Klasik Otomobil Müzesi Hâline Gelen Küba’da Neden Çok Fazla Eski Model Var? Sebebi Otomobil Tutkusu Değil!

Bunun karşılığı bir otomobil sevdasından daha fazlası. Küba’nın karmaşık geçmişi ve ekonomik sınırlamaları ülkenin otomobil müzesi olmasının esas nedenleri.

Küba’nın ayrılmaz modülü hâline gelen rengarenk klasik arabaların ülkede nasıl var olduğunu ve sonra neden öbür cins otomobilin pek olmadığını merak edenleri içeriğin devamına alalım.

Küba’daki otomobillerin tarihi hayli eskilere dayanıyor.

Küba, hiçbir vakit otomobil üreten ülkeler ortasında olmadı ve bu gereksinimi otomotiv ithalatından karşıladı. Küba-İspanyol-Amerikan Savaşı sırasında Küba’ya birinci otomobil ihracatı yapıldı ve 1898’de namı pek duyulmamış Fransız üreticisi tarafından Parisienne modeli araç geldi.

1900’lerin başında ABD araba ve modüllerinin en büyük ithalatçısı konumuna, Küba geçti. Dünyada kişi başına en fazla saraç sayısına sahip ülkeler ortasında bulunan Küba’da Klasik Ford Model T’yi her yerde görmek mümkündü. Bu otomobiller da ülkede “fotingo” yani “külüstür” ismi ile anılıyordu.

20. yüzyılın birinci yarısında ise ABD’de satışa sunulmayan otomobiller Küba’da vardı. Zira Küba, Amerikan araba firmaları tarafından test pisti olarak kullanılıyordu. Ford’dan Chevrolet’e, Cadillac’tan Chrysler modellerine kadar birçok otomobil ülkede kendine yer buldu. 1956 yıllarında Küba’da 140 binden fazla otomobil vardı ve bunların yaklaşık 90 bini Havana sokaklarında geziyordu.

Eski dostlar düşman oldu, ithalat ve ihracata ambargo geldi.

Küba İhtilali ile tüm kartlar baştan dağıtıldı. ABD ve Küba ortasındaki ambargo ile araba de dahil olmak üzere her türlü ithalat ve ihracat yasaklandı. Hatta bu ambargo, modern tarihin en kalıcı ticari ambargosu olarak da kayıtlara geçti.

Ambargo, bilhassa araba sahipleri için önemli badireler doğurdu. Otomobil gelmemesi bir kenara tamirat için parça bulmak artık imkânsızdı. Araç sahipleri için iki seçenek vardı. Ya kesimleri kendileri bir biçimde onaracaklardı ya da otomobiller garajda paslanmaya yüz tutacaktı.

Yaratıcılık devreye girdi ve klasik otomobillerde onarımlar başladı.

Lada, Volgas ve Geely üzere öbür araçların kesimlerinden tamir çalışmaları başladı. Araç sahiplerinin öbür bahtı yoktu zira otomobillerine gereksinimleri vardı. Küba’da gördüğünüz otomobillerin birçoğunun rengarenk olması da aslında bu onarım çalışmalarının birer modülü. Zira tamirciler yamaları bir biçimde kapamak zorundaydı.

Âdeta bir sihirbaza dönen tamirciler, otomobilleri tamir etmek için farklı yollar denedi. Modülleri neredeyse sıfırdan yaptılar. Birtakım otomobillerin motorları ise Toyota yahut Mitsubishi motorları ile değişti. Eski dökme demir tesisat boruları da bozulan yerlerde yerini aldı.

Küba’daki eski Amerikan otomobillerinin %90’ında yepyeni motorların sökülüp tamir edildiği veya öteki model otomobillerin motorları ile değiştirildiği kestirim ediliyor.

Küba’da öbür model otomobillerin pek olmamasının sebeplerinden biri de maliyet.

2016 yılında yabancı otomobil satın alma yasağı hafifletildi. Küba’ya yepisyeni araçlar gelmesinin yolu açılmıştı ancak bir sorun vardı. O da maliyet. İthalatın sıkı biçimde denetlenmesi, araba satışlarının hala devlet inhisarında olması otomobil fiyatlarının yüksek olmasının nedeni.

Amerikan olmayan otomobillerin fiyatlarının yaklaşık 40 bin dolar olması Kübalılar için yeni arabaları hayal hâline getiriyor. Bir hekimin ayda yaklaşık 70 dolar, avukatın 80 dolar ve âlâ günündeki bir taksicinin 100 dolar kazanması eski otomobillerin tamir edilmesinden öbür talih bırakmıyor.

Eski otomobillerin üzücü bir gerçeği daha var: Büyük bir etraf sorunu.

Düşük kalitedeki dizel ile eski motorların birleşimi kentte etraf meselesine yol açıyor. Eski otomobillerin gerisinden çıkan kara dizel egzoz bulutları ile her yer yanmış mazot kokusuna bürünüyor. Küba’daki birçok meskende ve restoranda klima olmadığı göz önüne alındığında da bu dumandan kaçmanın maalesef ki yolu yok.

Küba’da kaç tane klasik otomobil var?

Küba’da 60 bin civarında klasik Amerikan arabası bulunuyor. Yarısının 1950’lerden, %25’inin 1940’lardan, başka %25’inin ise 1930’lardan geldiği kestirim ediliyor. Yani Küba sokaklarında gördüğünüz her bir klasik Amerikan arabası aslında birer aile yadigârı.

Amerikalı araba tutkunları, bu yadigârlara sahip olabilmek için çok uğraşsa da Küba maddesine nazaran otomobillerin ülkeden çıkması yasak. Bir gün bu kural değiştiğinde eminiz ki klasik otomobiller için çok yüksek ölçüler konuşulacaktır.

Küba’nın bilinmeyen başka taraflarını merak edenler için: