NASA’nın Bennu Asteroidinden Getirdiği Numunelerin Açacağı Kapıları Öğrenince, Gizemi Bir An Evvel Çözülsün İsteyeceksiniz

2182 yılında gezegenimize 2,700’de 1 ya da 0.037% oranla çarpma ihtimali bulunan Bennu asteroidi bir müddettir gündemde. NASA’nın bu asteroide gönderdiği uzay aracı OSIRIS-REx, 2020 yılında maksat asteroide indiğine dair bilgi göndermişti. Geçtiğimiz gün ise uzay aracımız, numuneleriyle birlikte sağ salim gezegenimize döndü ve ABD’nin Utah eyaletine iniş yaptı.

İlk defa 8 Eylül 2016’da fırlatılmış olan OSIRIS-REx’in amacındaki Bennu asteroidinin 4 buçuk milyar yaşında olduğu düşünülüyordu. Âlâ hoş, sağ salim döndüğüne sevindik lakin birçok kişi, bu uzay aracıyla gelen numunelerin tam olarak neden kıymetli olduğunu bilmiyor. Biz de bunu açıklayacağız.

7 yılın akabinde gelen muvaffakiyet bize ne kazandıracak?

Bennu asteroidi, daha evvel de dediğimiz üzere 4 buçuk milyar yaşında. En azından bilim insanlarının hesaplamaları bunu gösteriyor. Bu da Güneş sistemimizin oluşmaya başladığı devirde asteroidin oluştuğuna işaret ediyor. Bu da Güneş sisteminin öncesinden kalma gereçlerin ve amino asitlerin asteroit üzerinde bulunabileceği manasına geliyor.

OSIRIS-REx aracı da bu malzemeleri alması için gönderildi. Atmosferdeki hususlarla temasa geçmemesi için sıkı formda korunan malzemeler, inceleme için farklı araştırma merkezlerine gönderilecek. Bir kısmının ilerleyen yıllarda incelenmesi için saklanacağı da belirtiliyor.

Asteroidin değerini daha yeterli anlayabilmemiz ismine Bilim İnsanı Fred Jourdan’ın şu tarifine bakabiliriz: “Onlar, gezegenlerin oluşumunu sağlayan ilk tuğlalar.”

149 ile 350 gram ortasındaki bu örneğin gereçleri, Dünya’ya çarpan meteoritlerden çok da farklı değil. Pekala Bennu’yu özel kılan ne?

Gezegenimizin atmosferine giren meteoritler, bilim insanlarının da söylediğine nazaran atmosferdeki malzemelere maruz kalıyor ve bu yüzden de -gezegenimize düşenler incelense de- uzaydaki saf hâlinin incelenmesi mümkün olmuyor. Yere düştüklerinde de toprak ve kar üzere şeylere maruz kalıyorlar. Bu yüzden Bennu asteroidi, gidip yerinde incelenmiş olması ve materyallerinin hâlâ uzaydaki yapılarını muhafazalarıyla ehemmiyet taşıyor.

Peki neden öbür asteroit değil de Bennu?

Öncelikle Bennu, gezegenimize epey yakın. Ayrıyeten Güneş etrafındaki hareketi de bizim gezegenimizinkine benziyor. Ayrıyeten öbür küçük asteroitlere göre Bennu’nun boyutu bir tık büyük olduğundan uzay aracının inişi de daha kolay oluyor.

Şarap üzere yıllanmış diyebileceğimiz Bennu, yaşından dolayı çok eski malzemeleri bünyesinde barındırıyor. Bu gereçlerin Güneş sistemimizden bile eski olabileceği öngörülüyor. Bu yüzden Bennu örnekleri, aslında hafriyattan çıkarılmış tarihi belgeler olarak görülebilir. Bunları elbette incelemelerden sonra göreceğiz.

Belki gezegenimizle temasa geçmemiş olabilir, ancak uzayda da mı el değmeden durdu bu asteroit?

Açıkçası Bennu’nun 1 yahut 2 milyar yıl evvel büyük bir çarpışmaya dahil olduğu düşünülüyor lakin bilim insanları, yapıdaki özgünlüğün önemli derecede bozulmadığını söz ediyor.

Ayrıca NASA, Bennu sayesinde asteroitlerin, hayatın oluşmasını sağlayan malzemeleri gezegene ulaştırmada oynadığı rolün de anlaşılabileceğini belirtiyor.

Zira Bennu’dan alınan örneklerde karbon açısından güçlü organik moleküllerin bulunması epeyce yüksek bir ihtimal. Karbon haricinde, asteroidi oluşturan mineraller içinde suyun da olduğu düşünülüyor.

Tarih açısından böylesine zengin moleküller ve çeşitli malzemeler bulunduran Bennu, geleceğe yönelik uzay turizmi ve kaynak (yakıt) araştırmalarına da ivme kazandırabilir. Çünkü çok sayıda şirketin, demir ve alüminyum tarafından varlıklı olan asteroitlerden bu kaynakları çıkarma üzerine çalışmalar yaptığı, NASA tarafından belirtiliyor. Bu istikametiyle asteroitler, ilerleyen vakitte akaryakıt istasyonu vazifesi görebilirler. Buradan çıkarılabilecek bir öteki kıymetli şey ise uzaydan taze gelen Bennu örneğinin, başka asteroitleri anlamamızda anahtar rolü olabileceği.

Son husus olan Yarkovsky tesirini kısaca anlatalım.

Görece küçük astronomik cisimler, tıpkı gezegenimiz üzere kendi ekseninde dönüyor. Bu yüzden de Güneş’in yahut başka yıldızların etrafında bunu yapanların da bir aydınlık, bir de karanlık tarafı bulunuyor. Işığa maruz kalan taraf, tıpkı vakitte gelen fotonların bir kısmını yansıtırken başkalarını emiyor. Bu yüzden de ışıklı taraf ısınıyor.

Isınan taraf karardığında ise soğuduğu için bu emilen fotonlar geri salınır. Bu sırada dönüş tarafına nazaran asteroide kuvvet uygulanır, bu bağlamda da asteroit ya hızlanır ya da yavaşlar. OSIRIS-REx aracı, yakından bu etkiyi izleyerek ne ölçüde gerçekleştiğini de görmesi gayesiyle gönderilmişti. Bennu özelinde gerçekleşen bu inceleme öbür asteroitlerin yörüngelerinin de kestirim edilmesini sağlarsa, hangi asteroidin hangi tarihte gezegenimize yakın geçeceğini görebilirler.

Örneğin Bennu’nun 2135 yılında Dünya’ya Ay’dan daha yakın olacağı öngörülüyor. 2175 ve 2195 yıllarında ise NASA’nın söylediğine nazaran bundan daha da yakın geçecek. Her ne kadar gezegenimize çarpması muhtemel görünmese de o vakit yaşayacak olanlar, öbür asteroitlerin tesirlerinden nasıl kurtulacaklarını şimdiki OSIRIS-REx çalışmasına bakarak bulabilecekler.

Tüm bu etkenler ve başka bahsetmediğimiz teknik ayrıntılar, OSIRIS-REx projesini uzay çalışmaları ve uzay tarihi alanında kritik kılıyor.