Mezarı Açıldığında Bir Lanetin Başlayacağına İnanılan Timur’un Kafatası Hangi Emelle Çıkarılmıştı?
Semerkant’ta bulunan Timurlu İmparatorluğu’nun kurucusu olan Timur’un türbesine giren grup, zımnî mezar odasına girerek hafriyat çalışmalarına başlamışlardı. Oğulları Şahruh ve Miranşah’ın da içinde bulunduğu bu mezar odası, insanların inanışına nazaran Timur’un lanetini de içinde barındırıyordu.
Bir inanışa nazaran Timur’un mezarının açılması, bir felaketi de doğuracaktı. Hakikaten korktukları da tesadüfen olmuştu, mezarın açılmasının çabucak akabinde Almanya, Sovyetler’e savaş ilan etti.
Türkler, tarih boyunca büyük hükümdarlar çıkardı. Avrupa’ya dehşet salan Attila’dan Çin’e aman vermeyen Mete Han’a; Anadolu’nun kapılarını aralayan Alp Arslan’dan, İstanbul’u fetheden Fatih’e kadar…
Bu isimlerden daha kacını sayabiliriz, bunların ortasında Orta Asya’nın temsilcilerinden Buyruk Timur da var. 1336’da Özbekistan’ın Keş Şehri’ne bağlı Hacı Ilgar Köyü’nde dünyaya gelen Timur’un annesi Tekine Hatun’un kökeni, rivayet edilene nazaran Cengiz Han’a dayanıyor. Tekrar bir rivayete nazaran tıpkı Cengiz Han’ın doğumunda olduğu üzere onun da doğduğunda elinde bir kan pıhtısı vardı.
Cengiz Han ile özdeşleşen “elinde kan pıhtısı ile doğmak”; o kişinin savaşçı, cengaver bir hükümdar olacağı manasına geliyordu. Jean-Paul Roux, “Aksak Timur” isimli kitabında bu rivayeti şöyle anlatıyor:“1976 yılına bu kan pıhtısının İlah tarafından bahşedilmiş bir gücün simgesi olduğunu ve aşık kemiği biçiminin de bu gücün nesilden jenerasyona geçeceğini belirttim.”
Timur’un nasıl bir askerî deha olduğunu gösteren en hoş örnek Hint Seferi’dir. Mustafa Rahmi Balaban’ın çevirdiği “Timur ve Tüzükatı” yapıtında bu seferden bahsediliyor.
“Delhi valisi Mahmur, Hint askerleriyle müdafaaya çıktı. Hint askerlerinin önünde birçok fil vardı. Tatarlar ve atları ürkütüp geri kaçtılar. Fakat sonraki gün Timur, ordusunun önüne birçok deve sıraladı. Ve bunların havudları üstüne kuru buğday, çavdar sapları koydurarak ateşe verdi. Filler bu ateşi görünce ürkerek geri kaçtı. Bunun üzerine Tatarlar (Timur’un ordusu) hücum ile Hintleri mağlup ettiler.”
Tarihte birçok sefer düzenleyerek ismini tüm dünyaya duyuran Timur, 71 yaşında Çin’e karşı düzenlediği seferde Otrar’da hasta düşerek 19 Ocak 1405 tarihinde hayata veda etti. Mezarı ise Semerkant’a defnedildi.
Halkın rejimle bağını güçlendirmek için teşebbüslerde bulunan Sovyetler Birliği, Semerkant’ta Timur’un türbesini de restore ettirdi.
1941 yılının haziran ayında araştırmacılar, ağır bir merakla Timur’un mezarını açma teşebbüsünde bulundular. Bu durum birçok merakı ve kaygıyı da gün yüzüne çıkardı. Halkın inanışına nazaran Timur’un mezarının açılması felaketi beraberinde getirecekti.
Bu efsane, iki yazıta da oyulmuştur. Birinci yazıt, mezar taşında yazılıdır ve “ölümden dirildiğimde dünya titreyecek” yazar. İkincisi ise mezarın içindedir ve “mezarımı rahatsız eden, benden daha dehşetli bir istilacı salacaktır” yazılıdır.
Yine de bunların bir efsaneden ibaret olduğu fikriyle hareket eden Komünist Parti’nin Özbekistan sekreteri Usman Yusupov’un nezareti altında çalışmalara başlanıldı.
Kazılarda toplam 5 mezar incelendi, bunlar; Emir Timur, oğulları Şahruh ve Miranşah ile torunları Uluğbey ve Muhammet Sultan’ın mezarlarıydı. Birinci olarak Şahruh’un mezarı, akabinde Uluğbey’in mezarı açıldı. Buyruk Timur’un kemiklerine ise 19-21 Haziran günlerinde ulaşıldı.
Kazı raporlarına bakıldığında Timur’un mezarının üzerinde gümüş ipliklerle ayetler işlenmiş bir örtü vardı. Tabut açıldığında ağır bir kokuyla karşılaşıldığı söylenir. İskeletin üzerinde mumyalanmış biçimde deri kalıntıları tespit edilmiştir. Naaşın yüzü ise İslami kurallara uygun biçimde kıbleye bakıyordu.
Rapora nazaran iskelet, 1.70 uzunluklarında, çok güzel bir formda, bedenin belli bölgelerinde yara bere izleri olan, sağ bacağının kemikleri başkasına nazaran daha ince ve kısa olan bir beşere aitti.
Bunlara ek olarak Timur’un tipik bir Moğol yüz sınırlarına sahip olduğunu, kızıl saçları, dudağının iki yanından aşağı sarkan bıyığı ve kama formunda latifeli olduğu tespit edilmiştir. Kazıyı fotoğraflayan Malik Kayumov’un anlattıklarına nazaran bu olay, Özbekleri rahatsız etmiş; hatta hafriyat ekibine uyarıda bulunduklarını söylemiştir. Ve mezarın açılmasından sadece bir gün sonra II. Dünya Savaşı’nın doğu cephesi patlak vermiş, 22 Haziran günü Alman tankları Sovyet hududunu geçmişti. Savaş sebebi mezarın açılmasına yorulsa da aslında bu durum büsbütün tesadüf.
Kazıyla ilgili direktifin şahsen Joseph Stalin tarafından imzalandığı argüman ediliyor. Hatta savaşın gidişatını değiştirecek durumlara da kendisinin hazır olduğuna dair söylentiler de vardı. İzlemek isteyenler için türbenin manzaraları aşağıdadır:
Mezar açıldıktan sonra Timur adına 19-20 Kasım 1942’de tekrar bir cenaze merasimi düzenlendi. Şaşırtıcı bir tesadüftür ki o gün Stalingrad’daki en önemli savaşlar yaşandı; Sovyet birlikleri savaşın seyrini değiştiren karşı hücum başlattılar. Periyoduna damgasını vuran ve isminden hâlâ kelam ettiren bu büyük başkan, Yıldırım Beyazıt ile gerçekleştirdiği Ankara Savaşı nedeniyle de daha da birçok araştırmaya husus olacak üzere duruyor.