Primat Beyni ‘Güvenli Bir Şekilde’ Bilgisayara Bağlandı

ABD’li iş insanı Elon Musk’un sahibi olduğu Neuralink isimli şirket, daha evvel bir domuzun ve bir maymunun beyinleriyle haberleşebilen, 1 TL madeni para boyutundaki çipini tanıtmıştı. 10 ile 15 dakikalık bir operasyonla beyne çok sayıda kılcal elektrotun bağlanmasını gerektiren Neuralink’in alternatifi de Çin’de geliştiriliyor. 

Çinli araştırmacılar, tarihte birinci sefer bir maymunun beynini “girişimsel arayüz” yöntemi ile bilgisayara bağlamayı başardılar. Elbette bu ilişki, Musk’ın Neuralink’inden çok daha fazlasını vadediyor. Zira hastaya verilen ziyanı en az seviyeye indiriyor.

Daha gidilecek çok yol olsa da bu başarılı metot sayesinde hastalar, neredeyse hiç risk almadan fikir yoluyla uzuvlarını hareket ettirebilecekler:

Nankin Hastanesi Başşehir Tıp Üniversitesi’nde gerçekleştirilen operasyonda, maymun beyninin serebrovasküler kısmına “girişimsel elektroensefalografi (EEG)” uygulandı. Bu türlü tabir edince son derece karmaşık görünen bu süreç, aslında daha çağdaş ve zararsız bir prosedür olan “girişimsel beyin-makine arayüzü” kurulduğu manasına geliyor. Bir diğer deyişle dünyada birinci defa bu usulle bir primatın beyni bilgisayara bağlandı. Birebir operasyon daha evvel bir koyun üzerinde de başarılı sonuçlanmıştı. 

Araştırma grubundan Ma Yongjie, gerçekleştirdikleri beyin-bilgisayar arayüzü sayesinde motor fonksiyon bozukluğu olan hastaların sıkıntılarını çözmek istediklerini belirtiyor. Bir öteki deyişle beynin verdiği komutu uzuvlarıyla gerçekleştiremeyen hastalar, bu beyin-bilgisayar arayüzünü kullandıklarında uzuvlarını hareket ettirebilecekler. Yongjie’ye nazaran elde edilen muvaffakiyete karşın daha yapılması gereken pek çok geliştirme var.

Araştırma sırasında bilim insanları, maymunun beyninde düşünce yoluyla üretilen sinyaller aracılığı ile robotik bir kolun, fikre uygun biçimde hareket ettirilmesini sağladılar. Ayrıyeten beynin bilgisayara bağlanmasını sağlayan arayüz, ameliyat sırasında hastaya en az ziyan verecek biçimde bağlanıyor.

Üç farklı beyin-makine arayüzü (BCI) formülü var:

Elon Musk’un Neuralink’inde de kullanılan istilacı arayüz (invasive BCL): Bu prosedürde ekseriyetle küçük ve taşınabilir bir çipten uzanan kılcal kablolu elektrotlar, beynin belli bölgelerine implant edilir, ameliyat gerektirdiği için sonradan enfeksiyon riski de taşır. Bunun tam karşıtı, istilacı olmayan arayüz (non-invensive BCL) olarak kabul edilir ve anlaşılacağı üzere, hastanın beynine rastgele bir kablo, implant uygulanmaz. 

Üçüncü ve son yöndem ise bu 2 sistemin karması, hasta beynine çok minimal müdahaleler gerektirdiği için daha düşük enfeksiyon riski taşıyan girişimsel arayüz (inerventional BCL) olarak kabul edilir. İşte Çinli bilim insanlarının gerçekleştirdiği arayüz de bir girişimsel arayüzdür.

Daha evvel Neuralink ile istilacı arayüz teknolojisinde kurulan başarılı temas, bu sefer daha az operasyon gerektiren teşebbüsçü arayüz ile sağlanmış durumdadır. Bu sebeple Çin, teşebbüsçü arayüz konusunda ABD’nin önündeyken ABD ise istilacı arayüzler üzerine Çin’inden ileride görünüyor. Ayrıyeten ABD’de geliştirilen bu teknolojiler özel şirketlerin denetimindeyken Çin’de geliştirilenler, devlet takviyeli, araştırma üniversiteleri denetimindedir. 

Beyne ya da insan bedenine hiçbir ziyanı olmayacak beyin-bilgisayar arayüzde ise şimdi bu muvaffakiyete ulaşılamadı. Lakin görünen o ki çok da uzak olmayan bir vakit diliminde kanlı canlı şahit olacağız.