Sony’nin Efsane Dizüstü Bilgisayarı VAIO Ne Oldu da Sessiz Sedasız Ortadan Kayboldu?

Uzun yıllardır en sağlam markalardan biri olan Sony, bir televizyon ile ihtilalini başlatarak daha sonra piyasada bilgisayar ve teknolojik aletlerle devamlılığını sürdürmüştü. Hatta VAIO markasını ortaya çıkardığı periyotlarda epeyce hitti.

Şirketin kökenleri, II. Dünya Savaşı’nın sona ermesinden sonra, Akio Morita ve Masaru Ibuka’nın bir radyo tamircisi olarak işe başladığı Tokyo Tsushin Kogyo Corporation (TTC) isimli küçük bir şirkete dayanıyor. Gelin, öyküyü en başa saralım.

Morita ve Ibuka, Tokyo Üniversitesinde mühendislik öğrencileriyken tanıştılar ve elektronik alanındaki ilgileriyle yakın arkadaş oldular.

II. Dünya Savaşı sonrasında bu iki teşebbüsçü, elektronik alanında iş yapma fikriyle TTC’yi kurdu. Birinci teşebbüsleri, elektrikli pirinç kaplarıydı ancak bu eser beklenen başarıyı elde edemedi. Şirketin bahtı de 1950’lerin başında değişmeye başladı. Sony, taşınabilir transistor radyoları geliştirmeye odaklandı. Bu radyolar, o devirde oldukça büyük bir başarıydı; hem Japonya’da hem de milletlerarası arenada Sony’nin ismini duyuran yegâne öge oldu.

1960’ların ortalarında Sony, Trinitron teknolojisi ile renkli televizyonlar üretmeye başladı. Bu teknoloji, televizyon kalitesini büyük ölçüde artırdı ve Sony’yi dünya çapında bir televizyon üreticisi haline getirdi.

Bununla birlikte, marka sadece radyo ve televizyonla kendini sınırlamadı.

Şirket, bir periyotların göz bebeği Walkman müzik çalarları, Betamax ve daha sonra VHS formatlarında görüntü kaydedicileri, PlayStation oyun konsollarını ve bunlar üzere daha birçok ürünü piyasaya sürerek elektronik sanayisinde kıymetli bir atılım gösterdi.

Sony, kuruluşundan bu yana elektronik, cümbüş ve medya dallarında büyüdü ve potansiyelinin sonlarını aşarak birçok farklı esere imza attı. Bugün Sony; televizyonlar, ses ekipmanları, oyun konsolları, kameralar, sinema stüdyoları ve daha pek çok alanda faaliyet göstermektedir. Şirketin başarısı, teknolojiye olan bağlılığı, kaliteye verdiği kıymet ve yenilikçi eserleriyle ilişkilendiriliyor.

Gelelim öykümüzün kahramanı VAIO’ya.

Sony, hepimizin pek yakından tanıdığı, kiminin birinci dizüstü bilgisayarlarından olan VAIO bilgisayarlarının üretimine 1996’da başladı. VAIO markası, bilhassa tasarım ve performans odaklı olarak bilgisayarlar üreten bir alt marka olarak tanındı. Sony’nin VAIO dizüstü bilgisayarları, devrine nazaran ince ve şık dizaynlarıyla dikkat çekti; birçok kullanıcı için tercih edilen bir seçenek haline geldi.

Sony’nin birinci VAIO PCV-90 modeli, kullanıcıların yerleşik medya özelliklerine kolaylıkla erişmelerine müsaade veren bir üç boyutlu masaüstü tecrübesi sunuyordu. 1997 yılında Sony, 12,1 inç TFT ekranlı VAIO PCG-707 dizüstü bilgisayarını piyasaya sürdü; bu bilgisayar, FIEE 1394 ilişki noktası (FireWire) ve bir yerleştirme istasyonu üzere özelliklerle dikkat çekiyordu. 

İlk notebook’lardan birini de Sony öne sürdü.

Şirket, 1998 yılında 8.9 inçlik bir 480p ekranı olan birinci ultra taşınabilir dizüstü bilgisayarı olan PCG-C1’i piyasaya sürdü. Bu bilgisayar yalnızca 1.1 kilogram ağırlığındaydı ve içinde yerleşik bir web kamerası, FireWire kontağı, modem ve CD-R sürücüsü üzere özelliklere sahipti. Şimdilerde kg bazında bir yükü bile bulunmayan hafif bilgisayarlarımızdan bu yazıyı okumak ne kadar garip geliyor değil mi?

Ancak 2010’ların ortalarına gelindiğinde, VAIO güçlü bir periyottan geçiyordu.

Dizüstü bilgisayar pazarı, büyük rekabete sahipti. Sony’nin VAIO’su, rakip üreticilerin emsal eserlerine karşı rekabet etmek zorundaydı ve bu da fiyatları düşürmek zorunda kaldığı manasına geliyordu. Zamanla VAIO da daha ince, kompakt ve güçlü dizüstü bilgisayarlar üretmeye başladı.

Fakat bunlarla değerli bir pazar hissesi kazanamadı, bilhassa Asya pazarında giderek daha fazla pazar hissesini kaybetti. Mahallî üreticiler daha rekabetçi fiyatlarla emsal özelliklere sahip bilgisayarlar sunuyorlardı. VAIO ise epey değerli geliyordu.

2014 yılında Steve Jobs’ın macOS ile VAIO’yu piyasaya sürmeyi düşündüğü haberleri yayıldı.

Sony için bir istisna yapmaya ve macOS kullanımına müsaade verilmeye hazırlardı. Lakin görüşmeler olumlu sonuçlanmadı. Ve bu yıldan itibaren de VAIO için aydınlık devirler yavaşça tesirini yitirdi. marka giderek yalpalamaya başladı.

Şubat 2014’te, Sony, ferdî bilgisayar işini Japon yatırım fonu JIP’ye 40-50 milyar yen ortasında bir fiyatla sattı. Sony, bu işin %5 payını elinde tuttu. JIP, VAIO markası altında bilgisayarlar üretmeyi Japonya pazarında planlıyordu. VAIO’nun satışı, Taşınabilir Eserler ve Bağlantı kısmının daima olarak işletme zararlarına neden olmasından kaynaklanıyordu. Bu kısmın ziyanı sonucunda 21,3 milyar yen, bugünkü kur ile 3.911.214.630,00 TL olarak kaydedildi.

Son yıllarda VAIO aygıtları, hibrit özelliklere sahip olacak biçimde evrildi ancak alıcılar bu çeşit eserlere pek ilgi göstermedi.

Her yerde VAIO ile ilgili yapılan açıklamada tek ortak şikâyet noktası fahiş fiyatlardı. 2008 yılından itibaren VAIO aygıtlarının fiyatlarının yüksek olduğuna dikkat çekildi ve “böyle bir performans için çok yüksek fiyat” cümleleriyle bu mevzuya tenkitler yağdı.

Mesela, 2008 yılında Sony VAIO VGN-Z598U modeli, etkileyici özelliklerinin yanı sıra devrine göre eski bir otomobille yarışır bir fiyat etiketine sahipti. 2009’da VAIO X modeli, yüksek özelliklere sahip olmasına karşın 1.300 dolar üzere yüksek bir fiyatla satılıyordu. Ayrıca daha uygun fiyatlı olan Vaio W netbook modelinin 500 dolarlık fiyatı bile değerli bulunuyordu. 

2010 ve 2011 yıllarında da tenkitler değişmedi, yüksek fiyatlar da düşmedi.

2010’da Sony VAIO VPCY218FX modeli hafif, kompakt ve şık olsa da sunulan performansa kıyasla değerli olarak değerlendiriliyordu. Misal formda, 2011’de VAIO Y modeli, uygun bir istikrar sunsa da özellik seti ve performansına nazaran daha düşük bir fiyat bekleniyordu.

Bu nedenlerle VAIO’nun yüksek fiyatlı eserleri, markanın rekabetçi bir formda ayakta durmasını zorlaştırdı ve sonuçta Sony’nin bu pazardan çekilmesine yol açtı.

Tam bu devirde Apple, tüm dizüstü bilgisayar pazarının önemli bir kısmını ele geçirmişti. Windows aygıtlar o devir için ortalama 500 dolar maliyete sahipken Sony’nin fazla bulunan fiyatı, kendine sıktığı bir kurşun oldu. Böylelikle 2014’te Sony, VAIO dizüstü bilgisayar işini kapatma kararı aldı. Sessiz sedasız ortalıktan kayboldu.