Romantik Münasebetlerde Hissettiğiniz Şeylerin Gerçek Aşk mı Yoksa Takıntı mı Olduğunu Anlayamama Durumu: Limerence

Romantik ilişkilerde hissettiğimiz hisler, münasebetin durumuna nazaran bağımlılık yaratabilme potansiyeline sahip. Bilhassa partnerimizle yahut hoşlandığımız bireyle ilk tanıştığımız zaman sadece onu düşünmek, ona nazaran hareket etmek ve adımlarımızı onsuz atmamak isteyebiliriz. Heyecanımıza ve hayranlığımıza yenik düşüp etrafında pervane olduğumuz periyotlar kesinlikle olmuştur. Pekala sizce bu durumlar her vakit memnunluk veriyor mu?

Kendimizle ve karşımızdaki bireylerle kurduğumuz münasebetlerde, her gün yeni bir farkındalık kazanmaya devam ediyoruz. Üstte bahsettiğimiz şeyleri düşününce, içimizin kıpır kıpır olması gerekir fakat o denli durumlar vardır ki bu heyecan ve mutluluklar bazen “aşk” değil “limerence” durumu olabiliyor.

“Limerence” temelinde kendisini aşk üzere gösterse de aslında aşkın tam aykırısı bir durum.

Limerence terimi, birinci kere 1970’li yıllarda psikolog Dorothy Tennov tarafından ortaya atıldı. Tennov’a nazaran kimi insanların yaşadığı aşk tecrübesi, duyguların ağır olarak hissedilmesiyle bir arada yaş, cinsiyet, kültür yahut diğer rastgele bir özellikten bağımsız bir biçimde yaşanması durumuna deniyor.

Bu his karmaşasında “limerence” ve “limerence objesi” olarak iki karakter bulunuyor. Limerence, devamlı limerence objesini düşünür; onu olduğundan daha düzgün görme eğilimindedir ve devamlı bir hasret hâlindedir. Ondan öteki bir şey düşünemez hâle gelir ve bu hisler, limerence kişisinin gündelik yaşantısını bile etkileyebilir. Birinci görüşte aşk üzere görülse de limerence ve gerçek sevgi birbirinden çok farklıdır.

Limerence ekseriyetle kendisini bu çeşit durumlarda gösterebilir:

• Kişinin karşısındakini idealize etmesi ve onu her hâliyle kusursuz görmesi
• Çevresel etmenlerin daima limerence nesnesini hatırlatması
• Limerence nesnesi tarafından reddedilme korkusu
• Limerence nesnesinin, limerence bireyinin hislerine karşılık verip vermemesine bağlı olarak ruh hâli dalgalanmaları yaşaması
• Limerence nesnesine hoş ve cazibeli gözükebilmek için yüksek efor sarf edilmesi
• Limerence şahsının ağır his durumundan ötürü gerçek ve yanlışı ayırt etmede zorlanması

Yani bir alakada görülen tüm kırmızı bayrakların (red flag) yeşil bayrak (green flag) olarak görülmesi durumu da diyebiliriz.

Aşk, insanı doyuma ulaştırırken; limerence, kişiyi gerçeklikten uzaklaştırır.

Aşkın tarifini nasıl yaparsınız bilmiyoruz lakin aşk, bir his olarak kabul edilir. Lakin limerence ise bir tecrübedir. Kendi içinde farklı evreler barındıran limerence, kişiyi sıhhatsiz bir alaka olarak gözükse bile münasebeti için çabalayan, partnerini kaybetmek istemeyen ve daima onun istekleri doğrultusunda hareket eden birine dönüştürür. 

Bu evrelerden birincisi Attachment/Infatuation (bağlanma/sevdalanma) evresidir. Kişi, pek de ilgi duymadığı biriyle münasebet kurmak ister. Zira kaybedecek bir şeyi yoktur ve bağ yürümezse bitirebilir. Olaylara mantıklı bakabilir. Vakit geçtikten sonra partnerini tanımaya başlar ve kişisel özelliklerini beğendikten sonra onun özel olduğunu düşünür. Onun yanında kendisini inançta hisseder. Duygusal bir bağ kurmaya çalışır ve ne kadar ortak özellikler varsa bu duygusal bağ ona nazaran güçlenir.

İkinci evre ise Crystallisation (kristalleşme) evresidir. Kişinin partnerine duyduğu sevgi daha da güçlenir ve onu ne kıymetine olursa olsun savunmak ister. Hayatının onunla daha renkli olduğunu düşünür ve onu kaybetmek istemez. Kendi inançlarından vazgeçmeye başlar ve partnerinin inançları doğrultusunda düşünmeye başlar.

Üçüncü ve son etap ise Deterioration (bozulma) evresidir. Bağlantıdaki tutku, inanç ve sevgi azalmaya başlasa bile ilişki bitmez; çünkü partnerinden uzaklaşma fikri bile onda panik hâli yaratır. Daha saldırgan bir ruh hâline bürünebilir, partnerini kontrol etme gereksinimi duyabilir ve bağını apansız resmileştirmek isteyebilir.

Zamanla toksik bir hâl alan ve kişiyi gerçeklikten uzaklaştırmaya başlayan limerence durumu nasıl aşılabilir?

Ne yazık ki birçok insan limerence durumunu deneyimleyebiliyor. Âşık olmasanız bile, partnerinizden kopmak ve ilgiyi bitirmek birçok vakit acı verici olabilir. Lakin bunun üstesinden gelebilmek için birkaç tahlil yolu var.

• Önce kendinizi sevmeyi öğrenin. Sevilmeye paha olduğunuzu kendinize daima hatırlatabilirsiniz.
• Kendinize karşı dürüst olun. Partnerinizin size yaşattığı şeyleri düşününce kendinizi suçlamanız pek doğaldır. Lakin yapan bir tenkit ile kendinize baktığınızda olayın aslını daha uygun kavrayabilirsiniz.
• İyileşmenin vakit alacağını unutmayın. Her güzelleşme beraberinde acıyı da getirir. Acı çekmekten ve güzelleşmekten korkmayın.
• Değişmekten kaçınmayın. Unutmayın ki yaşadığınız birçok his size vaktinde ziyan veren hislerdi. Hislere nasıl baktığınızı değiştirmek, sorunun kökenine inmeyi daha da kolaylaştırır.
• Sadece kendi hislerinizden sorumlu olduğunuzu kendinize hatırlatın. İlgide olup olmamak kıymetli değildir, hislerimizden her vakit kendimiz sorumluyuz. Karşımızdaki kişinin hisleri bizim sorumluluğumuz altında değildir.
• Kendinizi tanımaya çalışın. Tanımaya başladıkça neyi neden yaptığınızı daha düzgün anlayabilirsiniz.

Sonuç olarak limerence ile gerçek aşkı ayırt etmek sıkıntı olabilir. Gerçek aşk daha sakin, uzun vadeli ve sağlam bir temele dayalıdır, limerence ise çoklukla daha tutkulu ve bazen toksik olabilir. Bu türlü bir durumda kesinlikle uzman şahıslardan yardım almayı ve farkındalığınızı geliştirmeyi unutmayın.