Premier Lig Efsanesi Sir Alex Ferguson’un Her Yönetici Adayının Feyz Alması Gereken Liderlik Sırları

O, Christiano Ronaldo ve David Beckham’ı yeşil alanlara kazandıran; Peter Schmeichel ve Eric Cantona üzere efsane isimleri yıldızlaştıran isim. Misyona geldiği zaman çeyrek asırdır şampiyonluk yüzü görmeyen Manchester United’ın bu bahtsız döngüsüne son verdi. Premier Lig’de bir teknik yöneticinin ortalama ömrünün bir kara sineğinki ile eş kıymet olduğunu söylemesine rağmen 27 yılda 38 kupa kazanarak adını kulüp tarihine yazdırdı. O denli ki, Manchester United’ın son maçında çiğnediği sakız 390 bin pounda satıldı.

Oysa 32 yaşında futbolu bıraktığında hiç takım yönetmemiş, liderlik tecrübesi olmayan biriydi. “Bu işin okulunu okumadım.” diyen Sir Alex Ferguson “Her şey ortaya hakikat bir maksat koyabilmekle başlar. Ben hiçbir vakit düzgün bir grup inşa etmeyi hedeflemedim, her vakit âlâ bir kulüp inşa etmek için çaba gösterdim.” diyor. İdare şekli, “Ferguson’un Formülü” ismiyle Harvard Business School tarafından da ele alınan Ferguson’un saha içi tecrübeleri, saha dışındaki profesyonellere de ışık tutabilir.

İşte Ferguson’un kendi tecrübelerinden yola çıkarak verdiği ‘Liderlik’ dersinden satır başları:

“Futbolcuların beni sevmesini hiçbir vakit beklemedim zira bu, onlardan azamî bir halde yararlanmamı imkânsız kılardı. Onlardan tek istediğim, bana hürmet göstermeleri ve talimatlarımı yerine getirmeleriydi.”

Kim bilir, tahminen de iyi bir yönetici olmak için önce çalışanlarınızla kanka olmaya ve mesai saatleri dışında gereksiz samimiyet kurmaya çalışmayı bırakmalısınız. Bırakın sizi olduğunuz üzere sevsinler. Şayet bu mümkünse. Sevgi eksikliğinizi gidereceğiniz yer iş yeriniz değil, terapistinizin ofisi olsun.

“Özgür ruhlarla ekip oluşturamazsınız.”

Kabul edelim ki, özgür ruhlar yaratıcı oldukları kadar başlarına buyruktur ve biat etmeleri zordur. Birini yönetim etmesi dahi meşakkatliyken, bir gruba yahut gruba birden fazla özgür ruh sığmayabilir. Grubunuzu oluştururken istikrarları âlâ gözetmeniz gerekir.

“İnsanları anlamadığınız takdirde onları motive etmeniz çok zordur.”

Neyse ki, ülkemizdeki pek çok patronun çalışanını anlamak üzere bir kaygısı yok. Daha çok kendi kederini anlatarak çalışanlardan parasız ruhsal takviye almak üzere bir alışkanlık var. Motivasyonu ise en son, happy hour’larda bayat pasta ve limonatalı klişe düğün kombinasyonu ile insan kaynakları departmanı çözmüştü. Son ekonomik gelişmelerin akabinde nerede o eski happy hour’lar, bilemiyoruz natürel.

“Başkalarını dinlemek her vakit faydalıdır. Bu, hayat uzunluğu süren ve üstelik hiç imtihan yapılmayan parasız bir eğitime kaydolmak üzeredir. İzlemenin, dinlemenin ve okumanın yanı sıra birçok gücün de bizi biçimlendirdiğinin farkındayım. Hepimiz anne ve babamızın DNA’larının rastlantısal kurbanlarıyız; bahtımıza ne çıktıysa o denli biçimlenmişiz. Kuşkusuz içinde bulunduğumuz şartların ve aldığımız eğitimin de bunda hissesi var. Gel gör ki, hepimiz büsbütün denetim edebildiğimiz iki güçlü araca sahibiz: Kulaklarımız ve gözlerimiz. Diğerlerini izlemek, tavsiyelerini dinlemek, beşerler hakkında okumak hayatta yaptığım en âlâ üç şey.”

İş hayatında üç beyaz üzere uzak durulan üç şey varsa, işte onlar tam da bunlar. Saatler süren toplantılarda sıra kendisine geldiğinde diyeceklerini düşünmekten karşı tarafı hiç dinlemeyen, esasen her şeyi bildiği için dinlemeye de gerek görmeyen, verilen tavsiyeleri kendisine yapılan bir hakaret üzere gören, iki ayaklı yürüyen dev egolardan iyi birer yönetici olmayacağını belirtiyor sayın Ferguson. Takdir sizin.

“En âlâ futbolcuların ve performanslarının tepesinde en uzun mühlet kalanların dışarıdan gelen taleplere karşı kendini koruyabilmesi tesadüf değildir. Dikkat dağıtan şeyler, bireylere ve kurumlara çok şey kaybettirir ve onları uzak tutmak için kuvvetli bir disiplin gerekir.”

Bu noktada düzgün bir yönetici olarak çalışanlarınızın sorumluluk alanlarını artı sonsuza hakikat genişletmek yerine sınırlı ve derli toplu tutabilir; işverene yaranma emelli şirket içi gereksiz angaryalarla iş tarifi dışında vaktini almayabilir; kendi özel işleriniz için vaktini ve emeğini çalmayabilirsiniz.

“Fiziksel ve zihinsel sağlamlığa takıntılı olduğum için bir futbolcuya, o denli göründüğünü düşünsem bile “Yorgun görünüyorsun” dememeye daima dikkat ettim. Çünkü bu cümle ağzımdan çıkar çıkmaz karşımdakinin yorgun hissedeceğini biliyordum.”

Kendini gerçekleştiren kehaneti duymuşsunuzdur. Birinci sefer sosyolog Robert Merton tarafından tanımlanan ve Pygmalion tesiri olarak da isimlendirilen bu olguya göre insanların bir durumla ilgili inançları veya beklentileri davranışlarını bu inançların gerçekleşmesine neden olacak formda etkileyebilir. Bu nedenle grubunuza söylediklerinize dikkat edin. Ters psikoloji yaparak gaza getirmeye çalışırken sarf ettiğiniz olumsuz kelamlar performanslarını daha berbat etkileyebilir.

“Futbolda ve sanırım çabucak her yerde, sahip olmayı dilediğiniz bilgilerle değil, elinizde bulunan bilgilerle karar vermek zorundasınız. Eksik bilgilere dayanarak karar verme konusunda hiç sorun yaşamadım. Dünya bu halde yürüyor. Ayrıyeten ne vakit karar vermeliyiz sorunu de var. Sanırım bunu yapmak için sırf iki vaktimiz var: Ya çok erken ya da çok geç. Ben şayet bu iki yanlıştan birine düşeceksem, kararı geç vermektense erken vermeyi tercih ettim.”

CEO’ya iletilmesi gereken maili diğer departman yöneticileriyle aranızda tenis maçı üzere döndürmeden direkt CEO’ya gönderebilecek kadar koca yürekliyseniz, birebir vakitte sorumluluk alabilen bir yöneticisiniz demektir. Hakikat ya da yanılgılı, karar verebilmek yöneticiliğin değerli yetilerinden biri. Aldığınız kararın ardında durarak sorumluluğunu almak ise sizi güzel bir yönetici olmaya bir tık daha yaklaştırır. Ancak sırf ‘bi tık’.

“Başarılı bir tertibi direktörün en değerli yanlarından biri de başka bir yerde daha fazla para kazanabilecek olsalar bile insanları size katılmaya ikna edebilmektir. Bu Premier Lig’de daha fazla ehemmiyet kazanan bir durum zira Amerikan futbolu üzere başka sporların bilakis bir kulübün bir oyuncuya verebileceği fiyatta hudut yoktur.”

Basit bir fizik kuralıdır: Zincir, en zayıf halkası kadar güçlüdür. Sizi yeterli bir yönetici yapacak olan sırf sahip olduğunuz kişisel yetkinlikler değil, birebir vakitte güçlü ve sağlam bir ekibe sahip olmanız. Tabi daha da önemlisi o takımı bir ortada tutabilmeniz.

“Bazen insanları yapmak istemedikleri bir şeyi yapmaya ikna etmek yahut hiç hayal etmedikleri bir şeyi elde edebilecekleri fikrini satmak zorunda kalırsınız. Büyük bir önder olmak isteyen herkes fikirlerini ve isteklerini diğerlerine satmakta usta olmalıdır.“

“Hiçbir grup yönetmemiştim ve diğerleriyle çalışmanın nasıl daha fazla şey yapma imkânı tanıdığını ve menzilimi genişletebileceğini anlamıyordum. Önder olmak için asla özel bir okulda okumadım. Münasebetiyle bu işi çalışırken öğrenmek ve aklımı kullanmak zorundaydım.”

Gerçek hayat pratiklerinde şahit olunduğu kadarıyla uygulaması okuması kadar kolay olmayan Sir Alex Ferguson’un liderlik formülünü dileyen her yönetici ve yönetici adayı deneyebilir. Kâfi ki, önce egosunu sakince yere bıraksın ve gözünü, kulağını filtresiz bir biçimde karşısındakine açsın.