Klasik İtalyan Sinemaları

İkinci Dünya Savaşı sonrası bütün Avrupa bir daha eskisi üzere olmayacak halde değişti, İtalya da bu değişime katılan ülkeler ortasında. İtalya’da yaşanan bu değişimi en net gördüğümüz alan ise sinema oldu zira faşist Mussolini periyodunda yapılan propaganda sinemalarından sıkılmış olan sinemacılar İtalyan sinemaları ile yeni bir dünyanın kapılarının aralandığını herkese göstermek istediler.

İşte ne olduysa o günden sonra oldu ve İtalyan sinemaları, yeni gerçekçilik akımı ile birlikte yeni bir kimlik kazandılar. Bu devrin sinema üzerindeki tesirleri o kadar büyük oldu ki kimilerini sonrasında ve hatta bugün yapılan sinemalarda bile görmek mümkün. Alışılmış bütün külliyata hakim olmak kolay değil ancak gelin bazı klasik İtalyan sinemalarına yakından bakalım ve izleyiciye sundukları öyküler üzerinden ülke sinemasının yapısını daha uygun anlayalım.

Keyifle izleyebileceğiniz klasik İtalyan sinemalarından kimileri:

• Il tempo si è fermato
• La ragazza con la valigia
• Mafioso
• Riso amaro
• Sacco e Vanzetti
• Roma ore 11
• Sedotta e abbandonata
• Indagine su un cittadino al di sopra di ogni sospetto
• Ladri di biciclette
• La meglio gioventù
• Nuovo Cinema Paradiso

Dağ başında iki adam: Vilayet tempo si è fermato

• Yıl: 1959
• Tür: Dram
• Yönetmen: Ermanno Olmi
• Oyuncular: Roberto Seveso, Natale Rossi, Paolo Quadrubbi
• IMDb: 7.5

Il tempo si è fermato sineması, genç bir üniversite öğrencisinin yanına kaldığı adamın karısının doğum yapması üzerine onun vazifesi olan bekçiliği kabul etmesiyle başlıyor. Genç adam dağ başında bir barajda bekçilik yapmaya başlar. Bu sessiz ve ıssız ortamda yanında yalnızca onun üzere bekçi olan yaşlı bir adam vardır. Vakit geçip ortadaki buzlar çözülünce iki adam ortasında bir dostluk oluşmaya başlar. 

Elinde bavuluyla kız başına: La ragazza con la valigia

• Yıl: 1961
• Tür: Dram, Romantik
• Yönetmen: Valerio Zurlini
• Oyuncular: Claudia Cardinale, Corrado Pani, Jacques Perrin
• IMDb: 7.5

Dünyada Girl with a Suitcase ismiyle vizyona giren La ragazza con la valigia sinemasında genç bir bayanın kıssasını izliyoruz. Elinde bavuluyla güçlü bir adam için sevgilisini terk eden genç kız, sonrasında yine ortada kalır. Bir yandan hayatta kalmaya çalışan bir yandan da çılgın bir gece hayatı yaşayan karakterimiz bir kıyı kasabasına gittiği vakit işler uygunca karışır ve onu kurtaracak olan erkek kardeşi olacaktır. 

Her Sicilyalı mafya değildir: Mafioso

• Yıl: 1962
• Tür: Güldürü, Hata, Dram
• Yönetmen: Alberto Lattuada
• Oyuncular: Alberto Sordi, Carmelo Oliviero, Gabriella Conti
• IMDb: 7.6

Başarılı bir kara güldürü anlatısına sahip olan Mafioso, uzun yıllardır Milano’da çalışan bir Sicilyalının ailesini görmek için köyüne gitmesi ile başlıyor. Kendisi alışık olsa bile kuzeyli olan karısı bu ortama hayli yabancı kalır. Karakterimiz eski arkadaşlarıyla hasret giderirken Elinde bavuluyla güçlü bir adam için sevgilisini terk eden genç kız, Evden ava diye çıkan acemi suikastçi, kendini New York’ta bulacaktır. 

Taşrada pirinç hırsızlığı: Riso amaro

• Yıl: 1949
• Tür: Hata, Dram
• Yönetmen: Giuseppe De Santis
• Oyuncular: Giuseppe De Santis, Carlo Lizzani, Gianni Puccini
• IMDb: 7.6

Dünyada Bitter Rice ismiyle vizyona giren Riso amaro, İtalya yeni gerçekçilik akımının en dikkat çeken sinemaları ortasında. İki hırsız, Kuzey İtalya’da polisten kaçarken kendilerini bayan emekçilerin ortasında bulur ve onlarla bir arada yola düşer. Bayan personellerden bir tanesi, çalışma müsaadesi olmayan ikiliyi bir formda pirinç tarlalarında işe sokar. Sonrasında yaşananlar ise büyük bir hırsızlığın taşradaki yansımasını gözler önüne serer. 

Gerçek hatalıların hikayesi: Sacco e Vanzetti

• Yıl: 1971
• Tür: Biyografi, Hata, Dram
• Yönetmen: Giuliano Montaldo
• Oyuncular: Gian Maria Volonté, Riccardo Cucciolla, Cyril Cusack
• IMDb: 7.8

Sacco e Vanzetti sinemasında gerçekten yaşamış İtalyan asıllı iki anarşist olan Nicola Sacco ve Bartolomeo Vanzetti’nin öyküsünü izliyoruz. İkili 1920 yılında ABD Massachusetts’te bir soygun yapmaya kalkarlar. Soygun sırada işler zıt masraf ve iki kişiyi öldürmek zorunda kalırlar. Bunun üzerine mahkemede her ikisi de mevt cezasına çarptırılır. Sinema, memleketler arası alanda pek çok mükafata layık görüldü.

Ölüme götüren işsizlik: Roma ore 11

• Yıl: 1952
• Tür: Dram
• Yönetmen: Giuseppe De Santis
• Oyuncular: Carla Del Poggio, Lucia Bosé, Raf Vallone
• IMDb: 7.8

İtalya’da işsizliğin en yüksek olduğu periyotta yaşanmış gerçek bir olaya dayanan Roma ore 11 sineması, bir sekreterlik işi için verilen iş ilanına 200 bayanın başvurmasıyla başlıyor. Bir merdivende iş görüşmesi için bekleyen bayanlar ortasında toplumun her kesitinden insan vardır. Merdivenin çökmesi, onlarca kişinin ölmesi ve onlarca kişinin de yaralanması üzerine öykü derin bir sınıfsal sorgulamaya dönüşüyor. 

Aynı bizim dizilere benziyor: Sedotta e abbandonata

• Yıl: 1964
• Tür: Güldürü, Dram
• Yönetmen: Pietro Germi
• Oyuncular: Stefania Sandrelli, Saro Urzì, Lando Buzzanca
• IMDb: 7.9

Sicilya taşra hayatını ve klasik hayatını mizahi lisanla eleştiren bir imal olan Sedotta e abbandonata sinemasında kalabalık bir aile kıssası izliyoruz. Her şey büyük kız kardeşin nişanlısının küçük kız kardeşi kandırarak onunla bağa girmesi ile başlar. 16 yaşındaki kız gebe kalınca babası, büyüğü bırakıp küçükle evlenmesini ister fakat adam ortadan kaybolur. Bunun üzerine baba, aile gururunu müdafaa çabasına atılır. 

Bir garip kara güldürü: Indagine su un cittadino al di sopra di ogni sospetto

• Yıl: 1970
• Tür: Kabahat, Dram
• Yönetmen: Elio Petri
• Oyuncular: Gian Maria Volonte, Florinda Bolkan, Gianni Santuccio
• IMDb: 8.0

Ülkemizde Her Türlü Kuşkunun Ötesinde Bir Vatandaş Üstüne Soruşturma ismiyle vizyona giren Indagine su un cittadino al di sopra di ogni sospetto sinemasında ilginç bir kara mizah anlatısı izliyoruz. Sayısız mükafata layık görülen sinemanın öyküsü, bir polis müfettişinin metresi öldürmesi ile başlıyor. Genç bir polis, müfettişe yardım ederek kuşkulu olarak diğerlerini ortaya atar. 

İtalyan yeni gerçekçiliğinin ta kendisi: Ladri di biciclette

• Yıl: 1948
• Tür: Dram
• Yönetmen: Vittorio De Sica
• Oyuncular: Lamberto Maggioran, Enzo Staiola, Lianella Carell
• IMDb: 8.3

Ülkemizde Bisiklet Hırsızları ismiyle vizyona giren Ladri di biciclette sineması demek, İtalyan yeni gerçekçiliğin ta kendisi demektir. Savaş sonrası Roma kentinde geçen öyküde hayatta kalma gayreti veren sıradan bir emekçinin hayatını izliyoruz. Uzun bir vakit sonra iş bulan ancak iş için gerekli bisikleti çaldıran karakterimiz oğluyla bir arada kenti karış karış gezmeye ve çalınan bisikleti aramaya başlar. 

Orta sınıf aile destanı: La meglio gioventù

• Yıl: 2003
• Tür: Dram, Romantik
• Yönetmen: Marco Tullio Giordana
• Oyuncular: Luigi Lo Cascio, Alessio Boni, Jasmine Trinca
• IMDb: 8.5

Dünyada The Best of Youth ismiyle vizyona giren La meglio gioventù sinemasında bir aile üzerinden anlatılan bir çeşit jenerasyonlar ortası çatışmaya şahit oluyoruz. 1966 yılında başlayan kıssa yıl yıl biraz daha katmanlı hale geliyor ve 2003’e kadar sürüyor. Kimlerine nazaran bir ömür süren bu müddet boyunca orta sınıf bir ailenin kendi içlerinde ve dış dünya ile yaşadıkları çatışmalar ekrana yansıyor. 

Eski bir dostun vefatı: Nuovo Cinema Paradiso

• Yıl: 1988
• Tür: Dram, Romantik
• Yönetmen: Giuseppe Tornatore
• Oyuncular: Philippe Noiret, Salvatore Cascio, Marco Leonardi
• IMDb: 8.5

Ülkemizde Cennet Sineması ismiyle vizyona giren Nuovo Cinema Paradiso, en değerli dünya klasiklerinden biri olarak kabul edilir ve müzikleri Ennio Morricone tarafından yapılmıştır. Kıssa, bir direktörün sevgilisinin ona annesinin aradığını ve Alfredo’nun öldüğünü söylemesi ile başlar. Alfredo aslında direktörün çocukluğunda birinci sefer ona sinemanın ne olduğu gösteren bir sinema makinistidir. 

Kendine has usulleriyle dikkat çeken klasik İtalyan sinemalarından kimilerini listeledik ve kısaca izleyiciye sundukları kıssalardan bahsettik. Elbette bu liste çok daha uzun olabilirdi. Listemizde olmasını istediğiniz İtalyan sinemalarını yorumlarda paylaşabilirsiniz.