Sadece Vergiden Kaçmak İçin Vatandaşlık Değiştirenler İddianızdan Çok Daha Fazla: Pekala Bunun İçin Hangi Yollardan Geçmek Gerekli?

“Nasıl yani? Bu kadar kolay mı o işler?” demeden biz karşılığı verelim. Vatandaşlık hakkı, kişinin doğduğundan itibaren sahip olduğu vazgeçilemez bir haktır. Bireyi koruyan bu hak, T.C. Anayasası’nda da muhafaza altına alınmıştır. Peki lakin ülkemizde örnekleri yok mu? Elbette var. Fakat birçoğundan haberdar bile değiliz.

Her şeyde olduğu üzere vatandaşlıktan çıkmanın da elbette bedelleri var. Herkes başına nazaran vatandaşlık değiştiremiyor. En son Fransa’da yüksek vergiden kaçmak için vatandaşlıktan çıkan oyuncu Gerard Depardieu ile bu haberi duymuştuk. Lakin aslında ondan evvel de sonra da misal örnekler yaşandı. Gelin, birlikte bu durum sahiden de mümkün mü ona bakalım.

İlk olarak Türkiye’de vatandaşlıktan çıkmanın koşullarını belirtmekle başlayalım.

Anayasamızda yer alan 66. unsurun 3. fıkrasında belirtildiği üzere doğduğumuzdan itibaren kazandığımız bu vatandaşlık hakkını yeniden tıpkı kanunda belirtilen şartlarla birlikte kaybedebiliriz. Yani öbür bir devletin vatandaşlığı kazanıldığı surette Türk vatandaşlığını kaybedebiliriz.

Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 25. maddesinde tam da bu noktaya temas edilmiş. Vatandaşlıktan çıkmak için makul kaideler belirlenmiş; bu kuralları sağlayan şahıslar de müsaade yahut çıkma dokümanına bakanlık tarafından sahip oluyor. Unsurda yazan kaideler şu formdadır:

• Yetişkin ve ayırt etme gücüne sahip olmak kuralların başında geliyor. Yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olmak yahut kazanacağına ait inandırıcı belirtiler bulunmak, rastgele bir cürüm yahut askerlik hizmeti nedeniyle aranan şahıslardan olmamak ve rastgele bir mali ve cezai tahdit bulunmamak.

Ülkemizde pek duymadığımız “yüksek vergiden kaçarak” vatandaşlık değiştiren şahıslar dünyada epey fazla.

Geçtiğimiz yıllarda Fransa’da yüksek vergiden kaçarak Belçika’ya yerleşen oyuncu Gerard Depardieu, vatandaşlıktan çıkacağını açıklamıştı. Hatta ünlü oyuncu bir dergiye gönderdiği yazıda Fransa hükümetini “başarı, yaratıcılık ve yeteneği” cezalandırdığını “gidiyorum zira muvaffakiyetin, yaratıcılığın, yeteneğin, farklı olan her şeyin cezalandırılması gerektiğini düşünüyorlar” kelamlarıyla eleştirdi. Bu karar da Başbakan tarafından “sefillik” olarak nitelendirildi.

Yüksek ölçüde geliri olan bireyler için vergi oranı düşük olan ülkelere vatandaşlık aldırmaya çalışan insanların sayıları gün geçtikçe artıyor, bizim ülkemizde de bu durumun şimdi taze olduğunu varsayarsak Google’da en çok arananlar listesine aday olabilecek bir mevzu.

Yine ABD Ulusal Gelirler İdaresi’nin datalarına bakıldığında yüksek vergiden kurtulmak için Green Card uygulamasından ve vatandaşlığından feragat edenlerin sayısı rekora ulaşıyor.

ABD’nin, farklı ülkelerde yaşayan vatandaşlarının da vergiye tabi tutulmasının bu artışa neden olduğu düşünülüyor. Vatandaşlıktan feragat etmek isteyenleri de çıkarı gereği yüksek vergi dilimine girenler ve ABD vatandaşı olup farklı ülkelerde yaşayanlar oluşturuyor.

“Böyle bir şey mümkün mü?” diye soranlara karşılığımız: Evet, mümkün. Ortalarında birçok ünlünün, siyasetçinin, oyuncunun, iş insanlarının olduğu bu kümedeki şahıslar, ülkelerin vatandaşlıklarından ya kendi istekleriyle ayrılıyor ya da çıkarılıyorlar.

Yüksek vergi ödememek için vatandaşlıktan çıkan ünlü isimlerden birkaçı ise şöyle:

Amerika’da sivil haklar hareketinin öncülüğünü yapan sosyolog William Edward Burghardt Du Bois, Gana vatandaşlığına geçmiştir.

Hollywood’un güzellerinden Elizabeth Taylor, 1965’te ABD vatandaşlığından çıkarak İngiliz vatandaşlığına geçtiği söyleniyor. Tupperware’in mucidi Earl Tupper, 1958’de vergi vermemek için şirketini satıp eşinden boşanmış. Daha sonra vatandaşlıktan çıkarak Kosta Rika’da bir adada ömrüne devam etmiş.

Facebook’un kurucularından Eduardo Saverin de ABD vatandaşlığından çıkan bir öteki isim. Milyarderler listesinde 634. sırada yerini alan Saverin, sermaye geliri vergisi almayan Singapur vatandaşlığına geçmiştir.

“Kral ve Ben” filminden tanıdığımız efsane aktör Yul Brynner, vergilerden ötürü 1965’te Amerikan vatandaşlığından çıktı ve hayatına İsviçre vatandaşı olarak devam etti.

Türkiye’de de vatandaşlıktan çıkan birkaç isim var:

Vergiden kaçmak için vatandaşlık değiştiren şahısları ülkemizde pek duymadık. Ancak bizlerin bildiği, Türk vatandaşlığından çıkmış birkaç isim var. O isimlerden biri de akla birinci gelen ünlü şair Nazım Hikmet. 1951’de Bakanlar Heyeti kararıyla Türk vatandaşlığından çıkarıldı, 58 yıl sonra tekrar bir kararla Türk vatandaşı oldu.

Türk sinemasının “Çirkin Kral”ı Yılmaz Güney de 1981’de Isparta Yarıaçık Cezaevi’nden firar edip, Fransa’ya kaçınca Türk vatandaşlığından çıkarılmıştı.

Yine Cem Karaca da Türk vatandaşlığından çıkarılan bireyler ortasındadır.

Ülkemizde vergi ödememek için vatandaşlıktan çıkmaktan fazla daha çok politik, siyasî ve şahsî sebeplerden ötürü farklı ülkenin vatandaşlıklarına geçiş örnekleri var. Biz içtiğimiz suyun bile vergisini öderken ve şu an bu yazıyı okurken bile birçok insan tahminen de bunun bir yolunu arıyor olabilir.