Önemli Rahatsızlıkların Habercisi Olabildiği İçin Dikkat Etmemiz Gereken ‘Kist’ Tam Olarak Nedir, Neden Olur?
Bazen apansız fark ederiz ki bedenimizin bir yerinde içi sıvı ya da hava dolu kabarcık gibisi bir şey çıkmış. Alışılmış olağan dışı bir durum olduğu için kist ismi verilen bu kesecikleri gören kişi telaşa kapılır ve bunun tehlikeli olup olmadığını düşünmeye başlar. Bu tıp kistler birden fazla vakit zararsız olarak kabul edilir. Kistlerin kimileri ise görülmeyecek biçimde bedenimizin içindeki organlarda bulunur.
Elbette her kist zararsız demek maalesef mümkün değil. Bazı kistler farklı hastalıkların ve hatta kanserin bile belirtisi olabilir. Bu nedenle bedeninizde bu cins bir durum gördüğünüz vakit uzman bir tabibe muayene olmanız öneriliyor. Doktorun kist üzerinde yapacağı kimi testler sonucunda ya da bazen elle muayenede bile ziyanlı olup olmadığı anlaşılır ve buna uygun bir tedavi metodu izlenir.
Hiç bilmeyenler için kısaca tanımlayalım: Kist nedir?
Kist, deri üzerinde ya da bedenimizin içindeki organlarda oluşan bir tıp keseciktir. Bu keselerin içi havayla, sıvı bir unsurla ya da katıya yakın bir unsur ile dolu olabilir. Boyutları bazen görülmesi güç olacak kadar küçük olabilirken bazen gözle görülür ve elle hissedilir boyutta olabilir. Birden fazla kist zararsızdır fakat bazen farklı hastalıkların ve kanser cinslerinin belirtisi olabilir.
Kist belirtileri nelerdir?
Nerede çıktığına nazaran değişir fakat birden fazla kist, bilhassa de organlarda olan kistler, kolay kolay belirti göstermezler. Deriye yakın kistler kendini bir şişlik ve ağrı ile gösterebilir. İç organlarda oluşan kimi kistler de ağrıya neden olabilir. Birtakım kistler ise kendilerini farklı beden işleyişlerinin bozulması halinde gösterir. Bu nedenle deri üzerinde çıkanlar dışında bir kistiniz olup olmadığını kendiniz anlamanız her vakit mümkün olmaz.
İyi lakin kist neden olur?
- Kalıtsal nedenler
- Konjenital hastalıklar
- Hücre deformasyonu
- Hücre ölümü
- Enflamatuar hastalıklar
- Farklı enfeksiyonlar
- Cerrahi müdahaleler
- Travmalar ve yaralanmalar
- Yağ bezesi
- Salgı kanalı tıkanıklığı
En yaygın görülen kist nedenlerinden kimileri bu halde. Kist her vakit bu nedenlerden ötürü oluşmayabilir. Örneğin yumurtalıklarda ve rahimde oluşan kistler, adet düzensizliği ya da hormon dengesizliği nedeniyle ortaya çıkabilir. Dahası, ortada rastgele bir neden yokken de bazen bir kist oluşumu gözlenebilir.
En bilinen kist tiplerinden kimileri:
- Deri kistleri
- Ganglion kistleri
- Baker kisti
- Yumurtalık kisti
- Göğüs kisti
- Bartholin bezi kistleri
- Nabothian kisti
- Soliter kistler
- Araknoid kist
- Hidatik kistler
Deri kistleri:
Deride genel olarak epidermoid kistler ve yağ kistleri olarak anılan iki kist tipi görülür. Bunlar deri renginde olabileceği üzere beyazımsı bir sarı renkte de olabilir. Epidermoid kistler genel olarak yüzeydeki cilt hücrelerinin derinin altına inip çoğalması ile ortaya çıkar. Yağ kistleri ise sebum ismi verilen yağlı bir husus salgılayan bezlerde oluşur. En yaygın görüldüğü yerler boyun gerisi, baş derisi ve sırtın üst kısımlarıdır.
Ganglion kistleri:
Ganglion kistleri genel olarak bilekte, parmaklarda ve ayaklarda ortaya çıkar. Eklem sıvısının eklemin yanında bulunan bir kesecikte toplandığı durumda bir yaralanma yaşanırsa kendini yumuşak bir şişlik olarak gösterir.
Baker kisti:
Baker kisti dizde çıkar. Diz kıvrımının çabucak gerisinde biriken sıvı dolu eklem kesesinin şişmesine ve sıkışmasına neden olur. Baker kisti birçok vakit bir artrit durumunda ya da diz yaralanması sonucunda ortaya çıkar.
Yumurtalık kisti:
Yumurtalık kistlerinin pek çok farklı nedeni vardır fakat genel olarak bir yumurtalık folikülü kaynaklı olarak oluşur. Çoğu vakit zararsız olarak kabul edilen bu kistler üç ay içinde kendi kendine kaybolma eğilimi gösterir.
Göğüs kisti:
Göğüst kisti, göğsün iç kısmında katı bir kese olarak kendini muhakkak eder. Elle muayene ile anlaşılabilir. Çoğu vakit zararsız olarak kabul edilir lakin göğüs kanseri belirtisi de olabilir.
Bartholin bezi kistleri:
Bartholin bezi kistleri, vajina kanalında yer alan ve kayganlaştırıcı bir sıvı üreten Bartholin bezinde oluşur. Bu bezlerden birinde yaşanan enfeksiyon birikmesi nedeniyle bez şişer ve kist oluşur.
Nabothian kisti:
Nabothian kisti, servikste yer alan mukoza bezlerinden birinin tıkanması durumunda oluşur.
Soliter kistler:
Basit kistler olarak da anılan soliter kistler, böbreklerde sıvı dolu keseler olarak ortaya çıkar. Kolay kolay belirti göstermeyen soliter kistler yaygın olarak görülür ve böbrek yetmezliğine neden olabilir.
Araknoid kist:
Araknoid kist, beynimizde ortaya çıkar. Doğum sırasında oluşmuş olabileceği üzere sonradan oluşmuş da olabilir. Psikiyatrik hastalıkları tetiklediği düşünülen bu kist cerrahi müdahale ile alınabilir ya da ilaçlarla baskılanabilir.
Hidatik kistler:
Hidatik kistler; akciğerde, karaciğerde ve kalpte oluşabilir. Erken fark edilmediği durumlarda hayati risk oluşturma ihtimali vardır.
Peki kist nasıl tedavi edilir?
Bu durum büsbütün kistin nerede olduğuna ve âlâ huylu olup olmadığına nazaran değişiklik gösterir. Küçük ve âlâ huylu bir kistten bahsediyorsak müdahale edilmeyebilir lakin sistemli olarak takip edilir. Rastgele bir küçülme eğilimi göstermeyen ve hatta büyüyen, makûs huylu olduğu düşünülen kistler cerrahi müdahale ile alınabilir. Farklı bir nedenle oluşan kist durumunda o neden tespit edilir ve ona uygun bir tedavi izlenir.
Ne vakit doktora gitmek gerekir?
Eğer bedeninizin rastgele bir noktasında olağan olmayan ve geçmeyen bir kist görüyorsanız hemen uzman bir tabibe muayene olmalısınız. Bazı kistler görülmez ve belirti de göstermez. Bu durumda bedeninizi yeterli tanımalı ve küçük farklılıkları anlayarak bu durumu doktorunuza anlatmalısınız. Kistleri keşfetmenin en hakikat yolu ise sistemli hekim denetimidir.
Vücudumuzun pek çok farklı noktasında çıkan kesecikler olan kist nedir, neden olur, nasıl geçer gibi merak edilen soruları yanıtladık. Anlattıklarımız sırf bilgilendirme maksatlıdır. Tüm sıhhat hususlarında olduğu üzere kistler hakkında da en gerçek ve size özel bilgiyi uzman bir tabipten almanız gerektiğini unutmayın.