, Ekin Koç, Erol Babaoğlu
• Yönetmen: Emin Alper
• IMDb: 8.1

Son olarak Kurak Günler sinemasını de bu listeye koyalım. Bu sineması izlerken Bir Vakitler Anadolu’da etkileri görüyorum. Güya karakterler bu sinemada Bir Vakitler Anadolu’daki savcının geçmişe dönmüş hali gibi. Güya savcının gençliği bu sinemada anlatılıyor üzere.

Filmin konusu özetle, yeni savcı olan Emre’nin Yanıklar kasabasına tayini çıkması ve ona karşı çıkan seslerin ortasında var olma halini husus alır. Lakin sinema, Emre üzerinden toplumsal gerçekliğe ve gerçeklerle yüzleşmeye ayna fiyat.

Peki bir sinema, hangi kurallar altında Oscar adayı olabilir?

Sonuç olarak, kült, klasik, hatta ‘sinema efsanesi’ olarak tanımlanan kaç üretimler; gösterime girdikleri yıllarda Oscar mükafatını kazanamadı, bazen değeri sonradan anlaşıldı bazen de değerini bilenler sineması hatırladı. Türk sinemaları ortasında Oscar’a aday adayı gösterilmiş birçok değerli sinemalarımız var. Umarız bir gün hayaller gerçek olur ve ödül alırız.

Bir sinema, Oscar adayı olmak için Amerikan Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi’nin belirlediği kriterleri karşılamalıdır. Oscar adaylığına başvurmak için sinemanın öncelikle Hollywood’da en az bir hafta sinema salonlarında gösterimde olması gerekmektedir.

Ayrıca, sinemanın en az 40 dakikalık süreye sahip olmalı. (Kısa sinema ve belgesel üzere istisnai kısımlar mevcut.) Son olarak, Akademi tarafından belirlenen tarihler ortasında vizyona girmiş olmalı (31 Aralık’tan önce) ve 35 yahut 70mm film ya da emsal bir dijital formata sahip olması gerekmektedir.

Kapanış konuşmamı yapıyor ve “tabii ki bu ödülü ailem için alıyorum” diyerek bitiriyorum.

Kendime soruyorum, Oscar’ı bu kadar değerli kılan şey nedir diye, sanırım en yakın bulduğum sebeplerden biri sinema endüstrisi haline gelmesi. Yani bir etiket kadar kıymetli. Her ödül alan sinema için dolu sinema mi, bence değil fakat tekrar de Oscar yani Akademi mükafatları, sinema dünyasının en uygunlarının belirlenmesine ve sinema sanayisindeki kalite ve muvaffakiyet standartlarının belirlenmesine taraf veriyor. İşte bu nedenle değerli olduğunu düşünüyorum.

Yazıyı bitirmeden evvel belirtmek isterim ki bu teklifler benim ödül alabileceğine inandığım filmlerdir; yani büsbütün subjektiftir. Sonuçta hepimizin bir popisi var. Elbette bu liste çok daha uzun olabilirdi. Listemizde olmasını istediğiniz sinemaları yorumlarda paylaşabilirsiniz.