Siyah ve Beyaz Aslında Renk midir?

Bugün elinize mikrofonu alıp da bir sokak röportajı yaparak insanlara en sevdiği rengi sorsanız en çok alacağınız karşılıklar ortasında siyah ve beyaz olacaktır. Yanlışsız, bu iki renk hem birbirlerine çok yakıştırılır hem de tarih boyunca pek çok alanda kullanılmıştır. Ama biraz derinine inip de bu ikiliye şöyle bir alıcı gözle baktığımızda sormadan edemiyoruz; siyah ve beyaz renk midir?

Siyah ve beyaz renk midir sorusu aslında günlük hayatımızı değiştirecek bir soru değil zira genel olarak renk kabul edilirler. Pekala ya hiç düşündünüz mü, renk diye bir şey var mı? Evet mevzu giderek farklı hale geliyor zira beşerler olarak beynimizin algıladığı dünya üzerinde yaptığımız ortak bir muahede ile yaşıyoruz ve gerçekler bazen farklı olabiliyor. Siyah ve beyaz renk midir, değilse nedir gelin renklerin büyülü dünyasına dalarak yanıtı arayalım.

Genel bir tarif yaparak başlamak en yeterlisi; Renk nedir, renk diye bir şey var mıdır?

Türk Lisan Kurumu tarafından rengin tarifi şu halde yapılmış;

Cisimler tarafından yansılanan ışığın beğenilen oluşturduğu duyum.

Harika bir tarif zira bilime nazaran renk, ışığın retinaya farklı formlarda ulaşması sonucu oluşan bir çeşit algılamadır. Yani ortada bir ışık var, objeler üzerinden sekip gözümüze yansıyor ve biz diyoruz ki işte bu renktir. Yani evet, bizim algılamamızla da olsa renk diye bir şey vardır. 

İnsan gözü 380 ile 750 nanometre ortasındaki ışık dalga uzunluklarını görebiliyor. Gözümüzden beynimize aktarılan ışık dalgaları milyonlarca hücre tarafından algılanarak bir renk olarak ayırt ediliyor. Herkeste tıpkı değil lakin beynimiz yaklaşık 10 milyon farklı rengi algılayabilmektedir. Rastgele bir bilimsel çalışma yok lakin eminiz herkes hemfikir olacaktır, erkeklerde bu sayı çok daha düşük. 

En çok maruz kaldığımız renklerden kimilerinin dalga uzunluğu aralıkları:

• Kırmızı: 625 – 740 nm
• Turuncu: 590 – 625 nm
• Sarı: 565 – 590 nm
• Yeşil: 500 – 565 nm
• Camgöbeği: 485 – 500 nm
• Mavi: 450 – 485 nm
• Çivit mavisi: 450 – 420 nm
• Mor: 380 – 440 nm

Siyah diye bir renk var mı?

Işık objelerden yansıyor ve gözümüzden beynimize aktarıldığı vakit renk olarak algılanıyor. Peki hiçbir ışığın olmadığı yerde bile siyahı nasıl görüyoruz? Siyahı görüyoruz zira siyah dediğimiz renk, ışığın objeler tarafından yansıtılmak yerine emildiği ya da ışığın çok az olduğu vakitlerde algıladığımız bir ışık dalga uzunluğudur. 

Beyaz hangi renkleri içerir?

Işık objelerden yansıyınca renk, soğurulunca siyah oluyor. Pekala ya beyaz? Bir vakitler ışığın doğal renginin beyaz olduğu düşünülürdü fakat Isaac Newton yaptığı çalışmalarda beyazın tüm renklerin bir birleşimi olduğunu ortaya koydu. Bilimsel bir tarif yapmak gerekirse obje üzerinden yansıyan ışık tüm renkleri içerirse beynimiz bunu beyaz olarak algılıyor. Yani beynimiz dalga uzunluklarını biraz karıştırıyor. 

Peki siyah ve beyaz ortasındaki fark nedir?

Pek çok atasözünde, tabirde ve tanınan kültür eserinde de karşımıza çıktığı üzere siyah ve beyaz tam manasıyla birbirine zıt renklerdir. Bir ışık dalgası obje tarafından soğurulursa beynimiz bunu siyah olarak algılıyor lakin ışık dalgası obje tarafından tam manasıyla tüm renkleri içerecek biçimde yansıtılırsa beynimiz bunu beyaz olarak algılıyor. Kesin bir tarif olmasa da ışığın varlığı ve yokluğu halinde bir farktan kelam edebiliriz. 

Kafalar uygunca karıştı; Siyah ve beyaz renk midir, değilse nedir?

Rengin tarifini tekrar hatırlayalım; farklı dalga uzunluklarına sahip ışığın obje üzerinden yansımasının gözümüzden beynimize aktarılması sonucu oluşan algı renktir. Bu biçimde bilimsel tarif üzerinden ilerlemek gerekirse açıkça söyleyebiliriz ki siyah ve beyaz renk değildir. Çünkü bildiğimiz manada bir yansıma ve algılama durumu kelam konusu değildir. 

Yapılan bilimsel tarifi biraz genişletirsek ve insan gözünün beyne aktardığı ışığın algılanmamasını ve ışık eksikliğini de bu tanıma eklersek siyah ve beyaz renktir diyebiliriz. Sonuçta çok parlak bir ışığa baktığımızda beyaz, hiç ışığın olmadığı bir yere baktığımızda siyah görüyoruz. Renk mi, renk. 

Siyah ve beyaz renkler tarih boyunca pek çok değerli manaya sahip olmuşlardır:

Bugün renk mi değil mi diye tartışıyoruz ancak kendimizi bildik bileli siyah ve beyaz bizimle olan renklerdi. Siyah rengin Türkçe karşılığı karadır ve her vakit berbatlığı sembolize etmiştir. Rengin olmama durumunu tanım ettiği için korkutucudur. Birebir vakitte gücü ve ciddiyeti de yansıtmaktadır. Renksizliği çağrıştırdığı için vefat ve yakın manalı kavramların da ayrılmaz bir kesimi haline gelmiştir. 

Beyaz rengin Türkçe karşılığı olan ak ise her vakit saflığı sembolize etmiştir. Siyah rengin tam zıttı olarak uygunluğu ve paklığı yansıtmaktadır. Paklık, aydınlık, yeni bir başlangıç üzere manaları da vardır. Ama değişiktir öteki kültürlerden farklı olarak Çin ve Hint kültürlerinde beyaz mevtin ve berbatlığın simgesi olarak görülmektedir. 

Siyah ve beyaz dizaynlar neden daha etkileyici gelir?

Fotoğraf ve görsel tasarım üzere işlerle uğraşıyorsanız bilirsiniz, siyah ve beyaz aslında ışık ve gölge manasına gelir. Farklı renkler olsa bile siyah ve beyazla yani ışık ve gölgeyle zenginleştirilmiş görseller her vakit çok daha tesirlidir. Esasen görsel üzerinde yapılacak pek çok değişiklik de bu iki özellik üzerinden kurgulanmaktadır. 

Bir de hiçbir farklı rengin dahil olmadığı sırf siyah ve beyazdan oluşan görseller vardır. Kimsenin itiraz edeceğini sanmıyoruz, bunlar en etkileyici olanlardır. Elbette herkes için siyah ve beyazdan oluşan görselin manası farklı olabilir lakin beşerler genel olarak varlık ve yokluk olarak tanımladığımız bu iki rengin bir ortada kullanıldığı görsellerde hayat ve vefatı birlikte görmüş üzere hissederler. İnsanın en kolay tarifi da bu değil mi esasen, yaşar ve ölürüz.

Siyah ve beyaz renk midir, değilse nedir, renk diye bir şey var mıdır gibi herkesin sevdiği bu iki renk hakkındaki merak edilen sorulardan kimilerini yanıtladık. İster renklerde olsun, ister gönül işlerinde olsun; zıtlıklar hepimizi ister istemez kendine çekiyor.