Küba’daki Amerikalı Diplomatların Beyinlerinde Hasar Bırakan ve Sebebi Yıllardır Çözülemeyen Olay: Havana Sendromu

Havana Sendromu, 2016 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Küba’daki diplomatları ortasında gizemli sıhhat meselelerinin başlamasıyla ortaya çıktı. Bu sıhhat meseleleri, başta Amerikalı diplomatlar olmak üzere diplomatların aile üyeleri tarafından yaşandı ve belli semptomları içeriyordu.

Amerikalı yetkililer, Havana Sendromu’nun bir çeşit akın olabileceğine inanmalarına rağmen, öbür ülkelerin yetkilileri hücumlara dair rastgele bir iz bulamadılar. Bu garip hastalık neden yalnızca o diplomatlarda görülmüştü? Bakalım bu gizemli hastalığın mantıklı bir açıklaması var mı?

Havana Sendromu ismi, 2016-2017 yıllarında Küba’nın başşehri Havana’da misyon yapan Kanadalı ve ABD’li diplomatlar ve ailelerinin yaşadığı gizemli bir hastalıktan geliyor.

Ülkedeki diplomatik vazifeliler ve aileleri; baş dönmesi, istikrar kaybı, işitme meseleleri, anksiyete ve “bilişsel sis” olarak isimlendirdikleri semptomları rapor etmeye başlamışlar. Bu bireyler, ani bir biçimde çevrelerindekilerin işitmediği sesler duyduklarını ve sonrasında dayanılmaz bir basınç ve titreşim hissetmeye başladıklarını belirtmişler.

Havana Sendromu’nun tesiri altındaki Kanada’nın Havana Büyükelçiliği vazifelisi, 2017’de baş ağrısı ve baş dönmesi üzere şikayetler yaşamaya başlamış.

Hastalığı gizemli yapan şey ise sebebi ve çıkış noktasının tam olarak bilinmemesi. İlk hadise, Barack Obama’nın Küba ile diplomatik ilgileri tekrar kurma gayretlerinin bir parçası olarak, 2015 yılında bir büyükelçilik açılmasıyla başladı. Büyükelçilikteki vazifeliler, şimdi nedeni tam olarak anlaşılamayan birtakım semptomlar sergilemeye başladılar.

Bir vazifeli, ailesiyle tatilden döndüğünde konuttaki buzdolabının prizinden çekilmiş olduğunu fark etti.

Bu durum, konutlarına müsaadesiz giren birinin bulunabileceği argümanlarını güçlendirdi. Çünkü Küba hükûmeti, diplomatların meskenlerinin yerini biliyordu ve gerektiğinde müdahale edebiliyordu.

Birkaç gün sonra ise bu çalışan, apansız başının üzerinde bir baskı hissetti. Bu durumu anlamaya çalışırken meslektaşlarından duyduğu gizemli sonik akınlar aklına geldi. Birkaç gün boyunca geçmeyen baş ağrılarına denge kaybı, uykusuzluk, okuma zorluğu ve baş dönmesi üzere semptomlar eklendi. Vakit geçtikçe, belirtiler daha da şiddetlendi ve yeni semptomlar, unutkanlık ve baş karışıklığı üzere meseleler da ortaya çıkmaya başladı.

2018 yılında JAMA (Journal of the American Medical Association) mecmuasında, bu hastalığın semptomlarını sergileyen 21 kişinin bulguları yayınlandı.

Şikayetler, birinci başladığı tarihten yaklaşık üç ay sonra bile hastalarda devam eden bilişsel bozukluk (%81), istikrar meseleleri (%71), görsel bozukluklar (%86), işitsel bozukluklar (%68), uyku meseleleri (%86) ve baş ağrısı (%76) üzere semptomları içeriyordu.

Hastalar ortasında bilişsel (%76), vestibüler (denge ile ilgili, %81) ve okülomotor (göz hareketleri ile ilgili, %71) açıdan objektif bulgular bulunuyordu. Birtakım hastalar kalıcı uyku bozukluğu (%71) ve baş ağrısı (%57) üzere sıkıntılar nedeniyle farmakolojik müdahale gerektiriyordu.

Sonuç olarak, bu hastalardan 14’ü emekliye ayrılmak zorunda kalırken, yalnızca 7’si ağır bir tedavi, konut antrenman programları ve bilişsel rehabilitasyon sonrasında işlerine geri dönebildi.

Neredeyse her çalışan, artan baş ağrısı, baş dönmesinden şikayet ediyordu.

İlginç bir şekilde bu semptomlar, kişiler evdeyken ağırlaşıyor, meskenden ayrıldıklarında neredeyse kayboluyordu. Etkilenen şahısların beyinleri incelendiğinde ise önemli hasarlar tespit edildi. Etkilenen sayısı giderek arttığı için soruşturmanın derinliği de arttı.

Ön raporda, bu işçilerin konutlarının içinde yahut dışında yerleştirilen özel bir aygıtın saldırısına uğramış olabilecekleri belirtildi. Küba hükûmeti de soruşturmaya dahil oldu. Bu gizemli olayı araştıran 2 bin kişilik Kübalı takım, diplomatların komşularını da inceleyerek argümanların doğruluğunu araştırdı.

Aylar süren araştırmaların akabinde Amerika’nın sav ettiği sonik cihazlara ulaşılamadı. Ayrıyeten diplomatların konakladığı yerlerde işitme kaybına yol açabilecek yüksek seslere dair rastgele bir bulgu da yoktu.Yaşanan semptomların nedeninin ağır çalışma temposu olabileceği argüman edildi.

Sadece diplomatları maksat almıyor.

Bu rahatsızlık, gariptir ki emsal semptomları paylaşan aile üyelerini de etkiliyor. ABD’de tedavi gören diplomatların kalıcı işitme kaybı yaşamaları, tasaları gitgide arttırdı. Geçtiğimiz yıllarda, 5 Kanadalı diplomat emsal semptomları deneyimlediklerini belirtti.

Kısa bir müddet içinde bu sayı 10’a yükseldi. Olayı araştırmakla görevlendirilen müfettişler, diplomatların konutlarında ayrıntılı incelemeler gerçekleştirmelerine karşın atak olabileceğine dair hiçbir bulguya rastlanmadı.

Peki bu sendroma yol açan neydi?

Tıpta bu bahisle alakalı rastgele bir bulgu ve semptom yok, FBI ve CIA bunun sıradan bir hastalık olmadığını savunuyor. ABD, bilhassa son beş yılda diplomatların emsal şikayetlerden iş yapamaz duruma geldiklerini belirtiyor. Ortaya atılan tez ise “sonik silah” ile ilgili. Pekala bu türlü bir şey mümkün olabilir mi?

Ses dalgaları kullanılarak insanlara yahut objelere ziyan vermek yahut rahatsız etmek hedefiyle tasarlanmış silahlara “sonik silah” deniyor. Bu silahlar, ses dalgalarını yüksek yoğunlukta yahut istenmeyen bir frekansta maksada göndermek için kullanılıyor.

Sonik silahlar, sesten kaynaklanan titreşimler ve basınç değişiklikleri yoluyla tesirlerini gaye üzerinde şiddetli bir biçimde gösterirler. İnsan “Neden olmasın?” diye düşünmüyor değil.

Özetlemek gerekirse bu sendrom, yaklaşık 7 sene evvel karşımıza çıkan, cırcır böceğine misal bir ses ile kulakları tırmalayan, baş ağrıtan, mide bulandıran, kulak çınlatan ve hayatı zindan eden bir hastalık. Yapılan araştırmalar, elle tutulur bir sebebin olmayacağını düşündürse de sonuçlara nazaran sebebin sonik silah olabileceği de kuşkulu. Araştırmalar günümüzde de bir sonuca varamadı. Sizce bu sendromun kaynağı ne olabilir?