Reşitlik Yaşı Neden 18 Olarak Kabul Ediliyor? (14’e Kadar İnebilen Ülkeler Var!)
Hangimiz reşit olmadan evvel “Bi’ 18 olsam neler yaparım!” diye düşünüp çok kolay şeylerin bile hayalini kurarak keyifli olmadık ki… Üstelik kimi ülkelerde bu yaş, 14’e kadar inebiliyor ya da 21’e kadar çıkabiliyor.
Peki “yetişkinlik yaşı” ya da “reşitlik” dediğimiz yaşın hangi yaş olduğuna kim ya da hangi faktörler karar veriyor? Bu sorunun yanıtına birlikte bakalım.
Türkiye’de 18 olduğumuzda, bilhassa toplumsal olarak birçok manisi aşmış oluyoruz.
Türkiye kanunlarına nazaran 18 yaşına geldiğimizde; artık çocukluk devrinden çıkmış olduğumuz kabul ediliyor ve tütün/alkol üzere eserleri satın alabiliyoruz, oy verebiliyoruz, yargı önünde bir yetişkin olarak çıkıp ona nazaran ceza alıyoruz, ehliyet alabiliyoruz, makul yerlere giriş müsaademiz oluyor…
Bu listeyi uzatabiliriz ama asıl merak ettiğimiz, neden tüm bunları yapabildiğimiz yaş 18 olarak kabul ediliyor?
Psikolojik olarak bakacak olursak:
Türkiye’de 18 yaşına geldiğimizde duygusal ve zihinsel gelişimimiz artık “yetişkinlik” düzeyine ulaştığı varsayılıyor. Artık; problem çözme, diğerlerine sormadan sağlıklı karar verebilme ve kendi başımıza sorumluluklar alabilme üzere yetilere sahip oluyoruz.
Elbette her insan için tüm bu faktörler tıpkı anda geçerli olamaz. 18 yaşına ulaşmış biri, 13 yaşındaki bir çocuğun düzeyinde kararlar alabilirken diğer bir kişi, 30 yaşında bir yetişkin kadar gelişmiş olabilir.
Fizyolojik olarak gelişimimizi tamamladığımız kabul ediliyor.
Fizyoloji konusuna gelirsek, 18 yaşına ulaştığımızda vücudumuz artık yetişkin bedenine erişmiş olarak kabul ediliyor. Büyüme periyodumuzun bittiği söylenen bu yaşta, sağlıklı bir kişinin cinsiyet hormonları da belli bir düzeye geliyor.
Fakat ruhsal erişkinlikte bahsettiğimiz gibi tabii ki fizyolojik erişkinlik de herkeste tıpkı değil. Araştırmalar, ergenlik periyodunun artık 20’li yaşların sonuna kadar devam edebildiğini ve beyin gelişimimizin 25’e kadar sürdüğünü gösteriyor. Hatta bu durum, cinsiyetler ortası bile değişiklik gösterebiliyor. Örneğin bayanların beyin gelişimi, erkeklerden 2 sene evvel tamamlanıyor.
Kısacası, 18 yaşına geldiğimizde birçok istikametten yetişkinlik periyodunun özelliklerini taşıdığımız varsayılıyor.
Belirli toplumsal maddeleri belirlemek için ekseriyetle herkese uyan bir sayıya muhtaçlık duyuluyor. Bu nedenle, bir kişinin yetişkinlere yönelik bu faaliyetleri yönetebilme konusunda gereğince donanımlı kabul edildiğimiz yaş, sivil siyaset yapıcılar tarafında belirleniyor.
Her durumda tam olarak ülkü olmasa da belirli resmi hedefler için bir sayı seçiliyor ve Türkiye’de ruhsal, fizyolojik ve toplumsal olarak artık çocukluk çağının özelliklerini taşımayı bıraktığımız devrin 18 yaşına denk geldiği kabul ediliyor.
Farklı ülkelerdeki reşitlik yaşları değişkenlik gösterebiliyor.
Türkiye’de 18 yaşına girdiğimizde önümüzdeki birçok mahzur ortadan kalkıyorken diğer ülkelerde bu durum tıpkı yahut tek bir yaşla sınırlı kalmıyor. Yaş sınırının ülkeden ülkeye değişiklik göstermesinin yanı sıra farklı durumlar için farklı yaşlar belirlenebiliyor.
Amerika’dan örnek verecek olursak, farklı eyaletlerinde bile yaş hududu değişiklik gösterebiliyor. Mesela alkol satın alma sonu 21 yaş iken ehliyete, bulundukları eyalete nazaran 16, 17 yahut 18 yaşında sahip olabiliyorlar. Bunun yanında, cinsel rüşt (erginlik) yaşı da eyaletten eyalete 16, 17, 18 olarak farklılaşabiliyor.
OECD’ye nazaran kimi ülkelerin “reşitlik”, “cezai sorumluluk”, “evlenme”, “okulu bırakma”, “istihdam”, alkol satın alma ve içme”, “cinsel rıza” yaşları:
- Reşitlik:
| Türkiye | 18 |
| Almanya | 18 |
| Fransa | 18 |
| Japonya | 20 |
| ABD | 18, 19, 21 |
| Endonezya | 15 |
| Rusya | 18 |
- Cezai sorumluluk:
| Türkiye | 12 |
| Almanya | 14 |
| Fransa | 13 |
| Japonya | 14 |
| ABD | Min. yaş olmayan eyaletler, 7, 10 |
| Endonezya | 8 |
| Rusya | 14, 16 |
- Evlenme:
| Türkiye | 18 |
| Almanya | 18 |
| Fransa | 18 |
| Japonya | 20 |
| ABD | 18 |
| Endonezya | 21 |
| Rusya | 18 |
- Okulu bırakma ve işe girme:
| Türkiye | 14 okulu bırakma, 15 işe girme |
| Almanya | 15 |
| Fransa | 16 |
| Japonya | 15 |
| ABD | 14 |
| Endonezya | 15 |
| Rusya | 15 |
- Alkol satın alma ve içme:
| Türkiye | 18 |
| Almanya | 16 (bira, şarap), 18 (sert içki) |
| Fransa | 18 |
| Japonya | 20 |
| ABD | 21 |
| Endonezya | 21 |
| Rusya | 18 |
- Cinsel istek:
| Türkiye | 18 |
| Almanya | 14 |
| Fransa | 15 |
| Japonya | 13 |
| ABD | 16-18 |
| Endonezya | 16 |
| Rusya | 16 |