Öbür Küçük Harflerin Tersine “a” ve “g”nin Neden İki Çeşidi Var?

Belki de küçük “a” ve “g” harflerinin böylesine ayırt edici bir duruma sahip olduğunun farkında değildiniz ya da hiç sorgulamadınız. Zira bu iki gösterim biçimi, neredeyse kendimizi bildik bileli hayatımızda ve o formda görmeye alıştık.

Fakat bu durum epey enteresan değil mi? Bu iki harfi diğerlerinden özel kılanın ne olduğuna daha yakından bakalım.

Aslında tarihi olarak “a” harfinin birbirinden farklı çok sayıda biçimi vardı. 

Zaman içerisinde bu harfe dair çeşitli biçimler kullanılmış ve çok sayıda yazı sistemleri ortaya çıkmıştı. Aslında harflerin kullanımı, çoklukla kullanıldıkları ortama bağlıydı. 

Örneğin Romalılar, taşa yazı yazmak için “anıtsal” ve “özlü stil” olmak üzere iki farklı biçim kullandı. Akabinde bu bambaşka üsluptaki yazı biçimleri, ara formlarla farklılaşmaya devam etti ve böylece yazılışları birbirinden farklı “a” harfleri kullanılmaya devam etti. Bu durum, “g” harfi için de büsbütün birebirdi.

Ancak bugün bile küçük “a” ve “g” harflerinin yazımı noktasında bir fikir birliğine ulaşmak mümkün olmadı. Pekala fakat neden?

Öncelikle karışıklığı önlemek ismine, bu harflerin yazılışlarını isimlendirelim. Görselden de anlaşıldığı üzere tek katlı “a” ve “g”, bizim çoklukla el yazısında kullandığımız şekliyken; çift katlı “a” ve “g” ise bu harflerin matbaalarda tercih edilen yazılış biçimleri.

Aslında ilkokul sıralarında “a” harfinin tek katlı haliyle tanıştık ve bu harfi o biçimiyle benimsedik. Bu harfin bize tek katlı formuyla öğretilmesinin sebebi ise kestirim edeceğiniz üzere yazımının çok daha kolay oluşuydu. 

Ayrıca kimi okullarda hala devam etmekle birlikte, ilkokul birinci sınıfta el yazısı tercih edilirdi ve “a” ve “g” harflerinin tek katlı varyasyonlarını yazmak da küçük yaştaki çocuklar için çok daha pratikti. Bunun yanında insanların yüzde %75’i de tek katlı a kullanımını sürdürmekten yana. 

Peki çift katlı “a” ve “g” kullanımının başlamasına sebep olan neydi?

Bu harflerin tek katlı yazımı, okuma yazmaya yeni başlayanlar için her ne kadar daha kolay olsa da bilhassa “a” harfinin bu biçimi, “o” harfi ile karıştırılmaya epey müsaitti. Bu sebeple ayırt edicilik noktasında ön plana çıkması için, bu harfin çift katlı varyasyonu ortaya çıktı ve kullanımı yaygınlaştı.

Ortaya çıktığı günden beri de “a” ve “g” harflerinin bu değişime uğramış biçimleri, günümüzde her türlü baskı çalışmasında ve birden fazla yazılı malzemede (gazete, mecmua, kitap) kullanılmaya devam ediyor. 

Ancak bu noktada tercihini değiştirenler de var. Örneğin Google, logosunda 2015 yılına kadar çift katlı “g”yi kullanırken, şimdilerde tek katlı g ile yoluna devam ediyor.