Kimileri Koldan Yapılabilirken Neden İğne (Enjeksiyon) Bilhassa Kalçadan Yapılır?

Doktor amca iğne müellif ha diye korkutulan çocuklar olarak ortadan yıllar geçse bile kabul edelim, o yazılan ilaç enjeksiyon yoluyla verilecekse ister istemez biraz geriliyoruz. Hemşireye yavaşça kolumuzu sıyırıp buyrun dediğimizde ise birçok en korktuğumuz karşılığı alıyoruz ve kalçadan iğne olacağımızı öğreniyoruz. Tıpta utanma yoktur tabi ancak neden kalçadan iğne vurulur?

Tabii biz buna kalçadan iğne oldum diyoruz ancak tıbbi ismi intramüsküler enjeksiyon yani adale içi enjeksiyondur. İlaçların farklı yollardan enjekte edilmesinin nedeni, ilacın yoğunluğuna nazaran emilim müddetinin belirlenmesidir. Yani damardan verilse hık diye gidebileceğimiz ilaçlar var. Gelin tıp dünyasına kısa bir ziyaret yapalım ve neden kalçadan iğne vurulur, vurulduktan sonra neler olur üzere merak ettiğiniz soruları yanıtlayalım.

Önce olayı anlayalım; İğne olmak yani enjeksiyon nedir, neden yapılır?

Enjeksiyon: hastaların tedavisinde kullanılan ilaçlardan ya da gibisi hususlardan kimilerinin bir iğne yani enjektör yardımıyla hastanın bedenindeki damara, boşluğa, kanala ya da dokuya verilme sürecidir. Olağan ilaç sindirim sistemi aracılığıyla kana karışırken enjeksiyon ile verilen ilaç çok daha süratli bir halde kana karışır. 

Enjeksiyon metodu ile kan alınır, kan verilir, aşı yapılır, ilaç verilir ya da gibisi sıvılar verilir. Dünyada en yaygın uygulanan tıbbi süreçlerden biridir. Yılda yaklaşık 16 milyar sefer uygulanmaktadır. Uygulanan enjeksiyonların yüzde 95’lik bir kısmı ilaç vermek için, başkaları ise kan alma – verme ve aşı için yapılmaktadır.

Kısaca enjeksiyon çeşitlerini tanıyalım:

• Damar içi enjeksiyon
• Deri altı enjeksiyon
• İntradermal enjeksiyon
• İntramüsküler enjeksiyon

Damar içi enjeksiyon:

Damar içi enjeksiyon isminden da anlaşılacağı üzere enjektörün direkt olarak damara girmesidir. Kan alma ve kan verme süreçlerinin yanı sıra ilacın ya da gibisi sıvının direk olarak hastanın kan akışına aktarılarak süratli sonuç alınması istenen durumlarda uygulanır.

Deri altı enjeksiyon:

Deri altı enjeksiyon usulü, ilacın ya da gibisi sıvının direkt olarak derinin altında bulunan yağ dokusuna aktarılmak istendiği durumda uygulanır. Genelde en yağlı bölgemiz olan karın bölgesine uygulanır. Yağ dokusunda kan akışı çok az olduğu için ilaç da çok yavaş bir biçimde kana karışır. Bunun en net örneğini diyabet hastaları insülin iğnesi yaparken görüyoruz. 

İntradermal enjeksiyon:

İntradermal enjeksiyon, en sıkıntı enjeksiyon formüllerinden biridir zira derinin epidermis ve hipodermis ortasındaki orta katmanı olan dermise uygulanır. Ön kolun iç kısmına, sırtımızın üst kısmına ya da kürek kemiğinin alt kısmına uygulanır. Bu teknikte ilaç hayli yavaş bir halde emilir. Ayrıyeten tüberküloz ve alerji testleri de bu enjeksiyon yolu ile yapılır. 

İntramüsküler enjeksiyon:

İntradermal enjeksiyon, adele için enjeksiyon ve kas içi enjeksiyon üzere isimlerle de bilinir. Kalçadan iğne, koldan iğne ve gibisi uygulamalar intradermal enjeksiyondur. Kasa verilen ilaç, kan damarları tarafından yavaş lakin tesirli bir formda özümsenmektedir.

Gelelim merak edilen bahse; Neden kalçadan iğne vurulur?

İntramüsküler enjeksiyon olarak isimlendirilen kalçadan iğne, adale içi yani kas içi enjeksiyon cinsidir. Bu enjeksiyon çeşidinde ilacın kaslar tarafından yavaşça emilmesi ve o halde kana karışması beklenir. Kalçadan olduğu üzere koldan da vurulabilir.

İyi ancak neden kalçadan diyorsanız, aslında bu karşılığı squat yapanlar çok uygun biliyor. Kalçalarımız en ağır kas kütlelerinden birine sahip. Tabii genelde o bölgemizi oturmak için kullanıyoruz lakin kalçadan bacaklara yanlışsız uzanan kas kümesi bedenimizdeki en ağır kas kümesidir. 

Kalçadan iğne yapıldığı vakit ilaç direkt kasların ortasına karışır ve emilmeye başlar. Kas yoğunluğu olduğu kadar damar yoğunluğu da yüksek olan bu bölgeden yavaşça emilen ilaç, istenilen süratte bedene yayılır. İğne sonrası kalkıp bir iki adım attığınızda ise bu süreç daha da hızlanır. 

Özetlemek gerekirse kalçadan iğne yapılmasının nedeni; ilacın kaslar tarafından yavaşça emiliyor olması lakin tıpkı vakitte da istenilen süratle bedenin öbür bölgelerine yayılıyor olmasıdır. Yani kalçamız yavaş emilip süratle yayılması istenen ilaçlar için yaratılmış üzere başarılı formda bu vazifesi yerine getiriliyor.

Peki koldan olmaz mı?

Aslında olur. Bedenimizin üst kolundaki biceps yani pazu kasları da en az kalçamız kadar ağır bir kas kütlesine sahiptir ve damar yoğunluğu da pek yerindedir. Fakat gel gelelim, ilacın ölçüsüne dayanabilir mi?

Zaten kelam konusu ilacın damara değil de kasa verilmesinin nedeni direkt olarak kana verildiği vakit damar hasarı oluşturma ihtimalidir. Alışılmış öbür nedenleri de var fakat asıl neden ilacın yoğunluğu olduğu için kol kaslarımız bu yoğunluğu kaldıramayabilir. Kalça kasları için bu çok daha kolay bir durumdur. 

Tabii diyelim tabip ilaç yazdı ve kalçadan iğneyle verilmesini istedi. Siz bir sorun bakalım koldan olmaz mıymış. İlacın cinsine, yoğunluğuna ve sizin durumunuza nazaran doktor tarafından koldan yapılması da uygun görülebilir. 

Kalçadan iğne nereye ve nasıl yapılır?

Halk ortasında kalçadan iğne olarak bilindiği için bu halde söylüyoruz fakat aslında dikkat ettiyseniz iğne tam olarak kalçadan çok bele yakın bir bölgeye yapılıyor. İğne yapılmadan evvel kalça üzerinde hayali bir artı işareti çizilir ve enjeksiyon sağ üst ya da sol üst kısma yapılır. O yüzden tam pantolonu sıyırmamıza da gerek yoktur. 

Kalçadan iğne yapmak kolay üzere görünse de büyük riskleri vardır. Sağ ya da sol üst kısmın tam dış tarafına yapılmasının nedeni o bölgenin en az damara sahip bölge olmasıdır. Öbür bir nedeni ise kalçadan başlayıp aşağı gerçek giden büyük siyatik sonudur. Sinire ya da damara denk gelmeyecek en rahat bölgeye iğne yapılır. 

Kalçadan iğne sonrası şişlik, ağrı, yanma, kaşıntı olağan mi?

Vücudumuza olağan dışı bir formda bir iğne giriyor, yetmiyor bir de ilaç enjekte ediliyor; elbette bu tıp ağrı ve gibisi şikayetler olağandır. Hatta birtakım ilaç cinslerinde bu şikayetler son derece ağır bile olabilir. Bu nedenle ufak problemler yaşıyorsanız tasa etmenize gerek yok.

Fakat kimi durumlar riskli olabilir. İğne yapıldığı sırada bir damar ya da hudut hasar görmüş olabilir. Bedeniniz verilen ilaca farklı bir reaksiyon gösteriyor olabilir. Bu nedenle kalçadan iğne olduktan sonra bir mühlet sıhhat kuruluşunun yakınlarında bekleyin. Vücudunuzda olağan dışı bir reaksiyon görüyorsanız çabucak bir tabibe danışın. 

Bonus: 

En sık uygulanan enjeksiyon yollarından olan kalçadan iğne hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Elbette bu tıbbi bir husus ve çok daha fazla ayrıntısı var lakin bu yazımızda herkesin anlayacağı biçimde temel bir bilgilendirme yapmaya çalıştık.