Osmanlı’da Padişahların Çoklukla Yabancı Asıllı Bayanlarla Evlenmelerinin Sebebi Neydi? (Hayır, Aşk Değil)

Aslında birinci periyotlar, Türk bayanlarıyla evlilikler yapan padişahlar bunu strateji olarak uygulamıştı. İlerleyen periyotlarda ise sarayda neredeyse Türk bayanına rastlanmıyordu. Bunun sebebi aslında çok kolay.

Tıpkı devletin birinci periyotlarında olduğu üzere strateji üstüne yapılan evlilikler, sonraki periyotlarda de birbirini takip etti. Alışılmış ki sadece strateji ve siyasi hedefler güdüldü diyemeyiz. Yoksa Hürrem ve Yasal aşkı bu kadar lisanlara destan olabilir miydi?

Türk toplulukları, en eski vakitlerden beri, yerleştikleri coğrafyadaki öbür halklardan kız alıp verme etkileşimine girmekten kaçınmadılar.

Toplumun kendisi üzere Orta Asya kökenli Türk hükümdarları, kendi milletinin bayanları yanında farklı milletten bayanları da eş olarak tercih etmiştir. Hun, Göktürk, Uygur önderleri Çinli bayanlarla; Avrupa Hun başkanları Germen bayanlarıyla, Babürlü başkanları Hint ve Peştun bayanlarıyla; Selçuklu önderleri Rum ve Gürcü kadınlarıyla izdivaç yapmışlardır.

Bir Türk hükümdarının kendi milletinden soylu birisiyle evlenmesi nasıl siyasi maksat güdüyorsa, başka milletten soylu bir bayanla evlenmesi de siyasi gaye güdüyordu.

Bunların yanında vakit zaman şahsî tercihler de ön plana çıkıyordu.

Osmanlı padişahları, kuruluşla birlikte toplumda kelam sahibi dini başkanların kızlarıyla, komşu Türk beyliklerinin kızlarıyla, Bizans, Bulgar ve Sırp prensesleriyle evleniyorlardı. Bu evlilikler saygınlık kazanmak, ilişkileri güçlendirmek, ittifak kurmak ve toprak genişletmek üzere çeşitli sebeplerle yapılıyordu.

Hepimizin bildiği cariyelik kurumu de bu evliliklere paralel bir halde varlık gösteriyordu. Yani Osmanlı padişahları, köle cariyelerden de çocuk sahibi olmaktaydı.

II. Mehmet, namıdiğer Fatih Sultan Mehmet ile devlette pek çok şey değişti.

Fatih ile süratli bir merkezileşme ile devlette de birçok şey değişti. Merkezileşme siyaseti giderek güçlendiği için padişahların özel hayatında da değişiklikler meydana getirdi. Fatih ile hanedanda gerçekleşen siyasi hedefli evlilikler gitgide azaldı. Gücünü kazanan padişah, öbür bir hanedan kızıyla gücünü paylaşmak istemiyordu. Zira Osmanlı Devleti’ne dünürlük yoluyla bile bağlı olmak, o aileye siyasi bir güç bahşediyordu. Fatih’in güçlü bir aile olan Çandarlılardan gelen baş vezirini giderek nüfuz kazandığı için öldürttüğü biliniyor.

Aynı durumda yalnızca padişahlar yoktu, hanedanın bayan üyeleri de birebir siyasetle farklı hanedana mensup bireylerle evlendirilmemişti.

Hanedanın dallanıp budaklanmasına mâni olmak için birçok siyaset uyguladılar.

Soylu ailelerin Türk kızlarıyla ya da öteki devletlerin Hristiyan prensesleriyle evlenmeyi yavaşça bırakıp sarayda yer alan cariyelere yöneldiler. O günün koşullarıyla padişahlar, nikahsız olmak üzere bu cariyelerden legal olarak çocuk sahibi olabiliyorlardı. Bu bayanların en değerli özellikleri ise “kimliksiz” olmalarıydı.

Evet, asıl maksat da buydu desek yanılmış olmayız. Saraya gelen bir cariyenin geçmişi çok da kıymetli değildi. Geçmişi olmayan bir bayanın, hanedanın gücünü öteki bir aileye aktarması da mümkün görünmüyordu.

Saraya giren bayanlar, yine doğmuş gibilerdi. Tekrar lisan öğrenirler, eğitim alırlar ve devletin istediği halde yetiştirilirlerdi.

Padişah ile birlikte olan cariyeler, geleceğin padişahını doğurduğunda en zirveye kadar çıkabiliyordu. Fakat bir padişahın bu bayanlardan birine nikah kıyması, o şahsa bir güç veriyordu. Devletin anlayışı ise bu duruma büsbütün aykırıydı. O denli ki Kanuni Sultan Süleyman, Hürrem Sultan’a nikah kıydığında devlet ricali buna bir epey reaksiyon gösterdi.

Pek çok padişahın validelerinin kökeni ise tam olarak bilinemiyor. Birinci periyotlarda kendi ortalarında izdivaç gerçekleştiren devlet, yükselme devriyle istisnalar dışında stratejiler doğrultusunda evlilikler yapmışlardır. Bundaki temel emelin, devletin gücünü koruma etmek olduğunu söyleyebiliriz.

Osmanlı Devleti sonlarında hiç akrabası olmayan Hürrem Sultan’ın bile yaptıklarını düşününce akrabası olan Türk bayanlarının daha büyük entrikalara girerek Avrupa’da olduğu üzere devletin içinde “Veraset Savaşları” başlatacakları varsayım edilebilir bir durum. Padişahlar da bunu öngörerek Türk bayanları yerine yabancı asıllı bayanlarla evliliklerini sürdürdüler.