Mimar Sinan’ın Öğrencisinin Yaptığı “Tac Mahal”in Hikayesi
Babür İmparatorluğu’nun mimarisinin bu nadide örneği, tüm İslâm yapıtlarının ortasında hayli özel bir pozisyona sahipken sadece Müslümanlar tarafından değil; Hıristiyanı, Musevisi ve başka tüm din mensuplarından hürmet ve sevgi görüyor.
Üstelik bu yapının mimarı, Osmanlı’nın tüm dünyayı tesiri altına alan mimarlık yapıtlarının pîri, namını Hindistan’a kadar yayan Mimar Sinan’ın öğrencisi Muhammed İsa’dır.
İsmi “Dünyanın kralı” manasına gelen Şah Cihan, şimdi bir prensken 16 yaşındaki Ercüment Banu Begüm ile yolu kesişti.
Saraylı şairlere göre Ercüment Banu öyle hoştu ki Ay bile onun hoşluğuyla yarışamıyor, yüzünü saklıyordu. Şah Cihan, bu hoşluk karşısında adeta tutulmuştu. Ercüment Banu Begüm, 1612 yılında onun 3. ve tek aşık olduğu eşi olacak, evlendikten sonra da Şah, “sarayın süsü, seçilmişi” manasına gelen Mümtaz Mahal ismini kendisine verecekti.
Mümtaz Mahal, hoşluğu bir kenara hem zeki hem de merhametliydi. Vakitle eşi olmasının yanı sıra zekasıyla Şah Cihan’ın her mevzuda danıştığı bir kişi haline geldi.
Şah Cihan, kendisine o denli güveniyordu ki birçok kaynakta kendisine değerli bir imza yetkisi verdiği de söylenir. Bunun yanında sadakati ve şefkatiyle tüm halkın da gönlünü kazanmıştı. Muhtaçlığı olanları giydirir, doyurur ve para tahsil ederdi. Günlük hayatta olduğu üzere seferde de her daim eşi Şah Cihan’ın yanından ayrılmazdı.
1631’de Şah Cihan’ın hükümdarlığının şimdi 3. yılında 14. çocuğuna gebe olan Mümtaz Mahal, 16 Haziran 1631’de çadırın içinde sağlıklı bir bebek dünyaya getirdi. Her şey olağan görünse de birdenbire kötüleşti. Seferde olan Şah Cihan, eşinin durumunu duyar duymaz vakit kaybetmeden yanına gitmişti.
Hekimlerin tüm uğraşına karşın Mümtaz Mahal, doğum yaptıktan yalnızca 1 gün sonra, 38 yaşında Şah’ın kollarında son nefesini verdi. Kayıtlara nazaran Şah’ın, beklenmedik bu vefat karşısında derin bir acı yaşadığı ve çadırına gidip hiç durmadan 8 gün boyunca ağladığı söylenir.
8 günde 8 yıl birden yaşlanmıştı.
Şah Cihan, ortaya çıktığında saçlarındaki beyazlar ve yüzündeki çizgiler görenleri epey şaşırtmıştı. 8 gün adeta 8 yıl üzere geçmişti. Acısını bir kenara koyarak sürat kesmeden seferlere devam etti ancak aklında tek bir fikir vardı: çok sevdiği eşi için o denli bir mezar yaptıracaktı ki eşi gibisi olmayan bu mezara bakanlar, onun eşine olan aşkını birinci görüşte anlayacaktı.
1631 Aralık ayında Mümtaz Mahal’in bedeni Agra’da, Tac Mahal’in inşa edileceği yerde bir yere defnedildi. Çabucak akabinde da “bölgenin tacı” manasında kullanılan Tac Mahal için çalışmalara başlandı.
Şimdiki halinde karar kılana kadar Şah’a yaklaşık 2000 model gösterilmişti.
Babür İmparatorluğu’nun altın çağı Şah Cihan ile yaşanıyordu. Dolayısıyla inşasına 1632’de başlanan Tac Mahal için gerekli tüm masraflardan da kaçınılmadı. Yapıtın, dünya üzerindeki cenneti temsil etmesini isteniyordu. Bu yapıyı görenler, Şah’ın büyük aşkını kalplerinin derinliklerinde hissetmelilerdi. Bunun için de hiçbir masraftan kaçınılmadı.
Günümüz parasıyla Şah, bu anıt için yaklaşık 1,062,834,098 dolar harcamış.
Farklı ülkelerden mimarlardan ve yaklaşık 20.000 işçiden oluşan bir grup toplanmıştı.
İnşada, Hint-İslâm ve Timurlu mimarisi geleneklerini yansıtan bir yapı tercih edilmiştir. Tac Mahal’in binası ve etrafı, mimari bakımdan tam manasıyla bir Bâbürlü yapıtı olduğunu gösteriyor. Yerden yüksekliği 82 metre olan kubbe, Mimar Sinan’ın öğrencisi olan İsa Efendi tarafından inşa edildi. Yapıtın beyaz mermerden yapılmış 4 tane de minaresi vardır.
Anıtın dört yanına da Osmanlı hattatı Settar Efendi tarafından Yasin Suresi’nin tamamı yazılmıştır.
Eser, gün içinde ışığın yansımasına bağlı olarak farklı renklere bürünür.
Gün doğumu ile tatlı bir pembe, öğlenden sonra bembeyaz, günbatımında altın yansımalı rengini alır. Söylenene nazaran de bu renk geçişleri, Mümtaz Mahal’in ruh halini temsil ediyor.
1652’de tamamlanan yapıtın tam karşısına da kendisi için bir mezar yaptırma fikri olan Şah Cihan’ı çok geçmeden oğlu Alemgir, akli istikrarını kaybettiği gerekçesiyle tahttan indirdi ve Agra Kalesi’ne hapsetti. Ömrünün son yıllarını de küçücük bir pencereden Tac Mahal’i izleyerek geçiren Şah, ölünce hayatının aşkı Mümtaz Mahal’in tam yanına defnedildi.
Dünyaya böylesi hoş bir eser bırakarak aşkını ölümsüzleştiren Şah’ın, Tac Mahal ile aşkını simgelediğini öğrendikten sonra artık yapıta birebir gözle bakmak mümkün olmuyor.