Siyasetçilerle Özdeşleşmiş İkonik El Hareketleri

14 Mayıs 2023 seçimlerine saatler kala siyasetçilerin kullandıkları sembollere bir arada göz atarak biraz geçmişe gidelim istedik.

Tarih boyunca birçok ismin kendisiyle özdeşleşen ikonikleşmiş el hareketleri var. Kimisi bozkurt, kimisi baş parmak. Dünyada farklı manalarda kullanılan sembollerin ülkemizde bir siyasi ideolojiyi temsil etmesi de eforu. Gelin, birlikte bu işaretlerin hangi manalara geldiğine ve çıkış noktalarına bakalım.

Millet İttifakı’nın bir sembolü haline gelen “kalp” işareti.

2023 Türkiye genel seçimlerinde 13. cumhurbaşkanı adayı ve CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun, mitinglerinde kullandığı ve devamında Millet İttifakı’nın da kullanmaya devam ettiği kalp işareti adeta ittifakın bir sembolü haline geldi.

Alparslan Türkeş ile özdeşleşen “bozkurt” işareti.

Milliyetçi Hareket Partisi’yle özdeşleşen bozkurt işareti, bugün ülkemizde en çok bilinen siyasi semboller ortasında. Bozkurt, Türk destanlarında yol gösteren, yiğit ve özgür bir ruhu temsil ediyor. Alparslan Türkeş ile sembol haline gelen bu işaret, hala kullanılmakta.

Necmettin Erbakan ve “baş parmak” işareti.

Günümüzde toplumsal medyada beğeni işareti olarak kullanılan, beğenmenin ve her şey yolunda demenin kısa bir yolu olan bu işaret, ülkemizde Refah Partisi’nden Necmettin Erbakan ile özdeşleşmiştir.

Dört manasına gelen “Rabia” işareti.

Arapçada ‘dördüncü, dört’ manasına gelen ‘Rabia’, Mısır’da darbe zıddı direnişin sembolü olmuştu. Ülkede yaşanan katliamlar sırasında darbe terslerinin işaret ettiği sembol de süratle yayıldı.

Turgut Özal ve “ANAP Selamı”

Türkiye siyasetine 1980’lerde damga vuran Anavatan Partisi ile bütünleşen Turgut Özal’ın halkı başının üstünde birleşen sağ ve sol eli ile selamlaması ile görüş ayrımı yapılmadığını ve birliği temsil ettiği vurgulanıyor.

Süleyman Demirel ve “şapka” selamlaması.

“Ecevit kapmasaydı kasket giyecektim” diyen ve Süleyman Demirel ile sembol haline gelen fötr şapka, onun selamına da ortak olmuştu. Halkı selamlarken şapkasını sallayarak akıllara kazınan bu selamlama hali halk tarafından neden yapıldığı ise tam olarak anlaşılmamıştı.

Ülkemizdeki siyasalların kullandıkları ve bir ekol haline getirdikleri; çoğumuzun da kullandığı bu işaretlerin yanı sıra en bilinen yabancı sembollerden bahsedelim.

• Angela Merkel – Raute

Almancada “Merkel-Raute” olarak bilinen ve eşkenar dörtgen halinde yaptığı el hareketi, güç elması olarak da isimlendiriliyor. Kendi gücünü karşısındakine kabul ettirmek manasında kullanılıyor.

• H*tler – N*zi Selamı

Nasyonal Sosyalist Alman Personel Partisi lideri Adolf H*tler’e itaati göstermek için kullanılan ve Alman ulusu ve savaş uğraşına şükretmeyi tabir eden, kolları ileri uzatan bir selam formudur. 1923’ten beri sırf üyeler tarafından kullanılırken 1926’da bu selam şekli, parti içinde zarurî hale getirilmişti.

Bunların yanında tahminen birçoğumuzun daha artık öğreneceği bilinmeyenler var, onlar da şunlar:

• Filipinler – Laban Sign

Laban işareti, başparmağı yatay olarak uzatıp işaret parmağı yukarıyı göstererek yapılan Filipinli bir el hareketidir ve başka parmakları “Laban” manasına gelen L harfini oluşturmak için kapalı bırakılır.Ülkeyi uzun müddettir yöneten Ferdinand Marcos’a karşı çıkan bir ayaklanmada havaya yükselen “L” sembolleri, Filipinler’de demokrasiyi ve direnişi temsil ediyor.

• Mumbai – Yogik Sembolü

Hint oyuncu Rajinikanth tarafından tanınan hale getirilen bir yogik sembol, halk ortasında epey tanınan. Emsal logolara sahip markaları ve siyasi oluşumları ise hayli kızdırmış. Yakın vakitte oyuncu, Tamil Nadu’da bir siyasi parti kuracağını söylemiş.

• Hong Kong – Üç Parmak

Çin’de sıklıkla halk tarafından kullanılan bu sembol, dayanışma manasına gelir ve özgürlüğü sembolize eder; zulme karşı demokrasiyi savunur. Tayland’da protestolarda sıklıkla kullanılan bu sembol “devrim, herkesi etkiliyor” gerekçesiyle yasaklandı. Lakin bu el işareti Çin’in sıkılaştırıcı denetimine karşı protestolarda kullanıldığı Hong Kong’a süratle yayıldı ve hala kullanılmaktadır.

Geniş kitlelerce kullanılan, çok uzun vakittir var olan işaretler:

Churchill ile popülerleşen “zafer” işareti.

Tüm dünyada “zafer” olarak kullanılan, İngilizce Victory sözünün baş harfi olan V’yi simgeleyecek biçimde yapılan “V” işareti; II. Dünya Savaşı sırasında, devrin İngiltere Başbakanı Winston Churchill aracılığıyla yaygın hale geldi. 1960’lardan itibaren ise barış manasında kullanılmaya başlandı.

Yükselen Yumruk

Dayanışma ve takviyenin simgesi olarak kullanılan yükselen sağ yumruk, 1917’de Dünya Endüstriyel Emekçileri tarafından logo halinde kullanılırken 1936-1939 İspanyol İç Savaşı’nda, Cumhuriyetçi kümelerin anti-faşist selamı olarak kullandıkları bir selamlama halini aldı. Bu selamlama formu, Avrupa’da anti-faşist ve solcular tarafından da dayanak gördü.

Verdiğimiz örnekler üzere bir siyasi sembol oluşturulduğunda, bu sembol bireyler üzerinde öngörüldüğü etkiyi bırakırsa sembol sahibi güç kazanır ve bu sembol ile gücünü sürdürür. Ayrıyeten gördüğümüz üzere bu semboller de kendi gerçekliğini sürdürmeye devam eder. Tıpkı günümüzde olduğu üzere.